Fréttablaðið - 08.11.2019, Side 10

Frá degi til dags
Halldór
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jóhanna Helga Viðarsdóttir RITSTJÓRAR: Davíð Stefánsson david@frettabladid.is, Jón Þórisson jon@frettabladid.is,
MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Sunna Karen Sigurþórsdóttir sunnak@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Hörður
Ægisson
hordur@frettabladid.is

Ólíkt því
sem við
erum vön
verður
samkeppnis-
hæfni
atvinnulífs-
ins í þetta
sinn ekki
endurreist
með gengis-
veikingu.

Af hverju
þurfa Reyk-
víkingar að
fara til
sýslumanns í
Kópavogi til
að fá sjálf-
sagða þjón-
ustu? Er
einhver
knýjandi
ástæða til að
hafa fyrir-
komulagið
eins og það
er?
Hvernig væri það að geta endurnýjað ökuskír­teini eða vegabréf um leið og maður fær bók í bókasafninu, fer á upplestur eða fær sér kaffi
og leyfir krökkunum að leika lausum hala í fallegum
leikrýmum á meðan? Það er hægt í Árósum sem er
álíka stór borg og höfuðborgarsvæðið hér heima.
Slík borgaraþjónusta er líka veitt í nokkrum hverfa­
bókasöfnum. Af hverju þurfa Reykvíkingar að fara til
sýslumanns í Kópavogi til að fá sjálfsagða þjónustu.
Er einhver knýjandi ástæða til að hafa fyrirkomulagið
eins og það er? Flókið, tímafrekt, óvistvænt.
Á okkar miklu nettímum ganga bókasöfn í endur­
nýjun lífdaganna. Borgir á Norðurlöndum hafa tekið
forystu í þeim efnum. Talað er um „nýja norræna
bókasafnið“. Gott dæmi um það er DOKK1, bókasafn,
þjónustu­ og menningarmiðstöð í Árósum, byggð
niður við höfn á vannýttu iðnaðarsvæði. Innanbæjar­
lest keyrir inn í húsið á jarðhæð. Dokkin dregur til
sín mikinn fjölda borgarbúa á hverju ári – og gesti frá
öðrum borgum í Evrópu, meðal annars Reykjavík,
sem kynna sér starfsemina.
Í Helsinki var opnað nýtt höfuðbókasafn og menn­
ingarmiðstöð fyrir skemmstu sem kallast Oodi og
hefur vakið heimsathygli. Niður við höfn í Ósló verður
á næstunni opnað glæsilegt aðalbókasafn með fyrir­
lestrasölum, vinnustofum, veitingum og auðvitað
fullt af bókum. Nokkrum hverfabókasöfnum hefur
verið breytt í ævintýraheim, samkomustað og auð­
vitað lestrar­ og vinnustað. Aðsókn hefur tvöfaldast.
Nokkur ár eru síðan farið var að vinna í svipuðum
anda í Reykjavík. Á næsta ári verður opnað bókasafn
í Úlfarsárdal sem tengist menningarmiðstöð, skóla og
sundlaug. Það gæti orðið ævintýralegur staður. Eigum
við að taka skrefið alla leið og flétta borgaraþjón­
ustunni inn í bókasöfnin eins og gert er í Árósum?
Hvernig getum við bætt þjónustu og aðstöðu fyrir
fjölskyldur og börn, fyrir fólk að hittast og læra saman
í bókasöfnunum? Hvernig getum við gert Grófarhúsið
að spennandi stað sem dregur til sín fullt af fólki? Ný
stefna sem nú er unnið að fyrir Borgarbókasafnið
vísar okkur vonandi veginn.
Bókasöfn á tímum netsins
Hjálmar
Sveinsson
formaður menn-
ingar-, íþrótta-
og tómstunda-
ráðs
31. okt — 14. nóv hverfidmitt.is
Kosning
Þetta hefur gengið vonum framar. Í fyrsta sinn í lýðveldissögunni erum við að upplifa niðursveiflu, sem var viðbúin óháð falli WOW, án þess að Seðlabankinn skerði kjör heimila með vaxtahækkunum til að bregð­ast við gengisfalli og í kjölfarið aukinni verð­
bólgu. Margt kemur til. Engin ástæða er til að gera lítið
úr bættum árangri við framkvæmd peningastefnunnar
en vel útfærð áætlun við afnám hafta, þar sem kröfu­
hafar framseldu innlendar eignir að jafnvirði meira en
500 milljarða endurgjaldslaust til ríkisins, og uppgangur
ferðaþjónustunnar, stærstu gjaldeyrisskapandi atvinnu­
greinar landsins, hafa hins vegar ráðið meiru um að
Ísland er orðið að lánveitanda við útlönd og með yfir 800
milljarða gjaldeyrisforða. Á þeim sterka grunni, eftir að
tókst að semja um skaplega kjarasamninga á almennum
vinnumarkaði, hefur verið hægt að lækka vexti, saman­
lagt um 1,5 prósentur frá því í vor, og á sama tíma að
viðhalda gengi krónunnar stöðugu.
Það er samt lítið mál að klúðra þessu. Sterkt raungengi
og hár launakostnaður þýðir að rekstrarumhverfi fyrir­
tækja er erfitt. Ólíkt því sem við erum vön verður sam­
keppnishæfnin í þetta sinn ekki endurreist með gengis­
veikingu heldur verður að horfa til leiða sem miða að því
að auka framleiðni. Eigi það að takast þurfa Íslendingar
að horfast í augu við þann veruleika, sem hefur sögu­
lega séð reynst erfitt, að vinnumarkaðurinn taki mið af
launaþróuninni í Evrópu, eins og Ásgeir Jónsson seðla­
bankastjóri nefndi á Peningamálafundi Viðskiptaráðs
í gær. „Ef okkur dettur í hug að hækka laun hér meira
– leiðrétt fyrir framleiðni – en í Þýskalandi,“ útskýrði
Ásgeir, „þá mun það koma niður á okkur.“ Það skýtur
því skökku við að nú ætli opinberir starfsmenn að láta á
það reyna að sækja meiri kjarabætur en um var samið á
almennum vinnumarkaði. Við vitum hvernig það mun
enda og þá mun peningastefnan koma að litlu gagni.
Ísland er í öfundsverðri stöðu. Ólíkt mörgum Evrópu­
ríkjum sem eru með neikvæða raunvexti vegna veik­
leika í hagkerfinu eru vaxtalækkanir Seðlabankans til
marks um aðlögunarhæfni og sterka stöðu þjóðarbúsins
sem birtist okkur í viðskiptaafgangi, háu sparnaðar­
stigi og lágum skuldum ríkisins. Það er fátt sem mælir
með því, nú þegar Ísland er í niðursveiflu og fjárfesting
fer minnkandi, að raunvextir hér séu hærri en í öðrum
OECD­ríkjum. Seðlabankinn er á öðru máli en þrátt
fyrir lækkun vaxta um 0,25 prósentur í vikunni kom
fram í máli seðlabankastjóra og aðalhagfræðings að ekki
væri að vænta frekari vaxtalækkana gangi spár bankans
eftir. Raunvextir munu því lítið lækka, sem er á skjön við
skilaboð aðstoðarseðlabankastjóra örfáum mánuðum
áður, enda þótt efnahagshorfurnar hafi versnað. Það er
ekki væntingastjórnun sem telst til eftirbreytni.
Viðbrögð fjárfesta á skuldabréfamarkaði hafa verið
fyrirsjáanleg. Ávöxtunarkrafan hefur hækkað umtals­
vert, bæði á ríkisskuldabréf og sértryggð skuldabréf
bankanna, með þeim afleiðingum að nú má búast við
því að fastir vextir íbúðalána bankanna taki að hækka á
ný og hið sama á við um þau vaxtakjör sem fyrirtækjum
bjóðast sem hafa nú áform um að leita sér fjármögnunar
á skuldabréfamarkaði. Það er tæplega niðurstaða sem
seðlabankastjóri vonaðist eftir.
Klúður
Rökræður
Liður í samráði við almenning
um endurskoðun stjórnar-
skrárinnar er rökræðukönnun
sem fram fer um helgina. Þetta
er göfug hugmynd sem gengur
út á að fólk rökræði um einstaka
þætti stjórnarskrárinnar. Kanna
á sérstaklega hvort viðhorf fólks
breytist við það að ræða hlutina
og hlusta á rök og mótrök.
Það verður eiginlega að teljast
aðdáunarverð bjartsýni að ætla
að koma 300 Íslendingum á sama
stað til að hlusta á rök ann-
arra. Það er ekki beint íslenski
hátturinn að rökræða við þá sem
kunna að vera á annarri skoðun
en maður sjálfur og segja svo í
lokin: „Já, þetta er rétt hjá þér. Þú
hefur með rökum þínum fengið
mig til að skipta um skoðun.“ En
einhvern tímann er allt fyrst.
20. október
Þann 20. október 2012 fór fram
þjóðaratkvæðagreiðsla um
endurskoðun stjórnarskrár-
innar. Mikill meirihluti vildi
leggja tillögur stjórnlagaráðs
til grundvallar nýrri stjórnar-
skrá. Afgerandi meirihluti vildi
að náttúruauðlindir sem ekki
væru í einkaeigu yrðu lýstar
þjóðareign. Þjóðin vildi líka
persónukjör til Alþingis í meiri
mæli, jafnt vægi atkvæða og að
tiltekið hlutfall kjósenda gæti
krafist þjóðaratkvæðagreiðslu.
Það hljóta allir að bíða spenntir
eftir niðurstöðum helgarinnar.
sighvatur@frettabladid.is
8 . N Ó V E M B E R 2 0 1 9 F Ö S T U D A G U R10 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN
0
8
-1
1
-2
0
1
9

0
5
:1
6
F
B
0
4
0
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
0
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
4
2
F
-E
2
1
4
2
4
2
F
-E
0
D
8
2
4
2
F
-D
F
9
C
2
4
2
F
-D
E
6
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
A

F
B
0
4
0
s
_
7
_
1
1
_
2
0
1
9
C
M
Y
K