Morgunblaðið - 25.10.2019, Síða 14

Útfarir á landsbyggðinni 2012-2019*
mán þrí mið fim fös lau sun
766
909
776
1.141
2.460
2.659
114
Ár mánud. þriðjud. miðvikud. fimmtud. föstud. laugard. sunnud.
2012 79 77 82 121 239 296 14
2013 80 87 95 140 295 384 6
2014 100 109 79 121 314 359 17
2015 113 118 95 123 299 373 28
2016 96 125 116 138 337 378 11
2017 111 136 125 178 315 301 19
2018 107 144 113 163 367 307 11
2019 80 113 71 157 294 261 8
*Útfarir utan kirkjugarða
Reykjavíkur, Hafnarfjarðar,
Garðabæjar og Akureyrar
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Víða í stærri bæjum á lands-byggðinni fara útfarir núoftar fram á föstudögumeða öðrum virkum dögum
heldur en áður var. Áður var reglan
sú að á höfuðborgarsvæðinu var að-
eins jarðað á virkum dögum, en á
landsbyggðinni langoftast á laugar-
dögum.
Sigríður Gunnarsdóttir, sóknar-
prestur á Sauðárkróki, segir að þau
hafi ákveðið í tilraunaskyni í vor að
bjóða ekki upp á útfarir á laugar-
dögum. Þetta hafi gengið vel og hún
segist reikna með að þetta fyrir-
komulag verði til framtíðar.
Hún segir að margir komi að
hverri útför og breytingarnar hafi
verið gerðar af hagkvæmnisástæðum.
Starfsfólk þurfi til að mæla fyrir gröf,
grafa og ganga frá svo vel sé. Sömu-
leiðis komi, auk prests, meðhjálpari,
organisti og kannski 20 manna kór að
hverri útför, þá sé yfirleitt boðið upp á
kaffi að lokinni athöfn. Auðveldara sé
að fá fólk í þessi verkefni á virkum
dögum. Hún segir að ekki virðist vera
vandamál fyrir t.d. söngfólk að losa
sig úr vinnu vegna útfara á virkum
dögum.
„Það sem ég heyri er að þetta sé
að verða þróunin á mörgum stærri
þéttbýlisstöðum,“ segir Sigríður.
„Fólki finnst þetta mjög eðlilegt og ég
held að þróunin verði sú að útfarir
færist í auknum mæli yfir á virka
daga í stærri bæjum á landsbyggð-
inni. Í sveitakirkjum, oft í dreifðum
sóknum, er þetta yfirleitt öðru vísi því
þar eru allir í sjálfboðavinnu og þar
gefa allir vinnu sína.“
Spurð hvort það vefjist ekki fyrir
fólki af höfuðborgarsvæðinu að fara
út á land til að fara í jarðarför á virk-
um degi segir Sigríður: „Það spyr nú
enginn að því hvaða dagur er þegar
landsbyggðarfólk vill fara í jarðarför í
Reykjavík!“ Hún bætir því við að út-
farir á Sauðárkróki séu yfirleitt á
föstudögum eða mánudögum og fólk
geti þá nýtt helgina að hluta til að
ferðast og heimsækja ættingja.
Laugardagar í sveitunum
Dalla Þórðardóttir, prófastur í
Húnavatns- og Skagafjarðar-
prófastsdæmi, segir að greinileg
breyting hafi orðið í bæjum víða um
land. Fólk vilji eiga sína frídaga og
mikil binding sé samfara því að hafa
útfarir á laugardögum, auk þess sem
það geti aukið kostnað. Í mörgum
stærri bæjum á landsbyggðinni geti
verið um og yfir 30 útfarir á ári. Sjálf
þjónar Dalla í sjö sóknum í dreifbýli
Skagafjarðar og segir að í sveitakirkj-
unum hafi ekki orðið breyting, þar sé
enn í langflestum tilvikum jarðað á
laugardögum.
Jón Ármann Gíslason, sóknar-
prestur á Skinnastað og prófastur á
Norðausturlandi, tekur í sama streng.
Laugardagarnir séu langalgengustu
útfarardagar í fámennari sóknum á
hans svæði. Á Akureyri sé hins vegar
yfirleitt jarðað á virkum dögum, enda
slíkar athafnir þar háðar útfararþjón-
ustu. Á Húsavík sé oft óskað eftir því
yfir sumartímann að útfarir séu ekki
á laugardögum því fólk vilji síður vera
bundið um helgar.
Reynt að mæta óskum
Sigríður Rún Tryggvadóttir er
prófastur á Austurlandi og einn
þriggja presta í Egilsstaðaprestakalli,
þar sem eru 14 sóknir. Hún segir að
almenna reglan sé að reyna að verða
við óskum aðstandenda og oftast hafi
laugardagur hentað fólki best. Þetta
sé þó breytilegt og nú orðið sé oftar
jarðað á Egilsstöðum á virkum degi
heldur en áður var. Á Seyðisfirði sé
hins vegar sjaldan jarðað á virkum
degi og laugardagur henti betur. Þar
séu flestir sem komi að útför í sjálf-
boðavinnu, hvort sem það sé kirkju-
vörðurinn, meðhjálparinn eða sá sem
keyri líkbílinn.
„Á þessum minni stöðum leggj-
ast allir á eitt við að gera það sem
hægt er til að mæta óskum aðstand-
enda og gera þessar athafnir virðu-
legar og fallegar,“ segir Sigríður Rún.
Oftar jarðað á virkum
dögum í stærri bæjum
14
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. OKTÓBER 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Brexit-skákiner orðinbýsna löng
og stundum líkist
hún mest þrátefli
og þófi. Og póli-
tískt mannfall er þegar orðið
mun meira en sést nokkru
sinni á hefðbundnu skákborði.
Tveir forsætisráðherrar
Íhaldsflokksins hafa hrökklast
frá við illan leik og enginn veit
með vissu hvort Boris lifir af.
Þá er annað sem skilur þessa
atskák frá hinum hefðbundnu
og það er hversu oft hún hefur
farið í bið. Þó hljómuðu leik-
reglurnar þannig í upphafi að
endapunkturinn lægi ljós fyrir
og hvorki heimilt í þessari
skák né vilji til að láta sig falla
á tíma.
Og ólíkt öllum skákum á
hvítum reitum og svörtum þá
heldur sama skák Brexit-
taflsins áfram, þótt skákmenn
falli á tíma og það reyndar
hvað eftir annað.
Því er ekki fyrir að synja að
stundum leika helstu stór-
meistararnir frumlega leiki og
stilla upp flækjum fyrir and-
stæðinganna til að festast í.
Þess vegna hefur því verið
margoft spáð að nú væru
menn komnir í endataflið. Má
segja um það eins og sagði um
mikið at á vígvelli hér fyrir
austan fjall: „Í því tafli er
brögðum beitt...“
Boris Johnson forsætisráð-
herra hafði sagt og áréttað, að
frekar en að verða við kröfum
þingsins um að senda enn eitt
beiningarbréf til Brussel um
að samþykkja að enn yrði
skákinni löngu ýtt í bið, myndi
hann vilja liggja dauður í
skurði og þá væntanlega í
pólitískri merkingu orðsins.
Jeremy Corbyn leiðtogi
Verkamannaflokksins og þar
með talsmaður stjórnarand-
stöðunnar hefur síðustu árin
krafist þess hástöfum og
reglubundið að
þing verði þegar í
stað rofið og efnt
verði til kosninga.
En þegar John-
son tók hann á
orðinu og lagði sjálfur fram
tillögu um þessar margföldu
óskir Corbyns var þeim síð-
arnefnda brugðið og gaf sínu
liði fyrirmæli um að sjá til
þess að sú tillaga yrði felld!
En nú þarf þingið að sam-
þykkja með 2/3 atkvæða að
þing sé rofið og kjósendur
kallaðir að kjörborðinu. Síð-
asta afbrigðið í þessu tafli sást
í gær þegar Johnson kynnti
tillögu sína um að kosið verði
um miðjan desember næst-
komandi. Sagðist hann um leið
mundu fallast á frestun Brexit
fram í janúar með því skilyrði
að fallist verði á kosning-
arnar.
Jeremy Corbyn er ekki rótt
vegna þessa leiks og þykist
þekkja eitrað peð þegar hann
sér það. Ástæðan sem hann
gefur upp er sú að hann vilji
hafa gulltryggt að Bretar fari
ekki út úr ESB „án útgöngu-
samnings“.
Raunverulega ástæðan er
hins vegar sú að að skoðana-
kannanir sýna að Verka-
mannaflokkurinn muni fara
mjög illa út úr kosningum nú
og yrði sú raunin er augljóst
að Corbyn yrði ekki lengur
sætt á leiðtogastólnum og
draumurinn um forsætisráð-
herratign mundi breytast í
martröð. Og vissulega er það
svo að kannanir spá því að
Íhaldsflokkur Borisar muni
koma sterkur frá kosningum
um þessar mundir. Og á næstu
5-6 vikum getur margt óvænt
gerst sem kynni að gjörbreyta
stöðunni. Fyrir aðeins tveim-
ur árum knúði May fram kosn-
ingar í krafti jákvæðra kann-
ana, en kom svo frá þeim með
tapaðan meirihluta á þingi.
Kannski eru komin
kaflaskil í Brexit en
kannski ekki}
Frumlegir leikir og
afbrigði en lítið gerist
Atlantshafs-bandalagið,
sem Ísland tók þátt
í að stofna fyrir
sjötíu árum, hefur
stuðlað að friði og
öryggi í þessum
heimshluta allar götur síðan.
Fjölgað hefur í hópi bandalags-
ríkja, ekki síst eftir fall Sov-
étríkjanna og Varsjár-
bandalagsins, og við fjölgun er
markmiðið ávallt hið sama; að
auka stöðugleika og öryggi í
Evrópu og styðja við lýðræð-
isþróun.
Í gær gerðist það að Alþingi
samþykkti inngöngu Lýðveld-
isins Norður-
Makedóníu í Atl-
antshafsbandalag-
ið og með
inngöngunni verða
aðildarríkin orðin
þrjátíu talsins.
Þetta er jákvætt skref sem
flestir styðja og fagna. Á Al-
þingi náðist þó ekki samstaða
um málið. Vinstri grænir
studdu það ekki og var svo sem
ekki við því að búast miðað við
afstöðu þeirra til Atlantshafs-
bandalagsins. En athygli vakti
að flestir þingmenn Pírata voru
samstíga Vinstri grænum í
andstöðunni.
Píratar og Vinstri
grænir samstíga í
andstöðunni við Atl-
antshafsbandalagið}
30. aðildarríkið L
ögspekingurinn Njáll á Bergþórs-
hvoli á að hafa sagt fyrir margt
löngu „með lögum skal land vort
byggja, en með ólögum eyða“.
Þetta er um margt rétt. Ef laga-
setning frá Alþingi er ekki skýr, í takt við tím-
ann og ríkjandi viðhorf reynist eðlilega erfitt
fyrir borgarana að fara að þeim sömu lögum.
Dæmi um úrelta lagasetningu eru þau ólög að
refsa fólki með fangelsisvist fyrir að móðga
aðra manneskju. Þessi ákvæði almennra hegn-
ingarlaga stangast á við tjáningarfrelsið og
vernd mannréttinda.
Í gær mælti ég fyrir frumvarpi til laga um
bætur vegna ærumeiðinga. Með frumvarpinu
er lagt til að sett verði sérstök lög um bætur
vegna ærumeiðinga og að samhliða því verði
nánast öll ákvæði almennra hegningarlaga sem
fjalla um ærumeiðingar felld á brott. Þetta eru
tímabærar breytingar á tæplega 80 ára gömlum ákvæðum
um refsingar vegna ærumeiðinga. Eins og gefur að skilja
hafa orðið umtalsverðar breytingar á löggjöf um tjáning-
arfrelsi á þeim tíma. Ber þar hæst tjáningarfrelsisákvæði
stjórnarskrárinnar frá árinu 1995 og lögfesting Mannrétt-
indasáttmála Evrópu árið 1994, þar sem finna má ákvæði
sem sérstaklega fjallar um tjáningarfrelsi.
Samkvæmt eldri lögum, sem nú falla úr gildi, er hægt að
dæma einstakling í eins árs fangelsi fyrir móðgun. Það gef-
ur auga leið að það stenst ekki tjáningarfrelsisákvæði
stjórnarskrárinnar. Þau ákvæði hegningarlaga sem fjalla
um ærumeiðingar endurspegla því hvorki raun-
verulega réttarframkvæmd né nútímaviðhorf um
tjáningarfrelsi og ærumeiðingar sem refsiverðan
verknað. Samkvæmt nýjum lögum geta ein-
staklingar þó enn höfðað meiðyrðamál og krafist
bóta af þeim sem þeir telja að hafi skaðað æru
þeirra. Það er samt töluverður munur á því að
krefjast bóta og setja menn í fangelsi.
Þá eru jafnframt lagðar til breytingar er fella á
brott ákvæði um óvirðingu íslenska fánans og
fangelsisrefsingu þar um. Aðrar reglur um þjóð-
fánann haldast óbreyttar sem og sektarheimildir.
Nú velta eflaust einhverjir því fyrir sér hvort
með þessu sé verið að hvetja til ærumeiðinga ein-
staklinga eða óvirðingar fánans. Það er þó ekki
svo. Við eigum sem þjóð að virða fánann okkar og
vera stolt af honum, enda munu fánalögin sem
slík halda gildi sínu. Aftur á móti verðum við að
viðurkenna rétt einstaklinga til að tjá skoðanir
sínar og takmarka þá möguleika sem ríkið hefur til að
dæma menn í fangelsi fyrir að tjá þær. Hvergi á Norð-
urlöndunum eru ákvæði í sambærilegum lögum til að stinga
mönnum í steininn fyrir ofangreind atriði og það er ekkert
sem kallar á að íslensk lög séu með öðrum hætti.
Tjáningarfrelsið er hornsteinn lýðræðislegrar og upp-
lýstrar umræðu. Öllu jafna förum við misvel með þennan
hornstein, en við þurfum ekki að fangelsa þá sem fara illa
með hann. aslaugs@althingi.is
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
Pistill
Hver á heima í tugthúsinu?
Höfundur er dómsmálaráðherra
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Magnús Erlingsson, prófastur á Vestfjörðum og sóknarprestur á Ísafirði,
segir að þar um slóðir haldi fólk sig við útfarir á laugardögum. „Á stöðum
eins og höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri eru útfararstofur
sem sjá um skipulagningu útfara og fagfólk syngur við útfarir þannig að
það hentar því betur að hafa þessar athafnir á virkum dögum. Hjá okkur
kemur fólk að jarðarförum þegar það á frí í sinni föstu vinnu; smiðurinn og
rakarinn og bakarinn og allir þeir.
Fólki hér fyrir vestan finnst líka þægilegt að hafa útfarir um helgar svo
ættingjar geti komið vestur og kannski gist í 1-2 nætur hjá skyldfólki,“ seg-
ir Magnús.
Óbreytt á Vestfjörðum
SMIÐURINN OG BAKARINN OG RAKARINN OG ALLIR ÞEIR …