Morgunblaðið - 25.10.2019, Side 13

FRÉTTIR 13Erlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. OKTÓBER 2019
Spennandi lína af vegan vörum
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Aðalráðgjafi utanríkisráðherra
Bandaríkjanna og fleiri bandarískir
embættismenn hafa verið í Nuuk,
höfuðstað Grænlands, síðustu daga
og danskir stjórnmálaskýrendur
telja líklegt að markmiðið með heim-
sókninni sé að auka áhrif Bandaríkj-
anna á eyjunni. Nokkrir fréttaskýr-
endur hafa leitt getum að því að
stjórn Donalds Trumps Bandaríkja-
forseta hafi einsett sér að „vinna hug
og hjarta“ Grænlendinga með það
fyrir augum að fá þá til að segja skil-
ið við Danmörku, hugsanlega til að
verða hluti af Bandaríkjunum.
„Kaupin lögð á ís“
Donald Trump Bandaríkjaforseti
lagði til í ágúst að Bandaríkin
keyptu Grænland og hann aflýsti
ferð til Kaupmannahafnar, sem ráð-
gerð hafði verið í byrjun september,
eftir að Mette Frederiksen, for-
sætisráðherra Danmerkur, neitaði
að ræða tillöguna. Kristian Mourit-
zen, fréttaskýrandi danska blaðsins
Berlingske, segir að því fari fjarri að
skyndilegur áhugi Trumps á Græn-
landi sé horfinn. Stjórn forsetans
ætli að ná fram markmiðum hans
með öðrum aðferðum. „Kaupin hafa
verið lögð á ís. Núna vilja Banda-
ríkjamenn auka viðveru sína á
Grænlandi til að hafa bein samskipti
við Grænlendinga og sneiða hjá
Danmörku með það fyrir augum að
auka smám saman áhrif sín á þessari
stóru eyju. Þetta er ákvörðun sem
veldur óróa í Danmörku vegna þess
að samstarfsríki landsins í NATO er
greinilega að vinna gegn fullveldi
Danmerkur. Það er ekkert minna,“
skrifaði Mouritzen.
„Bolabítur“ Pompeos í Nuuk
Grænlenski fréttamiðillinn Ser-
mitsiaq segir að Ulrich Brechbuhl,
aðalráðgjafi bandaríska utanríkis-
ráðuneytisins, hafi farið fyrir hópi
bandarískra embættismanna sem
hafi rætt við grænlenska ráðamenn í
Nuuk síðustu þrjá daga. Á meðal
gestanna voru einnig Carla Sands,
sendiherra Bandaríkjanna í Kaup-
mannahöfn, og nokkrir embættis-
menn í utanríkisráðuneyti og
þjóðaröryggisráði Bandaríkjanna.
Þeir ræddu meðal annars við Kim
Kielsen, formann grænlensku land-
stjórnarinnar, og þrjú önnur sem
eru í landstjórninni: Vittus Qujaukit-
soq, ráðherra fjármála, Ane Lone
Bagger, sem fer með mennta-,
menningar-, kirkju- og utanríkismál,
og Ruth Lindhardt, sem fer m.a.
með húsnæðis- og byggðamál. Gest-
irnir létu í ljós áhuga á að auka sam-
starf Bandaríkjanna við Grænland,
meðal annars á sviði viðskipta, upp-
byggingar innviða, fjárfestinga,
menntamála og rannsókna, að sögn
Sermitsiaq.
Ulrich Brechbuhl er þriðji áhrifa-
mesti embættismaður utanríkis-
ráðuneytisins í Washington og Berl-
ingske lýsir honum sem „bolabít“
Mike Pompeos, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna. Brechbuhl á að sjá
til þess að stefnu Trumps forseta og
Pompeos sé framfylgt í ráðuneytinu.
„Bandarísk sókn á Grænlandi er í
fullum gangi,“ sagði Berlingske um
viðræðurnar í Nuuk í frétt undir
fyrirsögninni: „Trump hefur sent
bolabít Pompeos til Grænlands – og
því fylgir sprengihætta.“
Grænlendingar á tveim áttum
Berlingske hefur eftir Brechbuhl
að Bandaríkjastjórn vilji „hjálpa“
Dönum og Grænlendingum að leysa
vandamál Grænlands. Meginmark-
miðið sé að treysta samstarfið í ör-
yggismálum en einnig að tryggja að
Grænland verði „í stöðu til að vaxa
og dafna efnahagslega“ og hag-
vöxturinn „verði frumbyggjunum til
framdráttar“. Hann sagði að Græn-
land ætti margt sameiginlegt með
Alaska og reynsla bandarískra
stjórnvalda af uppbyggingunni þar
ætti að vera gagnleg fyrir Græn-
lendinga.
Berlingske segir að þótt danska
stjórnin vilji treysta samstarfið við
Bandaríkin í öryggismálum hafi
spurningar vaknað í Danmörku um
langtímamarkmið Bandaríkja-
stjórnar í málefnum Grænlands.
Þær séu sérlega áleitnar núna þegar
deilur hafi komið upp milli stjórn-
valda í Kaupmannahöfn og Nuuk um
fjárfestingar, uppbyggingu ferða-
þjónustu og námuvinnslu, m.a. um
hverjir eigi að fá aðgang að náttúru-
auðlindum Grænlands.
Berlingske segir að viðræður
Brechbuhls í Nuuk og ummæli hans
hafi vakið vonir meðal sjálfstæðis-
sinna á Grænlandi. Blaðið hefur eftir
Pele Broberg, þingmanni Naleraq-
flokksins, að hann telji að Banda-
ríkjastjórn geti hjálpað Grænlandi
að öðlast sjálfstæði frá Danmörku.
Aðrir grænlenskir stjórnmálamenn
velta því fyrir sér hvað stjórn
Trumps vilji fá fyrir sinn snúð.
Grafið undan danska
ríkissambandinu?
Danski rithöfundurinn og stjórn-
málaskýrandinn Ulrik Tarp Jensen
segir í grein á vefnum Altinget.dk að
bandarísk stjórnvöld hafi einsett sér
að vinna hug og hjarta grænlensku
þjóðarinnar og grafa undan danska
ríkissambandinu. Hann bendir á að
íbúar Grænlands eru aðeins 56.000
og segir að ekki ætti að vera mikið
mál fyrir stórveldið Bandaríkin að
vinna þá á sitt band með fjárfest-
ingum og „ástarjátningum“.
Jensen getur sér þess til að
Bandaríkjastjórn hefji baráttuna um
hug og hjarta grænlensku þjóðar-
innar með því að afla upplýsinga um
hana og mögulega bandamenn á
Grænlandi. Hún leitist síðan við að
auka áhrif Bandaríkjanna á eyjunni
smám saman með það fyrir augum
að stuðningurinn við sjálfstæði auk-
ist jafnt og þétt á þingi Grænlands
uns meirihluti þess samþykki að
efna til þjóðaratkvæðagreiðslu um
aðskilnað frá Danmörku. Grænland
verði síðan sjálfstætt ríki sem fái
styrki frá Bandaríkjunum.
51. ríki Bandaríkjanna?
Grænlenska þingkonan Aaja
Chemnitz Larsen kveðst vera sam-
mála Jensen um að bandarísk
stjórnvöld vilji vinna hug og hjarta
Grænlendinga. Hún er annar af
tveimur þingmönnum Grænlands á
danska þinginu og félagi í vinstri-
flokknum Inuit Ataqatigiit.
Grænlenska blaðið AG spurði
þingkonuna hvort Grænland hefði
hag af því að segja skilið við Dan-
mörku og verða 51. ríki Bandaríkj-
anna. „Því myndu fylgja gallar og
kostir að verða ríki í Bandaríkjunum
frekar en hluti af Danmörku,“ svar-
aði hún og bætti við að stefna banda-
rískra stjórnvalda í velferðarmálum
væru á meðal ókostanna. „Ég tel
ekki að hægt sé að útiloka þann
möguleika að það verði pólitískur
meirihluti fyrir því að við verðum
bandarísk frekar en hluti af Dan-
mörku eftir um fimm til tíu ár,“
sagði Aaja Chemnitz Larsen. Hún
tók fram að hún væri ekki hlynnt því
að Grænland yrði 51. ríki Bandaríkj-
anna. „Ég styð ekki hugmyndina en
tel að hún eigi rætur að rekja til
óánægju Grænlendinga með dönsk
stjórnvöld og ég skil þá gremju vel.
Á þeim 32 sviðum í málefnum Græn-
lands, sem dönsk stjórnvöld bera
ábyrgð á komumst við aftur og aftur
að raun um að við erum látin sitja á
hakanum, til dæmis hvað varðar
launakjör lögregluþjóna og annarra
ríkisstarfsmanna, og Danmörk og
Færeyjar eru þar betur settar en
Grænland.“
„Bandarísk sókn“ hafin á Grænlandi
 Stjórn Donalds Trumps Bandaríkjaforseta sögð stefna að því að vinna hug og hjarta grænlensku
þjóðarinnar  Ferð bandarískra embættismanna til Nuuk á Grænlandi veldur titringi í Danmörku
AFP
Boðin velkomin Ferðamenn fylgjast með grænlenskum trumbudansara sem tók á móti þeim þegar þeir komu til
Kulusuk á Grænlandi. Ferðamennirnir fóru m.a. í kajakaferðir til að skoða ísjaka og í göngur í stórbrotnu landslagi.
Áætlað er að um 85.000 ferðamenn komi til Grænlands
á ári og margir þeirra fara á vesturströnd landsins en
austurhlutinn nýtur nú vaxandi vinsælda. Flestir ferða-
mannanna fara þangað í júlí eða ágúst til að skoða
jökla, stórbrotna náttúru, hvali, hvítabirni og fleira
sem landið hefur upp á að bjóða. Ferðir á hundasleðum
eru einnig vinsælar í mars og apríl.
Ferðamönnum fjölgaði um 10% á ári á Grænlandi frá
2014 til 2017 en í fyrra nam fjölgunin 3%, að sögn
grænlenskra ferðamálayfirvalda. Flestir ferðamann-
anna koma með flugvélum en komum skemmti-
ferðaskipa hefur einnig fjölgað á síðustu árum.
Grænlensk ferðamálayfirvöld segja að hátt verð á
flugferðum til Grænlands standi ferðaþjónustunni fyrir
þrifum. T.a.m. kosti dagsferð frá Reykjavík til Kulusuk
um 97.000 krónur. Þau segja að einnig þurfi að byggja
upp samgöngumannvirki og aðra innviði á Grænlandi
en leggja áherslu á að það þurfi að gera án þess að
valda umhverfisspjöllum. Meðal annars er verið að
stækka flugbrautir í Nuuk og Ilulissat á vesturströnd-
inni og ráðgert er að leggja nýjan flugvöll í suðurhlut-
anum. Jakob Ipsen, sem rekur eina hótelið í Kulusuk,
kveðst vona að vöxturinn í ferðaþjónustunni verði ekki
of hraður. „Við viljum reyna að halda þróuninni eins og
hún er núna, þannig að fjölgun ferðamannanna verði
ekki of snögg,“ hefur fréttaveitan AFP eftir Ipsen.
Ferðamönnum fjölgar á Grænlandi