Skessuhorn - 19.04.2006, Page 15

..fv'iini- 3
MIÐVIKUDAGUR 19. APRIL 2006
15

Verkaskipting nkis og
sveitarfélaga
Um árabil hefur verið skrafað og
skrifað um flutning verkefna frá
ríkisstjórn til sveitastjórna. Mikil
breyting varð á verkefnum sveitar-
félaga árið 1996 er rekstur grunn-
skólanna færðist í þeirra forsjá en
síðan hefur mikið verið rætt um
frekari verkefnaflutning. Nú er
meðal annars rætt um að flytja
málefni fatlaðra, málefni aldraðra
og félagsþjónustuna yfir til sveitar-
félaga. Þetta yrði gert með sam-
komulagi milli Samtaka sveitarfé-
laga og ríkisstjórnarinnar og síðan
ákarðað með lögum frá Alþingi.
En hvaða ávinningur skyldi vera af
slíkum tilfærslum? Hvað hefur til-
dæmis áunnist við það að flytja
rekstur grunnskóla til sveitarfé-
laga? Augljóslega er valdið dreifð-
ara hjá hjá mörgum sveitarstjórn-
um en í einni ríkisstjórn en margt
annað hefur áhrif á árangur af
svona verkefnaflutningi en bara
aukið lýðræði - sem auk þess má
eflaust deila um hvort sé raunin.
Getulaus sveitarfélög
Mér hefur alltaf þótt undarlegt
að menn skuli ræða flutning verk-
efna til sveitarfélaga sem einangr-
að fyrirbæri. Það gefur auga leið
að þegar menn fjalla um flutning
stórra málaflokka til sveitarfélaga
svo sem félagsmál og málefni aldr-
aðra hljóta menn að ætla sveitarfé-
lögunum tekjustofna til að fjár-
magna verkefnin. Það sem gerist
hinsvegar þegar stærð sveitarfé-
laga er ekki höfð með í umræðunni
er að það verður óframkvæman-
legt að finna leið til að fjármagna
verkefnin hjá sveitarfélögunum
með almennum tekjustofnum.
Sveitarfélögin eru einfaldlega of
ólík að stærð og gerð til þess að
slíkt sé gerlegt. Því var jöfnunar-
sjóði komið á fót þegar grunnskól-
inn var færður í forsjá sveitarfé-
laga. Sjóðurinn átti að skammta
litlum sveitarfélögum tekjur til
rekstar skólanna, jafna tekjum til
þeirra eftir fyrirfram ákveðnum
reglum. Þessi sjóður hefur hins-
vegar frá fyrstu stundu lotið flókn-
um reglum sem sífellt verða flókn-
ari og meiri að umfangi eins og
greiðslurnar úr honum, svo nú
skilja þessar reglur bara tveir
menn að sögn en mennina tvo
skilja hinsvegar næsta fáir! Það
sem blasir við er að sveitarfélög
sem upphaflega verða til sem land-
fræðilegar einingar í bændasamfé-
lagi sem byggði afkomu sína á
sauðkind og útræði á litlum ára-
bátum eru úreltar einingar! Fá-
menni í sumum þeirra er meira en
nokkru sinni þrátt fyrir fjölgun
landsmanna og verkefnin sem færa
á til þeirra er sumsstaðar ekki til að
dreifa í sveitarfélaginu, varla að
finnist barn á grunnskólaaldri.
Þetta er í sjálfu sér álíka gáfuleg
umræða og að velta vöngum yfir
því hve margar merar eigi að leiða
undir hvern hest án þess að gera
greinarmun á gljáfextum graðhest-
um og afgömlum geldklárum sem
vart eru tækir í bjúgnagerð!
Á að flytja verkefhi til
sveitarfélaga?
Nú er nokkuð rætt um flutning
á forsjá með málefnum aldraðra til
sveitarfélaga. Þetta er í sjálfu sér
góðra gjalda vert þó óneitanlega
beri umræðan nokkur merki þess
að ffamundan eru kosningar til
sveitarstjórna. Hinsvegar held ég
að menn verði að draga lærdóm af
flutningi grunnskólans á sínum
tíma til sveitarfélaga frá ríki. Þar
var málaflokkur sem um langt
skeið hafði búið við ónógar fjár-
veitingar, starfsfólk var illa launað
og víða þörf fyrir aukið og endur-
bætt húsnæði. Auk þess stóð til að
fara í verulegar kerfisbreytingar
með því skólinn skyldi einsetinn
og námið í grunnskólunum skyldi
opnað fyrir öllum nemendum -
starf sérskólanna átti að færast inn
í grunnskólana.
Að mörgu leyti er svipuð staða
uppi nú í rekstri dvalar- og hjúkr-
unarheimila og var í rekstri grunn-
skólanna fyrir tíu árum. Hluti
starfsfólks er illa launað, húsnæði
vantar víða undir starfsemina og
ljóst að á næstu árum verða gerðar
auknar kröfur um gæði húsnæðis
og umfang þjónustu sem þar er
veitt.
Ef færa á þennan málaflokk, fé-
lagsþjónustuna eða málefni fatl-
aðra, yfir til sveitarfélaga á næstu
árum er alveg ljóst að vanda þarf
til verka, tryggja að sveitarfélögin
hafi burði til að leysa þau af hendi
og móta sæmilega skýra framtíðar-
sýn til verkefnanna sem menn
hyggjast ráðast í áður en ýtt er úr
vör. Ef þing og þjóð ætla hinsveg-
ar að halda í núverandi hreppa-
mörk er eðlilegt að stór verkefni á
borð við þau sem áðan var getið
verði áffam á könnu ríkisstjómar.
Fjármálaleg samskipti
ríkis og sveitarfélaga
Af því að minnst var á jöfunar-
sjóð hér að ofan er rétt að geta
þess einnig að sveitarfélög fjár-
magna fjölmörg verkefni með
þátttöku ríkissjóðs. Þannig greið-
ir ríkissjóður hluta húsaieigubóta,
hluta af kostnaði við refa og minn-
kaeyðingu, hluta af bygginga-
kostnaði ýmissa mannvirkja og svo
mætti lengi telja. Því miður hafa
þessi fjármálalegu samskipti oftar
en ekki mótast af því að ríkið setur
þak á fjárveitingar til ákveðinna
verkefna einhliða og oft án vitund-
ar sveitarstjórna. Þetta leiðir því
oft til þess að greiðsluhlutfall
sveitarstjóðs verður hærra en um
samin skipting gerir ráð fýrir. I
Borgarbyggð hefur til að mynda
verið mikil uppbygging á leigu-
húsnæði undanfarin ár og sveitar-
félagið borið mun hærra hlutfall af
húsaleigubótum en greiðsluskipt-
ing ríkis og sveitarfélags gerir ráð
fýrir. Annað dæmi um styrð sam-
skipti þar sem reynt er að skipta
opinberu fé milli stjórsýslustiga er
glíma um hver á að greiða fýrir
tónlistanám. Samningar um þetta
smá mál (á mælikvarða ríkisfjár-
laga) hafa staðið á þriðja ár og enn
hafa menn ekki fundið viðundandi
lausn. Þetta segir mér að varhuga-
vert sé fyrir sveitarfélag sem nú
þegar á fullt í fangi með að fjár-
magna þann rekstur sem fyrir er
að sækja aukin verkefni til ríkis-
sjóðs. Líklegt er að rekstrarstaða
sveitarfélagsins muni versna frem-
ur en hitt. Hins vegar er ég sann-
færður um að rekstur málaflokk-
anna muni batna verði hann færð-
ur til sveitarfélaganna frá því sem
nú er meðan hann er á forsjá ríkis-
ins.
Stöndum
vörð um
Höfða
Á fundi bæjarstjórnar Akraness
þann 11. apríl sl. hvatti bæjarfull-
trúi Sjálfstæðisflokksins, Þórður
Þ. Þórðarson, alla bæjarfulltrúa til
að standa vörð um Dvalarheimilið
Höfða. Tilefni þessara orða var
skýrsla starfshóps um framtíðar-
skipulag öldrunarmála á Akranesi
t.d efling heimaþjónustu. Kynn-
ingarfundur um þessa skýrslu var
haldinn 3. apríl sl. og í henni er
margt athyglisvert.
En það er á fleiri vígstöðum sem
standa þarf vörð um Höfða. Á
fundi bæjarstjórnar þann 28. mars
sl. voru samþykktir ýmsir samn-
ingar milli Akraneskaupstaðar og
sveitarfélaganna sunnan Skarðs-
heiðar sem við Sjálfstæðismenn
greidddum atkvæði á móti. Það er
okkar skoðun að það sé réttara og
eðlilegra að þessir samningar
hefðu verið látnir bíða fram yfir
komandi sveitarstj órnarkosningar,
sérstaklega þar sem nýtt sveitarfé-
lag verður til sem viðsemjandi
Akraneskaupstaðar eftir þessar
kosningar. Einnig er það okkar
skoðun að Akranes og nýja sveitar-
félagið eigi að sameinast sem fyrst.
Tveir samningar eru enn óaf-
greiddir. Annars vegar Skipulags-
skrá Byggðasafnsins á Görðum og
hins vegar Dvalarheimilisins
Höfða. Meðal nýmæla í nýrri
skipulagsskrá Höfða er að fækka á
í stjórn úr 5 í 4 og formaður fari
með tvöfalt atkvæði í stjórninni og
að eignaraðilar geta afturkallað
tilnefningu stjórnarmans á kjör-
tímabilinu. Það getur þýtt það ef
meirihluta á hverjum tíma líkar
ekki afstaða fulltrúa minnihlutans
þá er hægt að skipta honum út.
Það er ljóst að með þessum til-
teknu breytingum og ýmsum fleiri
á skipulagsskránni ætlar núverandi
meirihluti bæjarstjórnar Akranes
að herða tökin á rekstri Höfða,
hver sem tilgangurinn er á bak við
það. Góð sátt hefur verið um
rekstur Höfða til þessa fýrir utan
ráðningu á nýjum framkvæmda-
stjóra. En nú ber svo við að meiri-
hlutinn virðist ætla að setja nýjar
áherslur í rekstur Höfða með
breyttri skipulagsskrá og því ekki
ólíklegt að spurt sé á að færa t.d
störf frá Höfða til bæjarskrifstof-
unnar. Það er því full ástæða til að
standa öflugan vörð um Dvalar-
heimilið Höfða. Þess má geta að
Akraneskaupstaður hefur ekki
greitt eina krónu til reksturs
Höfða á þessu kjörtímabili.
Gunnar Sigurðsson,
Oddviti Sjálfstaðismanna í Bæj-
arstjóm Akraness.
Breytt viðhorf ríkis-
stjómar
Hver er þá lausnin? Hvernig á
að haga verkaskiptingu milli ríkis
og sveitarfélaga? I mínum huga er
full þörf á endurskoðun verka-
skiptingarinnar en sú endurskoð-
un á að hafa það markmið að
tryggja ákveðna þjónustu hins op-
inbera. Um þá þjónustu þarf að
vera sæmileg sátt og til hennar
þarf að tryggja sveitarfélögum
fjármagn. Það er vissulega á-
nægjuefni að ríkissjóður sé rekin
með tekjuafgangi en verra að það
skuli gert á kostnað sveitarsjóða
vítt og breytt um landið. Þessu
þarf nauðsynlega að breyta þannig
að sveitarfélögum sé tryggt fjár-
magn til þess rekstrar sem þeim er
ætlað að sinna. Það er hinsvegar
ekki einkamál sveitarstjórnar-
manna heldur málefni þings og
ríkisstjórnar ekki síður. Þar á bæ
mættu menn gjarnan átta sig á að
bein tengsl eru milli verkefna,
tekjustofna og stærðar sveitarfé-
laga og erfitt getur reynst að
breyta einum þessum þátta án þess
að hinir fylgi með.
Finnbogi Rögnvaldsson,
formaður bæjarráðs
Borgarbyggðar
Tilkynning til forsvars-
manna mannamóta á
Vesturlandi
Nú er vinnsla á Ferðablaðiðinu
Vesturland 2006 á lokastigi hjá
Skessuhorni ehf. Gert er ráð fyrir
að blaðið fari í prentun um næstu
mánaðamót. Meðal fastra liða í
blaðinu er skrá yfir alla viðburði á
Vesturlandi nk. sumar sem
forskráðir hafa verið fyrir 21. apríl
nk. Undirritaður vill hvetja alla þá
sem eru í forsvari fyrir
mannamótum; bæjar- og héraðs-
hátíðum, tónleikum, íþrótta-
viðburðum, gönguferðum,
skemmtunum og hverju því sem á
erindi til ferðafólks, að skrá þessa
viðburði inn á vefinn, þannig að
upplýsingar um þessa dagskrárliði
birtist í Ferðablaðinu (öllum að
kostnaðarlausu). Rétt leið til að
skrá þessa viðburði er að fara inn á
vefinn www.skessuhorn.is og fara
þar undir “Á döfinni”. Athugið að
umsjónarmenn viðburða bera
einir ábyrgð á því að upplýsingar
um viðkomandi mannamót séu
skráðar, ekki útgefendur
Ferðablaðsins. Ef einhverjar
spurningar vakna, þá endilega
snúið ykkur til skrifstofu
Skessuhorns í síma 433-5500
(894-8998) eða sendið tölvupóst á
skessuhorn@skessuhorn.is Allra
síðasti dagur til að skrá þessa
viðburði er föstudagurinn 21.
apríl 2006.
Magnús Magnússon, ritsjóri.
Sýslumaður Snæfellinga
Almennar
sveitarstjórnarskosningar
Almennar sveitarstjórnarkosningar fara fram laugardaginn 27. maí 2006.
Atkvæðagreiðsla utan kjörfundar er hafin. í umdæmi sýslumanns Snæfellinga
fer hún fram á eftirtöldum stöðum:
skrifstofu sýslumanns, Borgarbraut 2 í Stykkishólmi, virka daga kl. 10.00 til 15.30
skrifstofu sýslumanns, Hrannarstíg 2 í Grundarfirði, virka daga kl. 13.00 til 14.00
skrifstofu sýslumanns, Bankastræti 1A í Ólafsvík, virka daga kl. 10.00 til 15.00
skrifstofu hreppsstjóra, Þverá í Eyja- og Miklaholtshreppi, virka daga kl. 12.00 til 13.00
skrifstofu hreppsstjóra, Mýrdal II í Kolbeinsstaðahreppi, virka daga kl. 12.00 til 13.00
Hægt er að kjósa á öðrum tíma samkvæmt nánara samkomulagi við viðkomandi kjörstjóra.
Kjósendum er bent á að hafa persónuskilríki meðferðis á kjörstað.
Stykkishólmi, 6. apríl 2006.
Sýslumaður Snæfellinga.