Morgunblaðið - 26.11.2019, Qupperneq 11

FRÉTTIR 11Innlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. NÓVEMBER 2019
Funahöfða 7, 110 Reykjavík | Sími 577 6666
   


Kæli- & frystiklefar
í öllum stærðum
Peysur
kr. 6.900.-
Str. S-XXL
Litir: Grátt og svart
Bæjarlind 6 | sími 554 7030
Við erum á facebook
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
„Amma spilafíkill. Það er ég. 65 ára
ósköp venjuleg kona í Grafarvogi sem
fór í meðferð á Vogi án þess að hafa
nokkurn tímann bragðað áfengi.“
Þetta segir Guðrún, óvirkur spilafíkill
sem hafði brennt allar brýr að baki
sér þegar hún fór í meðferð við spila-
fíkn fyrir níu árum, en þá grunaði
engan hvernig komið var fyrir henni.
„Ég hélt lengi vel að ég væri eini spi-
lafíkillinn á Íslandi,“ segir hún.
Hún heitir reyndar ekki Guðrún,
en hún vill ekki koma fram undir
nafni af tillitssemi við fjölskyldu sína.
Guðrún segist sem barn og ung-
lingur hafa spilað af og til í tíkalla-
kössum í sjoppum eins og flestir aðr-
ir. „En þegar ég hitti Háspennu-
kassana í fyrsta skiptið, að ég held í
kringum árið 2000, var það ást við
fyrstu sýn. Umhverfið, hljóðin í köss-
unum – það er svo margt sem mér
fannst heillandi. Ég slakaði algerlega
á þegar ég var að spila, ég kallaði það
að vera í algleymi; mér fannst ég ná
sambandi við sjálfa mig í gegnum
kassann.“
Á þessum tíma var líf Guðrúnar
„bara mjög venjulegt“, eins og hún
lýsir því sjálf. Hún og eiginmaður
hennar bjuggu ásamt börnum sínum í
eigin húsnæði og gátu nokkurn veg-
inn gert það sem þau langaði til. „Ég
myndi segja að ég hefði haft það mjög
gott,“ segir Guðrún, sem hafði starfað
á sama vinnustaðnum í mörg ár og
gengið afar vel í starfi.
Hún faldi reikningana
Spilafíknin jókst jafnt og þétt, hún
segist stundum hafa spilað fyrir tug-
þúsundir á dag, en segir að það hafi
ekki komið niður á vinnu hennar eða
heimilislífi.
Hvernig getur maður falið það fyr-
ir maka sínum og fjölskyldu að spila í
spilakassa fyrir tugþúsundir króna á
dag? „Það er ekkert mál. Ég sá alfar-
ið um fjármál okkar og mér tókst að
leyna þessu lengi. Spilafíklar eru, eins
og aðrir fíklar, mjög lunknir við að
fela hlutina. Ég vaktaði t.d. ferðir
póstsins þannig að ég var alltaf heima
þegar hann kom og gat þá stungið
undan reikningum sem bárust. Það
gekk ekki alltaf upp og þá lét ég
senda allan póst í pósthólf, þangað
sem ég sótti hann, og faldi ógreiddu
reikningana.“
Guðrún segist nánast eingöngu
hafa spilað í spilakössum í Gullnám-
unni og að lágmarki í 2-3 tíma á hverj-
um degi. „Ég fór á kvöldin og hvenær
sem ég komst. Ég þóttist vera að fara
eitthvað annað. Undir lokin var ég svo
farin að spila aðeins á netinu.“
Hún segist nokkrum sinnum hafa
unnið nokkurra hundraða þúsunda
króna vinninga. „Ég vann t.d. einu
sinni hálfa milljón. En hún var farin
aftur í spilakassann áður en ég náði að
leysa hana út.“
Lagði spilin á borðið
Eftir nokkur ár hafði Guðrún lagt
fjárhag þeirra hjóna í rúst, eins og hún
orðar það. Engir reikningar höfðu
verið greiddir um tíma, hún hafði
fengið lán hjá fjölda fólks og átti ekki
annarra kosta völ en að leggja spilin á
borðið.
Hún segist hafa mætt skilningi og
stuðningi hjá flestum af sínum nán-
ustu. „En það kom fólki virkilega á
óvart að ég væri spilafíkill; fólk vissi að
mér þótti gaman að fara í spilakassa
og það var litið á þetta sem skemmti-
lega sérvisku en ekki alvarlegt fíkni-
vandamál.“
Þetta var fyrir níu árum og í kjölfar-
ið fór Guðrún í meðferð á Vog. „Þetta
var almenn meðferð fyrir alkóhólista
og þarna var ég, konan sem aldrei hef-
ur smakkað áfengi. Ég spurði sjálfa
mig; hvað ertu að gera hérna? Þú átt
ekkert erindi hér. En ég fann mig
fljótlega, meðferðin nýttist mér vel og
ég fór út sem óvirkur fíkill.“
Var svipt fjárræði
Að samkomulagi varð á milli henn-
ar og fjölskyldunnar að þau tækju af
henni öll fjárráð. Hún fékk skammt-
að fé og þurfti að gera grein fyrir
hverri krónu. Hún kom einnig fram
af hreinskilni við viðskiptabanka sinn
og sagði starfsfólki þar hvernig í
pottinn var búið. Þar fékk hún aðstoð
við að koma fjármálum sínum í rétt-
an farveg og segist óendanlega þakk-
lát fyrir það. Hún fékk síðan fjárráð-
in aftur tveimur árum síðar. „Það var
ein stærsta stundin í lífi mínu þegar
ég fann að fjölskyldan mín treysti
mér á ný.“
Veistu hvað þú spilaðir fyrir
mikið? „Nei, ég hef ekki tekið það
saman. En þetta voru nokkuð marg-
ar milljónir, ég gæti giskað á 30-50
milljónir.“
Guðrún hefur aðstoðað fólk sem
stríðir við spilafíkn og aðstandendur
þess. „Ég vil láta gott af mér leiða og
ég veit hvað þessi sjúkdómur getur
verið erfiður.“
Lengra viðtal við Guðrúnu ásamt
umfjöllun um spilafíkn frá ýmsum
sjónarhornum má lesa á mbl.is.
Hélt að ég væri eini spilafíkillinn
 „Þegar ég hitti Háspennukassana í fyrsta skiptið var það ást við fyrstu sýn“  Fór í meðferð fyrir
áfengissjúklinga á Vogi án þess að hafa nokkurn tímann bragðað áfengi  Tugmilljónir í spilakassana
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Spilakassar „Umhverfið, hljóðin í kössunum – það er svo margt sem mér fannst heillandi,“ segir Guðrún í viðtalinu.
Tæplega 6.000 Íslendingar eiga
við verulegan spilavanda að stríða
og hátt í 700 eru hugsanlegir
spilafíklar. Spilakassar eru sú teg-
und peningaspila sem flestir í
þessum hópi spila og þeim sem
spila ýmiss konar fjárhættuspil á
netinu hefur fjölgað á undan-
förnum árum. Þetta kemur fram í
rannsókn Daníels Þórs Ólasonar,
prófessors í sálfræði við Háskóla
Íslands, sem rannsakað hefur
spilafíkn um árabil.
Daníel segir of fá meðferðar-
úrræði í boði hér á landi og að
hans mati er mikil þörf á breyttu
fyrirkomulagi spilakassanna; þeir
séu ekki eins og hver önnur sölu-
vara. Hann segir svokölluð spila-
kort, sem notuð eru víða á Norð-
urlöndum, góðan kost í þeim
efnum en með þeim er m.a. hægt
að hafa meiri stjórn á spila-
mennskunni, setja sér mörk eða
setja sjálfan sig í spilabann.
Þetta og margt fleira má lesa
um í ítarlegu viðtali við Daníel á
mbl.is.
6.000 eru með spilavanda
SPILAKASSAR ERU EKKI EINS OG HVER ÖNNUR SÖLUVARA
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
Mikil breyting er að verða á fram-
leiðslu plastflaskna sem notaðar eru
undir gos, sódavatn og fleiri drykki
sem framleiddir eru hér á landi.
Greint var frá því í Morgunblaðinu á
dögunum að Ölgerðin myndi á nýju
ári skipta yfir í 50% endurunnar
flöskur, að helmingur þess hráefnis
sem notað er í drykkjarvöruumbúð-
irnar sé endurnýttar plastflöskur.
Coca-Cola European Partners á Ís-
landi lætur ekki sitt eftir liggja.
Fyrirtækið hefur verið að fikra sig í
þessa átt síðan í byrjun árs 2018.
„Í öllum smærri flöskum sem við
framleiðum hérlendis eru 25% af
plastinu úr endurunnum flöskum.
Við höfum nú þegar hafið vinnu við
að hækka hlutfallið upp í 50% og
mun sú breyting eiga sér stað á fyrri
hluta næsta árs og eiga við um allar
umbúðastærðir,“ segir Stefán
Magnússon markaðsstjóri.
Hann segir að jafnframt sé mark-
visst unnið að því að minnka plast í
umbúðum, í flöskunum sjálfum, í
ytri pakkningum og brettum. „Nú
erum við að skoða fjölnota ytri um-
búðir s.s. bretti og bakka og er
markmiðið að plastið sem fer utan
um kippurnar verði úr 100% endur-
unnu plasti og þar sem því verður
við komið að skipta út plasti fyrir
pappaumbúðir,“ segir Stefán en á
síðasta ári skipti fyrirtækið um
tappa á flöskum. Þeir nýju eru 18%
léttari og sparar það 5,8 tonn af
plasti ár hvert. Áður hafði flöskum
verið breytt og þannig sparast nokk-
ur plastnotkun.
Nota endurunnið
plast utan um kókið
 Umhverfisvænni
umbúðir og pakkn-
ingar á leiðinni
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Kók Minna er notað af plasti í nýjar
flöskur og meira endurunnið plast.
Tvö fyrirtæki reka spilakassa
hér á landi; annars vegar Happ-
drætti Háskóla Íslands, HHÍ
sem m.a. rekur Háspennuspila-
salina og hins vegar Íslandsspil
sem eru í eigu Rauða kross Ís-
lands, Landsbjargar og SÁÁ.
Í vor voru 872 spilakassar í
notkun hér á landi, 493 kassar
voru á vegum HHÍ og 379 á
vegum Íslandsspila. Þessir
kassar voru á 104 stöðum,
flestir eru á höfuðborgarsvæð-
inu, 28 spilastaðir eru á vegum
HHÍ og spilastaðir Íslandsspila
eru 76.
872 kassar
á landinu
HHÍ OG ÍSLANDSSPIL
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
VANTAR ÞIG PÍPARA?