Fréttablaðið - 12.10.2019, Qupperneq 4

Fáðu fréttablað dagsins í
tölvupósti kl. 3.00 á morgnana.
Skráðu þig á póstlista blaðsins á
www.frettabladid.is#nyskraning
Það kostar ekkert.
Vertu fyrst/ur
að lesa blaðið
VELFERÐARMÁL Þuríður Harpa
Sigurðardóttir, formaður Öryrkja-
bandalagsins, segir að ný skýrsla
Eurostat, tölfræðistofnunar Evr-
ópusambandsins, um umönnun
rími vel við það sem bandalagið
hafi haldið fram á undanförnum
árum. Að hið opinbera velti ábyrgð-
inni yfir á fjölskyldur landsins.
Í skýrslunni kemur fram að 8,9
prósent Íslendinga sinni óvinnu-
færum ættingjum, annaðhvort
öryrkjum eða öldruðum. Til sam-
anburðar er Evrópumeðaltalið 4
prósent og öll hin Norðurlöndin
eru innan við 3 prósent.
„Við höfum gagnrýnt það að
hið opinbera skilji aðstandendur
eftir með fólk í fanginu,“ segir Þur-
íður. „Ef maki eða fjölskyldumeð-
limur lendir í slysi eða veikist þá
er umönnun hlutverk sem lendir á
aðstandendum og oft eru það konur
sem bæta þessu við sig. Kerfið er að
bregðast okkur.“
Umönnun fylgir oft gríðarmikið
vinnuálag, ofan á venjulega dag-
vinnu. Rannsókn sem gerð var í
Kaliforníuríki sýnir að aðstand-
endur Alzheimer-sjúklinga sinntu
þeim að meðaltali 84 klukkutíma á
viku. Það er jafngildi tveggja vinnu-
vikna.
Aðstandendur fá ekki nauðsyn-
lega þjálfun eða kennslu fyrir hið
nýja hlutverk sitt. Þeir eru sjaldn-
ast menntaðir umönnunaraðilar.
„Foreldrar fatlaðra eða langveikra
barna sem hafa leitað til okkar hafa
stundum þurft að hætta að vinna til
að sinna barninu,“ segir Þuríður.
Margir aðstandendur vinna
hlutastörf og þurfa sveigjanleika á
vinnumarkaðinum. Þuríður telur
að almennt hafi atvinnurekendur á
Íslandi skilning á stöðunni, en það
sé þó ekki algilt. Umönnunarbætur
á Íslandi eru hæstar 185.926 krónur,
fyrir 100 prósent umönnun. Ekki
eru greiddar bætur þegar umönn-
un fer fram utan dagvinnutíma.
Aðstandendur gefa þann tíma sinn.
NPA, notendastýrð persónu-
leg aðstoð, á að gefa fötluðu fólki
meira sjálfstæði og að sama skapi
létta ábyrgð af aðstandendum.
Innleiðing löggjafarinnar gengur
þó mishratt fyrir sig eftir sveitar-
félögum. Í dag er eftirspurnin eftir
NPA-samningum mun meiri en
framboð hins opinbera, því hún er
bundin við fjármagn.
Umönnun fylgir mikið álag, bæði
líkamlegt og andlegt. Kaliforníu-
rannsóknin sýnir að aðstand-
endur upplif i frekar en aðrir
stress, þreytu, depurð, kvíða, reiði,
krónísk veikindi, lélegt líkamlegt
ástand, veikingu ónæmiskerfisins
og séu í meiri áhættu á að verða
ofdrykkju og fíkniefnaneyslu að
bráð. Í nýlegri skýrslu Kolbeins
Stefánssonar félagsfræðings kemur
í ljós að sá hópur sem leggur mest
til örorku á Íslandi eru konur yfir
fimmtugu. „Við þurfum að skoða
það hvað gerist hjá konum,“ segir
Þuríður. „Af hverju verða þær
öryrkjar á besta aldri? Sennilega af
því að þær taka svo mikla ábyrgð
og missa oft heilsuna sjálfar. Við
þurfum að finna leiðir til að létta
á aðstandendum til að fólk brenni
ekki upp.“
Skýrsla Eurostat tekur einnig
umsjá barna með í jöfnuna og þar
er Ísland í þriðja sæti á eftir Írlandi
og Tyrklandi. Þegar tölurnar eru
teknar saman er Ísland með hæsta
umsjárhlutfall Evrópu og eina land-
ið sem fer yfir 50 prósent.
kristinnhaukur@frettabladid.is
Þuríður Harpa Sigurðardóttir, formaður ÖBÍ, segir hið opinbera velta ábyrgðinni á fjölskyldur. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
Aðstandendur á Íslandi undir
mestu álagi allra í Evrópu
Ný skýrsla Eurostat sýnir að íslenskur almenningur sinnir meiri umönnun en aðrar þjóðir og langtum
meiri en hinar Norðurlandaþjóðirnar. Formaður Öryrkjabandalagsins segir þessar niðurstöður ríma
vel við það sem hefur verið haldið hér fram, að hið opinbera velti ábyrgðinni yfir á fjölskyldur.
Rannsókn sýnir að
aðstandendur Alzheimer-
sjúklinga sinntu þeim að
meðaltali 84 klukkutíma á
viku. Jafngildi tveggja
vinnuvikna.
JEEP® RENEGADE LIMITED
ALVÖRU JEPPI - ALVÖRU FJÓRHJÓLADRIF
• 2.0 LÍTRA DÍSEL 140 HÖ
• 9 GÍRA SJÁLFSKIPTING
• HÁTT OG LÁGT DRIF
• 17” ÁLFELGUR
• BLUETOOTH FYRIR TÓNLIST OG SÍMA
• AKREINAVARI
• LED LJÓS AÐ FRAMAN OG AFTAN
• LYKILLAUST AÐGENGI
• RAFDRIFNIR UPPHITAÐIR OG AÐFELLANLEGIR HLIÐARSPEGLAR
jeep.is
FULLT VERÐ MEÐ AUKAHLUTUM 6.088.000 KR.
TILBOÐSVERÐ 5.390.000 KR.
UMBOÐSAÐILI JEEP® Á ÍSLANDI • ÍSLENSK-BANDARÍSKA • ÞVERHOLT 6 • 270 MOSFELLSBÆR • S. 534 4433
WWW.ISBAND.IS • ISBAND@ISBAND.IS • OPIÐ VIRKA DAGA 10-18 • LAUGARDAGA 12-16
AÐEINS EINN BÍLL EFTIR!
Margrét Lára Viðarsdóttir
landsliðskona
skoraði loka-
markið í
stórsigri
Íslands gegn
Lettlandi í
knattspyrnu,
en lokaniður-
staða var 6-0 fyrir
Ísland. Jón Þór Hauksson landsliðs-
þjálfari fékk rautt spjald fyrir að
æsa sig við dómara.
Sigurður Hannesson
framkvæmdastjóri SI
sagði lagalega
óvissu til staðar
um lögmæti
innviðagjalda.
Verktaka-
fyrirtæki
og SI stefndu
Reykjavíkur-
borg fyrir ólög-
mæti innviðagjalda sem numið
hafa milljörðum króna síðustu ár í
innheimtu borgarinnar.
Litlu Grá
mjaldri
gengur vel í
aðlögun í Vest-
mannaeyjum
ásamt systur
sinni Litlu
Hvít. Mjaldra-
systrunum verður
líklega sleppt í sjókví í vor, en þær
voru fluttar frá Sjanghæ til Íslands
í sumar.
Þrjú í fréttum
Af mjöldrum,
gjöldum
og rauðum
spjöldum
114
starfsmenn
Reykjalundar
lýstu vantrausti
á stjórn SÍBS á
starfsmanna-
fundi.
TÖLUR VIKUNNAR 06.10.2019 TIL 12.10.2019
28
þúsund laxar veidd-
ust á stöng í sumar.
Til samanburðar
veiddust um 45
þúsund á síðasta ári.
963
íbúðarleigu-
samningum var
þinglýst í sept-
ember. Er það 47
prósenta aukning
frá september á síðasta ári.
355
milljónir króna voru
afhentar íslenskum
stjórnvöldum fyrir
aðstoð þeirra við
upprætingu ólög-
legu sölusíðunnar Silk Road.
72
sérnámslækna
þarf á ári til að
viðhalda sama
læknafjölda og í
dag og fylgja þróun
samanburðarlanda.
1 2 . O K T Ó B E R 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R4 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
1
2
-1
0
-2
0
1
9

0
5
:5
3
F
B
1
0
4
s
_
P
1
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
9
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
1
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
4
0
1
-B
6
F
0
2
4
0
1
-B
5
B
4
2
4
0
1
-B
4
7
8
2
4
0
1
-B
3
3
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
B

F
B
1
0
4
s
_
1
1
_
1
0
_
2
0
1
C
M
Y
K