Morgunblaðið - 23.07.2019, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. JÚLÍ 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það var fróð-legt aðfylgjast með
Bernie Sanders í
kosningabaráttu
hans fyrir forseta-
kosningar haustið
2016. Margt virtist honum önd-
vert. Fáir í hópi fréttaskýr-
enda tóku hann alvarlega.
Fyrst var prófkjör demókrata
til að velja forsetaefni. Sanders
sat í öldungadeild þingsins frá
2007 (áður í fulltrúadeild) sem
óháður. Hann tók þó þátt í
störfum þingflokks demókrata,
sem var eina leiðin til fram-
gangs í þinginu, t.d. að fá sæti í
mikilvægum þingnefndum, en
þau eru eina leiðin til að ná at-
hygli fjölmiðla. Án hennar geta
menn gleymt draumnum um
endurkjör.
Bernie var yfirlýstur sósíal-
isti. Það er til fjöldi eintaka af
þeim og þykir fínt, ekki síst á
„hlutlausum fréttastofum“. En
Í Bandaríkjunum, „vöggu kap-
ítalsins“, gilti annað. Reyndar
mátu fréttamenn það svo, að
Bernie væri eini sósíalistinn í
öldungadeildinni. Þeir Barack
Obama og Edward Kennedy
voru á mælikvarða atkvæða-
greiðslna taldir vinstrisinn-
uðustu þingmennirnir vestra.
En þeir neituðu því ákaft að
flokka mætti þá sem sósíalista.
Þeim var ljóst að „sósíalisti
yrði aldrei kosinn forseti
Bandaríkjanna“. En Bernie
Sanders baðst ekki undan
nafngiftinni. Hann fór í sína
brúðkaupsferð til Sovétríkj-
anna á háglanstíma kalda
stríðsins og sá ekki að neitt
væri að.
Þegar hann lagði í baráttu
við sjálfa erfðaprinssessu
demókrata, fyrrverandi for-
setafrú og utanríkisráðherra,
töldu allir sem eitthvað vissu
að lánið léki við Hillary. Hún
færi í prófkjör við sósíalista,
sem væri ekki í flokknum, og
mætti þakka fyrir að fá 5%
fylgi og hún kæmi því úthvíld í
baráttuna við Jeb Bush, Ted
Cruz eða Marco Rubio. Því
miður væri óhugsandi að repú-
blikanar slysuðust til að senda
henni Trump í forgjöf og þá
gæti hún lagt sig í sjálfri kosn-
ingabaráttunni á meðan það
fyrirbæri eyðilegði sig hjálpar-
laust.
En allt fór á annan veg. Ung-
ir demókratar flykktust um
Bernie. Peningarnir streymdu
í kosningasjóðina, ekki stórar
summur, heldur í fjölda smá-
framlaga sem gerðu meira en
að jafna framlög milljarða-
mæringa. Krafturinn og út-
haldið í karlinum var með ólík-
indum. Munurinn á Hillary og
Bernie minnkaði hratt svo hún
varð loks að hafa sig alla við.
Svo mjótt var á mununum að
hugsanlegt var talið að Hillary
þyrfti að treysta á
þá forgjöf sem hún
hafði í svonefndum
„super delegates“
til að merja sigur.
Það er elíta demó-
krata sem eru
sjálfkjörnir og ekki bundnir
við niðurstöðu prófkjörs og eru
um 15% þingfulltrúa! En
Hillary vann loks hinn utan-
flokka Sanders naumlega í
innanflokkskjöri demókrata.
Þá hófst baráttan við fram-
bjóðanda repúblikana sem hún
taldi ígildi þess að fá vinning í
lottóspili þar sem líkindin
væru 1/10000000. En hið
„óhugsandi“ gerðist, Trump
vann. Þá hófst ljótur leikur
sem er að birtast mönnum
smám saman í óhugnaði sínum.
Glæpsamleg afskipti ríkislög-
reglunnar FBI og nokkurra
foringja stærstu leyniþjón-
ustustofnana landsins eru
byrjuð að koma í ljós. Það er
mikið áfall fyrir Bandaríkin og
kosningatíð Obama forseta.
Það verður rætt síðar. En nú
reyna demókratar á ný og
verða að láta sér lýðræðisleið-
ina duga því aðstaða til mis-
notkunar fyrrnefndra stofnana
er ekki fyrir hendi.
Sanders var 74 ára í kosn-
ingabaráttunni síðast og verð-
ur 78 ára í næstu, eins og
Biden, sem leiðir baráttuna
eins og er.
Seinast lofaði Bernie öllu
fögru, en hann er vinstrimaður
og því ekki popúlisti! Allt það
sem ríkið gerir nú fyrir fólk
skal margfaldað og allt verða
frítt, vinni hann. Sama lofa all-
ir hinir sem vilja verða forset-
ar, en enginn er þó popúlisti!
Fyrir síðustu kosningarnar
lofaði Bernie að hækka lág-
markslaun upp í 15 dollara á
tímann. Það gerir hann enn og
virðist ekki vita að loforðið hef-
ur lækkað um 12% að raun-
virði. Bernie hrópar loforðið á
hverjum fjöldafundi. Starfs-
menn hans báðu hann því að
efna 4 ára gamalt loforðið við
sitt fólk núna. Bernie komst í
vanda. Hans loforð var um
„ríkisfé“ en ekki hans fé. Hann
ákvað að starfsmenn fengju
áfram sömu laun og áður en
hann myndi fækka vinnustund-
um á bak við launin, sem væri
jafngilt! Það er ekkert vit í
þessari ráðagerð nema að Ber-
nie treysti því að hann fái sömu
afköst frá hópnum á skemmri
tíma en áður og án launahækk-
unar.
Þetta er jú hugsjónafólk og
því má vera að galdurinn gangi
upp. En það hrópar á alla aðra
að loforðið var innistæðulaust
og öll hin sennilega líka. Það
muni því þurfa sýndarleik og
loddaragang til að efna þau við
almenning rétt eins og starfs-
fólkið.
Bernie efnir
með sovéskum
aðferðum. Það
fer ekki illa á því}
Rekast á veruleikavegg
A
ð tillögu Íslands samþykkti mann-
réttindaráð Sameinuðu þjóðanna
nýverið ályktun þar sem lýst er
yfir áhyggjum af stöðu mála á
Filippseyjum. Skrifstofu mann-
réttindafulltrúa Sameinuðu þjóðanna var falið
að gera úttekt á stöðu mannréttindamála í
landinu og verður sú úttekt að öllu óbreyttu
lögð fyrir ráðið á næsta ári. Það er ánægjulegt
að sjá Ísland beita sér með þessum hætti á al-
þjóðavettvangi. Kraftar okkar nýtast til þess
að styðja við mannréttindi og við eigum að
nýta þá krafta.
Ísland og hin EFTA-ríkin gerðu nýlega frí-
verslunarsamning við Filippseyjar. Á það hef-
ur verið bent að það fari illa saman að for-
dæma stjórnvöld á Filippseyjum eftir að hafa
fyrir stuttu gert fríverslunarsamning við rík-
ið. Því er ég ekki sammála.
Það er rétt að hafa í huga að ríki gera fríverslunar-
samning sín á milli. Íslensk stjórnvöld hafa í gegnum tíð-
ina skrifað undir fríverslunarsamninga við fjölmörg ríki
– og það verður að segjast eins og er að ekki fá þau öll
fyrirmyndareinkunn þegar kemur að mannréttinda-
málum. Um það er ekki deilt í sjálfu sér.
Það er hins vegar vert að hafa í huga að andlag frí-
verslunarsamninga eru borgarar hvers ríkis, þ.e. fólk og
fyrirtæki í þeim ríkjum sem gera fríverslunarsamning
sín á milli. Með öðrum orðum: tilgangur fríverslunar-
samninga er að bæta kjör almennings – rétt eins og
frjáls viðskipti hafa gert í gegnum aldirnar. Einar mestu
framfarir mannkynsins hafa orðið til með
frjálsum viðskiptum á milli ríkja.
Því betur sem almenningur í hverju landi
stendur í efnahagslegu tilliti því minni líkur
eru á að einræðisherrar eða harðstjórar ým-
ist komist til valda eða haldi völdum. Með
aukinni hagsæld verður til stærri millistétt
og þeir sem áður bjuggu við fátækt hafa tæki-
færi til að bæta hag sinn – tækifæri sem þeir
höfðu ekki áður. Þetta er vissulega einföld
sýn á flókinn veruleika, en staðreyndin er
engu að síður sú að fátækt hefur minnkað í
heiminum, svo um munar, í kjölfar aukinna
viðskipta – sem koma iðulega til þegar stjórn-
völd ryðja úr vegi viðskiptahindrunum.
Þrátt fyrir smæð okkar geta íslensk stjórn-
völd beitt sér með ýmsum hætti í alþjóðakerf-
inu. Við höfum talað fyrir því að ríki virði
mannréttindi, auki jafnrétti kynjanna, við
höfum tekið til máls um umhverfismál, menntamál og
þannig mætti áfram telja. Við eigum líka að vera boðber-
ar frjálsra viðskipta á milli ríkja. Þannig leggjum við
okkar lóð á vogarskálarnar til að auka hagsæld úti um
allan heim. Við getum haft ýmsar skoðanir á þeim stjórn-
völdum og ráðamönnum sem við gerum fríverslunar-
samning við – en við gerum þá samt af því að við viljum
bæta hag þeirra sem í landinu búa og opna þá við-
skiptamarkaði sem hægt er að opna. aslaugs@althingi.is
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
Pistill
Fríverslun við vonda menn?
Höfundur er formaður utanríkismálanefndar
og ritari Sjálfstæðisflokksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Andstæðingar þriðja orku-pakkans innan Sjálfstæð-isflokksins, sem rætt varvið í gær, vissu ekki til þess
að hafinn væri undirbúningur að und-
irskriftasöfnun til að knýja á um
kosningu á meðal almennra flokks-
manna um málið. Bent var á að
skammur tími væri liðinn síðan
Styrmir Gunnarsson vakti athygli á
þeim möguleika (sjá fylgifrétt).
Afgreiðslu þriðja orkupakkans á
Alþingi var frestað fram í ágústlok en
þá á að klára málið. Óhætt er að segja
að ólga sé í grasrótinni. Halda á
flokksráðsfund í september en sumir
viðmælendur nefndu að flýta þyrfti
fundinum og halda hann áður en þing
kæmi saman í ágúst.
Andstaða í flokksfélögum
Matthildur Skúladóttir, stjórn-
armaður í Verði – fulltrúaráði sjálf-
stæðisfélaganna í Reykjavík, sagði að
andstæðingar orkupakkans væru
svekktir yfir því hvernig komið væri
og margir óánægðir með ríkisstjórn-
ina.
„Við bíðum eftir því að það verði
talað við okkur. Það var talað um að
það ætti að nota sumarið til þess. Ég
hef ekkert heyrt frá þingmönnunum
og við bíðum bara. Við erum mörg
mjög óánægð, alla vega stór hópur
sem ég heyri í,“ sagði Matthildur.
Hún kvaðst óttast það sem fylgdi ef
þriðji orkupakkinn yrði samþykktur.
„Það var ekki minnst á orkupakkann
fyrir kosningar. En það var talað um
þetta á landsfundi þar sem við
ákváðum að vera ekki samþykk þessu
máli. Mér finnst ekki vera hlustað á
það og rosalega sorglegt hvernig
komið er fyrir flokknum sem ég hef
unnið fyrir af heilum hug og hjarta.“
Erlendur Borgþórsson, formað-
ur hverfafélags sjálfstæðismanna í
Smáíbúða-, Bústaða og Fossvogs-
hverfi, kvaðst hafa fylgst með orku-
pakkaumræðunni í Noregi 2017 og
kynnt sér málið mjög vel. „Ég sá
hversu stórhættulegt þetta væri ís-
lensku þjóðfélagi,“ sagði Erlendur.
Hann kvaðst hafa fullan skilning á því
sem Evrópusambandið (ESB) væri
að gera varðandi sín orkumál, en það
hefð ekkert með Ísland að gera.
Erlendur hefur haldið kynning-
arfundi um þriðja orkupakkann í
flokknum og sagðist almennt finna
fyrir andstöðu flokksmanna og undr-
un vegna afstöðu flokksforystunnar.
Hann sagði að orkupakkinn hefði ver-
ið stærsta málið á síðasta landsfundi
Sjálfstæðisflokksins. Ályktunin þar
sem flokkurinn hafnaði orkupakk-
anum einróma hefði ratað á forsíður
blaða á Norðurlöndum.
„Við höfum vonað að þingmenn
átti sig á veruleikanum og að þeir sjái
hvaða hætta felst í þessu,“ sagði Er-
lendur. Hann sagði ljóst að felldi
þingið orkupakkann færi málið bara
til baka í EES-nefndina. Eina leiðin
fyrir Ísland væri varanleg und-
anþága.
Jón Kári Jónsson, formaður
hverfafélags Hlíða- og Holtahverfis,
sagði að sér þætti skynsamlegt að
efna til kosningar til að forysta
flokksins áttaði sig á afstöðu flokks-
manna til þriðja orkupakkans. Hann
kvaðst geta fullyrt að mikil andstaða
gegn málinu væri innan hverfafélag-
anna og flokksins. „Ég held að flestir
sjálfstæðismenn séu á móti frekara
valdaframsali til Evrópusambandsins
vegna auðlinda þjóðarinnar,“ sagði
Jón. Hann minnti á afdráttarlausa af-
stöðu landsfundar gegn málinu. Það
væri ekki stórmannlegt að kokka
síðan upp einhver rök fyrir því
að landsfundurinn hefði raun-
verulega ekki samþykkt það
sem hann samþykkti.
Orkupakkinn veldur
ólgu í grasrótinni
Styrmir Gunnarsson, fyrrver-
andi ritstjóri Morgunblaðsins,
segir það blasa við að andstæð-
ingar orkupakka 3 innan Sjálf-
stæðisflokksins noti næstu vik-
ur til að safna undirskriftum og
knýja fram atkvæðagreiðslu
meðal flokksmanna um orku-
pakkamálið. Þetta kom fram á
vefsíðu hans (styrmir.is) á laug-
ardaginn var. Styrmir vitnaði í
6. grein skipulagsreglna Sjálf-
stæðisflokksins þar sem segir:
„Miðstjórn er skylt að láta
fara fram almenna kosningu
meðal flokksmanna um tiltekið
málefni berist skrifleg
ósk um það frá a.m.k.
5.000 flokks-
bundnum fé-
lagsmönnum og af
þeim skulu ekki færri
en 300 flokks-
menn koma
úr hverju
kjördæmi
landsins.“
Almenn
kosning
ORKUPAKKI 3
Styrmir
Gunnarsson
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Landsfundur 2018 Þar hafnaði Sjálfstæðisflokkurinn „frekara framsali á
yfirráðum yfir íslenskum orkumarkaði til stofnana Evrópusambandsins“.