Morgunblaðið - Sunnudagur - 06.10.2019, Blaðsíða 17

Marie Le Pen, forystumaður Þjóðfylkingarinnar,
komst því í fyrsta sinn í lokaslaginn og „neyddust“ því
stuðningsmenn sósíalista til að kjósa Chirac sem ill-
skárri kost. Þótt hann fengi rúm 80 prósent at-
kvæðanna var staða hans nú veik.
Hann reyndi að styrkja hana með því að hlaupa frá
stuðningi við Bandaríkjamenn og bandamenn þeirra í
atlögunni gegn Saddam Hussein.
Það hafði ætíð þótt veikur blettur á Chirac að
vingast um of við einræðisherra með engan lýðræðis-
legan bakgrunn og þess háttar samband hafði verið
við Saddam Hussein. Þrálátur orðrómur var að auki
um að einræðisherrann hefði lætt að forsetanum vel-
vildarfé sem svaraði til hálfs milljarðs íslenskra króna.
Það verður þó að teljast ósannað.
Forsetinn seldi svo Hussein kjarnorkuver, sem Ísr-
ael laskaði verulega með fyrirbyggjandi loftárásum
sínum. Á síðustu pólitísku metrunum voru franskir
dómstólar að gera forsetanum fyrrverandi lífið leitt
og enduðu með því að dæma hann til tveggja ára skil-
orðsbundinnar fangavistar, en Chirac var þá langt
leiddur af sjúkdómum, meðal annars elliglöpum.
Þessi tilþrif rannsóknardómstóla urðu þó ekki til
þess að forsetinn fengi ekki fullan sóma af ríkisins
hálfu þegar kom að útför hans.
Fyrsti forseti 5. lýðveldisins, og annað stjórnmála-
stórmennið af tveimur, á eftir Napóleon, í franskri
sögu, snuðaði hið opinbera um stórfenglega útför sem
honum hefði örugglega staðið til boða og var jarðaður
nánast í kyrrþey samkvæmt fyrirmælum hans. Það
var aldrei áhættulaust að hunsa fyrirmæli hershöfð-
ingjans og það var ekki heldur gert í þessu tilviki.
Smælki úr minningabanka
Eins og fyrr segir á bréfritari margar minningar af
kynnum við Jacques Chirac á langri leið.
Sjálfur sagði hann einu sinni efnislega þegar þessir
áttu tveggja manna tal. „Lýðræðisskipulagið leiðir til
þess að þeir menn sem maður kynnist í alþjóðlegu
samstarfi koma og fara. Það er gott og blessað og ekki
skal amast við því. En við tveir erum alltaf til staðar.
Það er ósköp þægilegt að geta gengið að minnsta kosti
að einum manni vísum, hvort sem maður er borg-
arstjóri, forsætisráðherra eða forseti.“
Og þetta var rétt. Við hittumst alloft í Hotel de Ville,
stundum á fundum, en stundum í dýrðlegum fögnuði í
þessu ráðhúsi Parísar. Dýrindis rauðvíni var hellt í
glös en um leið og fjölmiðlar voru á braut var glas
borgarstjórans fjarlægt og komið með glas með Cor-
ona, mexíkönskum bjór, ef rétt er munað. Reyndar
hafði Kohl kanslari sama hátt á og þeir báðir voru
sólgnir í léttreyktar pylsur eða þunnt niðurskornar
skinkusneiðar eða annað af því tagi. Sjálfsagt hefur
áhætta kanslarans ekki verið jafnmikil og forsetans
hvað rauðvínið varðar.
Minnisblöð voru gjarnan skrifuð í kjölfar mikilvægra
alþjóðlegra funda og fjölluðu þau um þau mál sem efst
voru á baugi í veröldinni þá stundina. En utan funda og
ræðuhalda urðu stundum eftirminnileg atvik sem engu
skiptu þó um framþróun mannkyns (svo maður gerist
hátíðlegur). Eitt sinn eftir leiðtogafund í París þar sem
fundað var á efsta þrepi leiðtoga Nato og Rússa var
kvöldverðarboð í Élysée-höllinni fögru. Þar gekk allt
fyrir sig með hefðbundnum hætti hvað gamla leikþátt-
inn um rauðvínið varðaði.
Þegar sal hafði verið lokað hófst tal yfir hið stóra
hringborð þar sem setið var yfir kræsingum. Það voru
ógleymanlegar efnislegar umræður. En öðru hvoru
var skálað fyrir smáu eða stóru og stjórnaði gestgjaf-
inn því að sjálfsögðu.
Einhverjir makar höfðu fylgt sínum leiðtogum til
Parísar, en voru ekki á þessum „vinnukvöldverði“.
Þannig hafði Hillary Clinton fylgt Bill til Parísar.
Frakklandforseta þótti því sjálfsagt og tilhlýðilegt að
skála fyrir bandarísku forsetafrúnni fjarstaddri. Var
það gert með kostum. Fljótlega hallaði aðstoðar-
maður gestgjafans sér að honum og hvíslaði í eyra
hans. Í kjölfarið sagði Chirac að sér hefði verið bent á
að önnur forsetafrú væri í París, frú Yeltzín, og nú
skyldum við skála fyrir henni með jafn góðum óskum
og fyrir Hillary rétt áðan. Allir litlu drengirnir teygðu
sig í staupið sitt og lyftu því en þá var sagt „niet“ með
þrumurödd.
Staupin stöðvuðust öll mislangt frá vörum hvers og
eins. Hvað, sagði gestgjafinn á sínu máli og var þýtt.
„Niet“ sagði Yeltzín aftur og bætti (efnislega) við:
„Þegar ég var skorinn upp við hjartabilun nýverið þá
lét sú kona sig hafa það að sofa á sitt græna eyra á
meðan ég lá undir hnífnum. Það kemur ekki til greina
að skála fyrir slíkri kerlu, þótt fjarri heimahögum
séum.“
Og staupin sigu í átt að borðinu og nokkur stund leið
áður en nokkur teldi rétt að teygja sig í þau á ný, uns
gestgjafinn fann nýtt og óumdeilt tilefni. Fleira sögu-
legt gerðist í þessu hátignarboði en ekki eru efni til að
rifja það upp að svo stöddu.
Margbrotinn maður
Chirac átti sér margvísleg hugðarefni auk stjórnmál-
anna og var hann þannig mikill áhugamaður um kín-
verska sögu, list landsins og menningu og þótti þekk-
ingu hans á öllum þeim þáttum viðbrugðið.
Það kom því ekki á óvart þegar Xi Jinping forseti
Kína minntist forsetans fyrrverandi með mikilli hlýju
og að kínverskir miðlar gerðu mjög mikið úr fráfalli
hans og útför.
Það var stundum haft á orði að Jacques Chirac hefði
skipt oftar um meiriháttar skoðanir í stjórnmálum en
hann skipti um meiriháttar hjákonur.
Um þetta seinna hafa öfundarmenn hans sjálfsagt
ýkt en það var dálítið til í hinu fyrra.
En bréfritara þykir vænt um allar þær minningar
sem hann á um þann mann og á að auki í safni sínu
margar myndir af þessum tveimur frá ýmsum skeið-
um og ýmsum stöðum sem skerpa þær.
Fari hann vel.
Morgunblaðið/Eggert
’Jacques Chirac var mjög hlýr maður íviðkynningu og léttur í framgöngu oggæddur kímnigáfu sem var hvorki ögrandi néuppáþrengjandi. Hann naut þess að skiptast
á skoðunum og umgangast fólk, svo hann
naut lengi velvildar almennings.
6.10. 2019 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17