Morgunblaðið - 28.10.2019, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 28. OKTÓBER 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Skattheimtahefur aukistmikið hér á
landi síðastliðinn
áratug eða svo án
þess að vart verði
við mikinn vilja til
að stíga skref til baka og létta
þessum byrðum af skattgreið-
endum. Almenningur situr uppi
með hluta hækkananna – og all-
ar lenda þær raunar hjá honum
á endanum – en fyrirtækin hafa
einnig orðið mjög fyrir barðinu
á þessum hömlulausu hækk-
unum. Í Morgunblaðinu á laug-
ardag var rætt við Magnús Árna
Skúlason, hagfræðing hjá
Reykjavík Economics, um fast-
eignagjöld á atvinnuhúsnæði,
sem eru um þessar mundir, sér í
lagi í Reykjavík, í hæstu hæð-
um. Þau eru hærri en þau hafa
áður verið, líka þegar borið er
saman við árið 2008 þegar gjöld-
in voru orðin mjög há, og þau
eru hærri en almennt þekkist
erlendis. Þetta sést til dæmis af
því að fasteignaskattar nema 2%
af landsframleiðslu hér á landi,
en 1,8% í Danmörku og 1% í Sví-
þjóð. Og rétt er að hafa í huga
að þessi lönd verða seint talin til
skattaparadísa.
Samanburðurinn við fyrri ár
er enn meira sláandi, einkum í
Reykjavík þar sem rúman helm-
ing alls verslunar- og skrifstofu-
húsnæðis er að finna. Í Reykja-
vík hafa hækkanir fasteigna-
skatta verið úr öllu hófi og hafa
numið 61% frá árinu 2015. Í ár
skilar þessi skattheimta meira
en fimm milljörðum króna um-
fram það sem var fyrir fjórum
árum.
Magnús Árni bendir á að
brýnt sé að endurskoða þennan
skattstofn á hverjum tíma og
„aðlaga hann bæði óeðlilega
miklum hækkunum
á fasteignamarkaði
og hvaða tekjur
eignirnar bera.
Fasteignamat Þjóð-
skrár er tekjumat á
atvinnuhúsnæði og
það hefur hækkað mjög mikið
með nýrri aðferðafræði. En það
þyrfti að gaumgæfa betur.
Hærra fasteignamat ætti að
endurspegla hærri tekjur hjá
viðkomandi fasteign en oftar en
ekki getur það rýrt tekjurnar af
eigninni. Sérstaklega ef leiga
lækkar. Á meðan mestu erf-
iðleikarnir ganga í gegn í at-
vinnulífinu nú um stundir ætti
að taka tillit til þess og lækka
skatta á atvinnulíf. Líka vegna
þess að laun hafa hækkað mikið
og þar með eru útsvarsgreiðslur
sveitarfélaga hlutfallslega hærri
miðað við fasteignaskatta.“
Það eru ekki aðeins fasteigna-
skattar sem hafa hækkað
gríðarlega hjá sveitarfélög-
unum, sér í lagi Reykjavík sem
ofnýtir þennan skattstofn eins
og aðra, útsvarið skilar líka
miklum mun hærri fjárhæðum
en áður. Miklar launahækkanir
ár eftir ár, sem hafa skilað laun-
þegum áður óþekktri kjarabót,
skila Reykjavík og öðrum sveit-
arfélögum einnig mikilli aukn-
ingu skatttekna. Kostnaðarauk-
inn leggst svo af tvöföldum
þunga á fyrirtækin þegar
Reykjavík hækkar fast-
eignaskatta eins og raun ber
vitni á síðustu árum.
Það er orðið afar brýnt að
létta álögum af fólki og fyrir-
tækjum. Í því sambandi þarf að
horfa til margra skatta og aug-
ljóst er að fasteignaskattar
þurfa að vera þeirra á meðal,
ekki síst hjá Reykjavíkurborg
eftir 61% hækkun á fáum árum.
Reykjavíkurborg
hefur hækkað fast-
eignaskatta um
61% á fjórum árum}
Hömlulausar hækkanir
Donald TrumpBandaríkja-
forseti tilkynnti á
blaðamannafundi í
gær að Abu Bakr al-
Baghdadi, leiðtogi
hryðjuverka-
samtakanna Ríkis íslams, hefði
fallið í aðgerð Bandaríkjamanna
í Sýrlandi. Leiðtoginn féll fyrir
eigin hendi þegar hann horfði
fram á endalokin, og eins og
verstu varmenni þriðja ríkisins
ákvað hann að fara ekki einn
heldur taka sína nánustu með
sér, þar með talin nokkur börn
sín. Það segir sitt um hvern
mann hann hafði að geyma.
Það er aldrei gott að gleðjast
yfir dauðsfalli, en fall Abu Bakr
al-Baghdadi getur þó orðið til
þess að minnka líkurnar á því að
Ríki íslams rísi á nýjan leik og
mun vonandi verða til þess að
bjarga fjölda mannslífa og auka
líkurnar á að milljónir manna á
þessu svæði fái búið við skárri
aðstæður, lausar undan hryllingi
þessara samtaka.
Nægar eru hörm-
ungarnar samt á
þessu svæði.
Að þessu leyti eru
þetta tvímælalaust
ánægjuleg tíðindi,
en þau eru líka óvænt þegar
horft er til þess að Bandaríkin
hafa verið að draga sig út úr Sýr-
landi og að Trump hafði sætt
gagnrýni fyrir það. Ekki var við
því að búast að á sama tíma tæk-
ist að ráða niðurlögum Abu Bakr
al-Baghdadi og fyrir Trump er
þetta því mikill sigur. Þá vekur
athygli að þrátt fyrir óánægju
Kúrda með að Bandaríkjaher
dragi úr starfsemi sinni í Sýr-
landi störfuðu þeir með banda-
ríska hernum að því að ráða nið-
urlögum hryðjuverkaforingjans.
Segja má að það staðfesti hve
flókin staðan er á þessu stríðs-
hrjáða svæði, en binda má vonir
við – hóflegar þó – að þessi nýj-
ustu tíðindi einfaldi og bæti stöð-
una.
Aðgerð Bandaríkja-
hers í Sýrlandi var
jafn óvænt og hún
var árangursrík}
Abu Bakr al-Baghdadi fallinn
F
yrir nokkru stóð Markaðsstofa
Norðurlands fyrir fundi á Ak-
ureyri um flugmál og var hann
afar vel sóttur. Fram kom á
fundinum að ekki er gert ráð
fyrir millilandaflugi um Akureyrarflugvöll í
drögum að grænbók um flugstefnu. Í þessum
sömu drögum kemur fram að byggja eigi upp
varaflugvöll á Egilsstöðum og það er virki-
lega gott en við frekari lestur kemur í ljós að
ekki er ætlunin að hleypa farþegum út úr
flugvélum á Egilsstöðum heldur á flugvöll-
urinn að verða nokkurskonar geymslustaður
flugvéla þangað til hægt verður að fljúga
þeim á áfangastað.
Undanfarin ár hafa ferðaþjónustuaðilar á
Norðausturlandi lagt sig fram við að koma á
fót heilsárs ferðaþjónustu. Með þeirri
ákvörðun stjórnvalda að leggja ekki til krónu til upp-
byggingar Akureyrarflugvallar næstu árin er óásætt-
anlegt, það er furðulegt og jafnvel ósanngjarnt að stilla
málum upp þannig að þegar uppbygging á Egilsstaða-
flugvelli verður að veruleika og því ber að fagna að þá
sé skyndilega dregið úr allri uppbyggingu á Akureyri.
Varla þarf eitt að útiloka annað þegar ætlunin er að
skilgreina flug sem almenningssamgöngur.
Undanfarin 8 ár hefur verið unnið hörðum höndum
að því að koma á millilandaflugi um Akureyrarflugvöll,
sveitarfélög hafa lagt til 90 milljónir til verkefnisins og
ljóst er að um milljarður hefur skilað sér
beint inn í hagkerfið. Þetta er í sjálfu sér
ákveðið afrek þar sem því er haldið fram að
flugvöllurinn á Akureyri sé sprunginn, hann
beri ekki stórar flugvélar. Það er vitað að
bæta þarf aðstöðu flugvallarins til þess að
hægt verði að gera enn betur, klára þarf
flughlaðið og ráðast þarf í stækkun
flugstöðvarinnar, einnig þarf að jafna elds-
neytiskostnað og viðhalda tilvist
flugþróunarsjóðs.
Þó svo að þessum hlutum verið komið í lag
er ekki þar með sagt að ekki eigi að byggja
upp á Egilsstöðum. Það sem þarf er pólitísk
ákvörðun, stefnumótun um að líta á landið
sem eina heild og virkja slagorðið „Allt Ís-
land, allt árið“, það gagnast öllum. Það er
því beinlínis nauðsynlegt að halda áfram að
styðja við og styrkja enn frekar þá vinnu sem hafin er,
annað er óábyrgt. Það er líka ágætt að hafa það í huga í
þessu sambandi að það eru tapaðir fjármunir sem felast
í því að stjórnvöld bakki endanlega út úr verkefninu
núna, þetta er ekki aðeins byggðamál heldur er það
þjóðhagslega hagkvæmt og okkur ber að opna fleiri
gáttir inn í landið, líka á virkum dögum og ekki aðeins í
hátíðarræðum.
Anna Kolbrún
Árnadóttir
Pistill
Flug til framtíðar
Höfundur er þingmaður Miðflokksins.
annakolbrun@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
Þetta hefur verið æv-intýraferð, allt frá því að fáí hendur handrit að fyrstusögu Arnaldar og vera
komin á þann stað sem erum á í
dag,“ segir Valgerður Benedikts-
dóttir á Réttindastofu Forlagsins.
Valgerður vísar í máli sínu til vel-
gengni rithöfundarins Arnaldar
Indriðasonar en hún hefur starfað
við útgáfu bóka hans allt frá upphafi.
Á föstudaginn kemur út 23. bók
Arnaldar á jafn-
mörgum árum.
Það er ekki bara
hér á landi sem
aðdáendur bíða
spenntir eftir
nýrri bók höfund-
arins. Arnaldur á
traustan les-
endahóp um heim
allan og á dög-
unum bar svo við
að útgáfa númer þúsund af bókum
hans kom út. Var það norsk útgáfa
bókarinnar Myrkrið veit.
Valgerður segir að mikil vinna
fylgi því að halda utan um réttinda-
mál bóka Arnaldar um heim allan.
Sífellt sé verið að endurnýja samn-
inga, skrifa nýja, fylgjast með sölu-
tölum og þar fram eftir götunum.
Bækur Arnaldar hafa verið þýddar á
yfir fjörutíu tungumál og hafa selst í
vel yfir fjórtán milljónum eintaka.
Þorðu ekki að veðja á Arnald
En þó að Arnaldur sé í dag einn
af þekktustu glæpasagnahöfundum
heims var á brattann að sækja í
byrjun. „Það tók drjúgan tíma að
finna fyrsta erlenda útgefandann.
Nokkur ár. Þetta var mikil barátta.
Við fengum alls kyns athugasemdir
frá erlendum útgefendum, meðal
annars þær að það væri morgunljóst
að engir glæpir væru framdir í landi
álfa og eldfjalla. Það tæki því ekki að
líta á glæpasagnahandrit frá þessu
landi. Aðrir sögðu að nafn höfundar
væri svo erfitt í framburði að ætti
hann að tryggja sér útgáfu á er-
lendri grund þyrfti hann að skipta
um nafn sem skjótast,“ segir Val-
gerður.
Mikil vinna skilaði sér á end-
anum. „Árið 2003 gerðum við samn-
ing við þýskan útgefanda um útgáfu
á Mýrinni. Það var mikill sigur. Bók-
in fór strax á þýska metsölulistann.
Og þá tók boltinn að rúlla. Þegar
Napóleonsskjölin komu út skömmu
síðar í Þýskalandi seldist bókin í yfir
einni milljón eintaka. Í mörg ár eftir
það hittum við volduga þýska útgef-
endur sem hörmuðu það mjög að
hafa ekki þorað að veðja á höfundinn
í upphafi.“
Ruddi brautina fyrir aðra
Eitt af þeim löndum sem Arn-
aldur hefur notið mikilla vinsælda í
er Frakkland. Svo skemmtilega vill
til að síðustu vikurnar hefur hann átt
þrjár bækur á metsölulistanum þar í
landi. „Í efsta sætinu, sem mest
selda glæpasagan í Frakklandi, er
núna fyrsta bók Arnaldar, Synir
duftsins, sem út kom hér á landi fyr-
ir 22 árum, hvorki meira né minna,
árið 1997. Í níunda sætinu eru síðan
Dauðarósir, sem út komu hér árið
1998,“ segir Valgerður. Þriðja bókin
á listanum er Skuggasund.
„Ástæðan fyrir útgáfu þessara
elstu bóka nú, öllum þessum árum
síðar, er sú að franskir lesendur eru
óseðjandi þegar kemur að bókum
Arnaldar. Mýrin var sú bók sem
ruddi honum braut út í heim í fyrstu
og nú, þegar lesendur hafa fengið
allar bækur höfundar í hendur, frá
því að Mýrin kom út, krefjast les-
endur þess að fá að sjá fyrstu verkin
líka,“ segir Valgerður sem fékk sjálf
að kynnast áhuga Frakka á Arnaldi
á dögunum.
„Ég kom við í París á leið heim
af bókamessunni í Frankfurt. Þar
var Métailie, bókaforlag Arnaldar
þar í landi, að fagna 40 ára útgáfuaf-
mæli sínu. Ég fann vel hve mikils
hann er metinn þar. Arnaldur stopp-
aði sjálfur þarna í rúman sólarhring
og það flykktust að honum fjölmiðla-
menn sem vildu fá hann í viðtal.“
Valgerður segir að áhrif Arn-
aldar og verka hans á erlendum
vettvangi séu síst ofmetin. „Þegar
frægðarsól hans tekur að rísa er-
lendis ryður hann brautina fyrir fjöl-
marga aðra íslenska rithöfunda,
bæði í glæpasagnageiranum og í
öðrum bókmenntagreinum. Hann er
auðvitað ekki fyrsti íslenski höfund-
urinn sem gefinn er út á erlendu
máli – þeir voru ýmsir áður – en
þetta var í fyrsta sinn sem áhrifin
urðu svo feikilega sýnileg. Þegar
metsöluhöfundur af þessari stærð-
argráðu kom fram á sjónarsviðið á
þessum árum lukust augu alheims-
ins upp fyrir þeirri staðreynd að ís-
lenskir rithöfundar eru á heims-
mælikvarða.“
Eitt þúsund útgáfur
af bókum Arnaldar
Ný bók Arn-
aldar, Trega-
steinn, kemur
út á föstu-
dag. Í henni
segir af konu
sem myrt er á
heimili sínu
en nokkru áð-
ur hafði hún beðið Konráð, fyrr-
verandi lögreglumann, að finna
fyrir sig barn sem hún fæddi
fyrir hálfri öld og lét frá sér.
Hann neitaði bón hennar en ein-
setur sér nú að bæta fyrir það.
TREGASTEINN KEMUR ÚT
Ótrúleg velgengni Arnaldar
14.400.000
eintök hafa selst af bókum
Arnaldar á heimsvísu
23 glæpasögur hefur Arnaldur
gefið út á jafnmörgum árum
Bækur
Arnaldar
hafa verið
þýddar á
41
tungumál
1.000 útgáfur á heimsvísu
500
þúsund eintök
hafa selst af
bókum Arnaldar
á Íslandi
H
ei
m
ild
: F
or
la
gi
ð
Lj
ós
m
yn
d:
G
as
si
Valgerður
Benediktsdóttir
Fimm ára-
tuga eftirsjá