Skagablaðið - 19.09.1991, Blaðsíða 7

Skagablaðið
7
Fyrsta Akraborgin kom til landsins 1955 og er mörgum Akurnesingum í fersku minni.
Örlagarík ferð
Laxfoss fór örlagaríka ferð
þann 10. janúar 1944. Lagt var
upp frá Borgarnesi með viðkomu
á Akranesi. Er skammt var til
hafnar í Reykjavík tók skipið
niðri við Örfirirsey. Öllum far-
þegum var að endingu bjargað
en erfitt var um vik, m.a. vegna
veðurs og myrkurs.
í kjölfar þessa óhapps spunn-
ust miklar umræður um framtíð
reksturs skipsins og sýndist sitt
hverjum. Eftir nokkrar tilraunir
tókst loks að ná Laxfossi af
strandstað og var ákveðið að láta
gera við skipið. Það var aðeins
tryggt fyrir 240 þúsund krónur en
viðgerð kostaði hálfa aðra mill-
jón króna. Jafnframt var skipið
lengt. Hlutafé var stóraukið,
m.a. til þess að standa undir við-
gerðarkostnaði.
Eftir strand Laxfoss og á með-
an viðgerð stóð var notast við
ýmis skip við flóasiglingar en um
miðjan júlí 1945 var Laxfoss klár
í slaginn að nýju. Reksturinn
gekk áfallalaust næstu árin allt
þar til 1952, að skipið strandaði
öðru sinni, nú við Kjalarnes.
Mannbjörg varð. Versta veður
var þegar óhappið átti sér stað og
svo voru vegir snjóþungir að fá
varð snjóbíl til þess að flytja
farþega til Reykjavíkur. Við til-
raunir til þess að bjarga skipinu
brotnaði það í tvennt.
Stjórn Hf. Skallagríms hóf
þegar að svipast um eftir nýju
skipi jafnframt því sem hlutafé
var enn aukið til þess að mæta
kaupunum. Ekkert varð af kaup-
um árið 1952 en reynt var að
halda uppi ferðum með leigu-
skipum. Það gekk upp og ofan
enda farkostirnir misjafnlega
heppilegir. Samningar tókust að
endingu um leigu á Eldborginni,
sem hélt uppi ferðum frá 1952 til
1956.
Akraborgin
Mánuðir liðu, síðan ár og það
var ekki fyrr en í mars 1956 að
nýtt skip leysti Laxfoss af hólmi.
Því var gefið nafnið Akraborg.
Það var smíðað í Danmörku og
kostaði 6 milljónir króna. Skipið
var 350 lestir að stærð, hið
stærsta sem sinnt hafði flóasigl-
ingum.
Farþegum fjölgaði stöðugt og
fyrsta árið flutti Akraborgin yfir
41 þúsund farþega á milli Borg-
arness, Akraness og Reykjavík-
ur. Rekstrarafgangur varð fyrstu
fjögur árin en næstu fimm stóð
reksturinn í járnum. Stórtjón
varð á skipinu í desember 1963
er strandferðaskipið Skjaldbreið
sigldi á Akraborg, þar sem hún lá
við bryggju í Reykjavík. Óhapp
þetta olli bæði óþægindum og
fjárhagstjóni.
Samhliða bættum vegasam-
göngum dró úr flutningum Akra-
borgar þótt farþegaflutningar á
milli Akraness og Reykjavíkur
ykjust hins vegar stöðugt. Á
sama tíma var ferðum til Borg-
arness fækkað í eina í viku og
síðan hætt með öllu í maí 1966.
Stjórn Hf. Skallagríms var enn
farin að svipast um eftir heppi-
legra skipi sem flutt gæti fleiri
bíla. Ekkert gerðist þó í þeim
málum fyrr en leið á áttunda ára-
tuginn. I ársbyrjun 1969 var út-
gerð Akraborgar flutt upp á
Ákranes og eftirleiðis var fyrsta
ferð hvers dags farin þaðan.
Bílferja keypt
Vaxandi óánægju gætti á
Akranesi með gömlu Akraborg-
ina sem þótti ekki lengur full-
nægja þeim kröfum sem gera
þyrfti til ferjuskips. Bæjarstjórn
Akraness fór þess einnig á leit
við stjórn Hf. Skallagríms að hún
kannaði möguleika á kaupum á
ferju sem flutt gæti bifreiðar á
lokuðu þilfari.
Málið kom fyrir aðalfund Hf.
Skallagríms í janúar 1973, þar
sem samþykkt var að undirbúa
endurnýjun á skipakostinum.
Síðar það sama ár var gerður
samningur um kaup á norskri
ferju fyrir 120 milljónir króna.
Þetta skip, sem hlaut einnig
nafnið Akraborg, kom til lands-
ins þann 23. júní 1974 og mark-
aði þáttaskil í siglingum á Faxa-
flóa.
Skipið var 690 bróttólestir með
ganghraða upp á 16 sjómílur.
Það gat flutt 40 - 50 bíla í hverri
ferð og var þannig útbúið að aka
mátti í það og úr. Útbúið var
ferjulægi á Akranesi og flot-
bryggjur voru gerðar í báðum
höfnum. Geysileg aukning far-
þega og bifreiða fylgdi nýja skip-
inu. Síðasta heila árið sem gamla
Akraborgin var notuð, 1973,
ferðuðust 57.660 farþegar með
henni og 2500 bílar. Fyrsta heila
árið sem nýja Akraborgin var í
rekstri, var tala farþega 101.785
og bílar voru 19.543.
Erfiður rekstur
Þrátt fyrir stóraukna flutninga
varð rekstur ferjunnar æ erfiðari.
Annars vegar mátti kenna um
tregðu yfirvalda til þess að
heimila fargjaldahækkun og hins
vegar fjármagnskostnaði sem
rauk upp úr öllu valdi, þar sem
lán voru í erlendri mynt sem
styrktist stöðugt gagnvart ís-
lensku krónunni.
Árið 1979 var svo komið, að
stjórn Hf. Skallagríms taldi
Akraborgina skila orðið há-
marksafköstum. Þúsundir bíl-
aeigenda yrðu frá að hverfa, þar
sem ekki væri rúm fyrir þá um
borð. Þrátt fyrir þetta væri stór-
tap á rekstrinum. Gripið var til
hagræðingar af ýmsu tagi og
ferðum fjölgað. Þetta skilaði sér
í auknum flutningum og mun
betri afkomu árið eftir. Farþegar
árið 1980 voru orðnir 223 þúsund
og flutningar jukust í heild um
32,5% frá árinu 1979.
Árið 1981 hófust umræður í
stjórn Hf. Skallagríms um þörf
fyrir enn stærra skip. Fyrir valinu
varð ferja frá Kanaríeyjum í eigu
norsks útgerðarfyrirtækis sem
rak dótturfyrirtæki þar syðra.
Ekki gengu kaupin þó þrauta-
laust því eigendur skipsins drógu
tilboð sitt til baka eftir að samn-
ingar hófust. Þeir skiptu síðan
um skoðun og gengið var frá
kaupum snemma árs 1982. Skip-
ið kom svo til Akraness 17. júní
það sama ár og hefur síðan verið
í siglingum á milli Akraness og
Reykjavíkur.
En hvernig hefur rekstur þess
gengið og hvernig eru framtíðar-
horfur reglubundinna siglinga á
milli Akraness og Reykjavíkur?
Helgi Ibsen, framkvæmdastjóri
Hf. Skallagríms, var inntur eftir
þessu.
„Reksturinn hefur í heildina
verið þungur og það er ekkert
launungarmál að við höfum not-
ið ríkisstyrks. Farþegum fjölgaði
jafnt og þétt með nýju Akra-
borginni allt fram til ársins 1987
er þeim tók að fækka aftur.
Toppurinn náðist 1986 er við
fluttum rúmlega 80 þúsund bíla
og tæplega 275 þúsund farþega.
Tvö síðustu ár hafa verið svipuð,
farþegar rúmlega 240 þúsund og
bílar um 70 þúsund talsins,“
sagði Helgi.
Hvað varðaði framtíðarhorfur
reglubundinna siglinga á milli
Akraness og Reykjavíkur sagði
Helgi þær standa og falla með
því hvort ráðist yrði í vegteng-
ingu yfir Hvalfjörð eða ekki. „Eg
veit ekki betur en það sé bundið
í lögum, að komi vegtengingin til
verði reglubundnir flutningar á
sjó á milli Akraness og Reykja-
víkur lagðir af. Framtíð Akr-
aborgar veltur því á ákvörðun
um vegtengingu um Hvalfjörð.“
Núverandi Akraborg á siglingu.
Fyrra ekjuskipið, sem einnig hlaut nafnið Akraborg, kom til landsins 1974.
LÖGFRÆÐIÞJÓNUSTA —Málflutningur, innheimtur, skjalagerð, búskipti •i j-r Lögmannsstofan Kirkjubraut 11 l J Tryggvi Bjarnason, hdl. 1 Símar 12770 og 12990 Viðtalstímar frá kl. 14.30 - 16.00 eða eftir nánara samkomulagi. Bíl V/SA aleiga - bílaverkst Allar almennar viðgerðir. =, Réttingar og sprautun. BRAUTIN HF Dalbraut 16® 12157 æði E ruoocAno
TRÉSMÍÐI Hef opnað trésmíðaverkstæði að Kalmansvöllum 4. Öll almenn smíðavinna. Tilboð eða tlmavinna. Trésm. Hjörleifs Jónssonar Sími 12277 — Heimasími 12299 .VÉLAVINNA !\, Leigjum út flestar gerðir vinnu- SICÍIFI AN' v®^a' Önnumst jarðvegsskipti ,'U| 0g útvegum möl sand og mold. S ai30009 FljÓt °9 ÞÍÓnUSta'
Jaðarsbakkalaug Jaðdrsbakkalaug er opin alla virka daga frá kl. 7 til 21, laugar- og sunnudaga frá kl. 9 til 16. mAiotg Gctum bætt við okkur verkefnum í alhliða málningar- vinnu. ÍIRAUNUM - SAKDSPÖRSLUM - MÁLUM. Tilboð eða tímat'imia. utbrigði si. Jaðarsbraut 5 S 12338 & 985-29119