Morgunblaðið - 31.08.2019, Page 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. ÁGÚST 2019
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Nokkrir af helstu athafnamönnum
Reykjavíkur stóðu að stofnun
Ísaga fyrir sléttum 100 árum. Til-
gangur félagsins var að framleiða
asetýlengas fyrir vita landsins en
þá var unnið að uppsetningu þess-
arra mikilvægu öryggistækja fyrir
sjómenn. Stofnfundurinn var hald-
inn 30. ágúst 1919 og var Sveinn
Björnsson, yfirdómslögmaður og
síðar forseti, meðal þeirra sem
stóðu að stofnun félagsins og TH.
Krabbe vitamálastjóri var fyrsti
formaður stjórnar.
Ísaga minnist þessarra tíma-
móta um þessar mundir. Það var
meðal annars gert með opnu húsi
á athafnasvæði félagsins við Breið-
höfða í Reykjavík í gær þar sem
almenningi gafst kostur á að kynn-
ast starfsemi félagsins.
Gasið víða notað
Starfsemin hefur breyst mjög á
100 ára starfstíma fyrirtækisins.
Gasljósin í vitunum véku smám
saman fyrir rafmagni og öðrum
orkugjöfum og hætt var að nota
gasið árið 2005. Í staðinn hefur
starfsemi í þágu atvinnulífsins
aukist. Þar koma framleiðsluvörur
fyrirtækisins ótrúlega víða við.
Þjónustunni er skipt í sex megin-
svið, iðnaðarframleiðslu, matvæla-
framleiðslu, lyfjaframleiðslu,
málmiðnað, efnaiðnað og sérhæfð-
ar lofttegundir.
Eins og á þessari upptalningu
sést er gasið ekki eingöngu notað
til málmsuðu sem margir þekkja
frá fyrri tíð og til eldamennsku.
Framleiðsla fyrirtækisins er til
dæmis mikið notuð í matvæla- og
drykkjarvöruframleiðslu. Nýjasti
vaxtarbroddurinn á því sviði er
fiskeldið sem notar mikið súrefni
við sína framleiðslu. Fyrirtæki í
álframleiðslu og annarri málm- og
iðnaðarframleiðslu eru mikilvægir
viðskiptavinir og súrefni og fleiri
efni frá Ísaga koma víða við sögu á
sjúkrahúsum og í lyfjaframleiðslu.
Ný verksmiðja í Vogum
Asetýlengasverksmiðja Ísaga
við Rauðarárstíg tók til starfa
strax árið eftir stofnun félagsins
og sex árum síðar var byggð þar
súrefnis- og köfnunarefnisverk-
smiðja.
Asetýlengasverksmiðjan eyði-
lagðist í sögufrægum stórbruna á
árinu 1963, eins og sagt er frá á
öðrum stað hér á síðunni. Ný
verksmiðja var reist á Ártúns-
höfða og á næstu árum og fram til
ársins 1984 var starfsemin byggð
þar upp. Ný súrefnis- og köfn-
unarefnisverksmiðja var tekin í
notkun í Vogum á Vatnsleysu-
strönd á árinu 2018.
Nú liggur fyrir að starfsemin
þarf að víkja af Ártúnshöfða fyrir
nýju íbúðahúsahverfi og verður
ráðist í byggingu nýrra höfuð-
stöðva á næstu árum. Ekki hefur
verið upplýst hvar það verður
gert.
Hluti af öflugri samsteypu
Ísaga var stofnað í samstarfi við
sænska fyrirtækið AGA og naut
mjög góðs af þeirri samvinnu enda
AGA leiðandi í þeirri tækni sem
notuð var við lýsingu vitanna á
þeim tíma. AGA eignaðist meiri-
hlutann í fyrirtækinu fyrir tæpum
þrjátíu árum. Það fyrirtæki rann
síðar inn í Linde Group sem er
stærsta gasframleiðslufyrirtæki
heims með starfsemi í yfir 100
löndum. Ísaga er nú hluti af þeirri
samsteypu.
Erik Larsson, framkvæmda-
stjóri Ísaga, tilkynnti í gær að í
upphafi næsta árs yrði nafni fyrir-
tækisins breytt í Linde. Tilgangur-
inn er að leggja áherslu á þann
styrk fyrirtækisins að hafa aðgang
að allri þeirri þekkingu og tækni-
nýjungum sem móðurfyrirtækið
býr yfir, viðskiptavinum til hags-
bóta.
30 starfsmenn eru hjá Ísaga og
segir framkvæmdastjórinn að
spennandi tímar séu fram undan
hjá fyrirtækinu.
Nafni Ísaga verður breytt í Linde
Morgunblaðið/Eggert
Töfrabrögð Vilberg Sigurjónsson afhendir gestum í opnu húsi í höfuðstöðvum Ísaga rósir sem frystar hafa verið með efnum sem fyrirtækið framleiðir.
 Ísaga minnist 100 ára afmælis  Var stofnað til að framleiða gas til lýsingar vitanna en nú kemur
framleiðsla þess víða við sögu í atvinnulífinu  Nýjar höfuðstöðvar byggðar á næstu árum
Svo mikill var loftþrýstingurinn af
sprengingum í Ísaga að rúður
brotnuðu í húsum langa vegu frá
eldstaðnum. Kemur þetta fram í
frétt Morgunblaðsins 19. júlí 1963
en stórbruninn í gasverksmiðjunni
við Rauðarárstíg varð seint kvöld-
ið áður. Forsíða Morgunblaðsins
sem í þá daga var notuð fyrir er-
lendar fréttir var öll helguð stór-
brunanum þann daginn.
Næstu hús voru rýmd eins og
hægt var og lögreglan átti fullt í
fangi með að halda forvitnum
borgarbúum frá en fólk flykktist
að Rauðárstíg þegar eldurinn kom
upp. Járn- og steinflikki flugu
langar leiðir.
Einn maður var við vinnu í gas-
verksmiðjunni og náði hann að
forða sér. Tveir menn lokuðust
hins vegar inni í súrefnisverk-
smiðju Ísaga, aðeins nokkra
metra frá logandi vítinu, eins og
lýst er í blaðinu. Þeir töldu sig
öruggari þar en að hlaupa yfir
bersvæði og eiga á hættu að
verða fyrir sprengingu. Súrefnis-
og köfnunarefnisverksmiðjan
slapp að mestu og var hægt að
halda áfram framleiðslu þar en
gasverksmiðjan eyðilagðist.
Hættuástand skapaðist
STÓRBRUNI Í ÍSAGA Í JÚLÍ 1963
Tjón Bruninn í Ísaga var ein af fréttum ársins 1963. Gasverksmiðjan eyðilagðist.
„Þvílíkur munur!
Ég bæði sef fastar og sofna fyrr. Ég ligg ekki andvaka á koddanum og
vakna endurnærð og úthvíld. Ég sef alla nóttina og er ekki sífellt að
vakna upp eins og áður. Ég mæli hiklaust með Melissa Dream fyrir alla“
Elsa M. Víðis
Útsölustaðir: Öll apótek, heilsuverslanir og heilsuhillur stórmarkaðanna. Nánari á icecare.is
Valið besta
bætiefni við streituhjá National Nutrition
í Kanada
Betri svefn
Melissa Dream er
vísindalega samsett
náttúrulyf, hannað til að
stuðla að djúpri slökun
og værum svefni.
Þessi blanda inniheldur ekki efni
sem hafa sljóvgandi áhrif.