Morgunblaðið - 28.11.2019, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. NÓVEMBER 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Nú eru að-eins tværvikur til
kosninga í Bret-
landi. Þeir sem eru
í eldlínunni eru
samdóma um að þetta séu mik-
ilvægustu kosningar á síðari
tímum. Það hefur heyrst áður,
enda telja frambjóðendur allar
kosningar sem snúast um „sæt-
ið þeirra“, persónulega afkomu
og stöðu mjög mikilvægar. En
það eru æði mörg teikn um að
kosningaúrslitin geti nú haft
víðtækar afleiðingar í bráð og
lengd. Staðan var orðin ill-
bærileg um margt. Þrír for-
sætisráðherrar sátu á jafn-
mörgum árum, sem er
sérstætt. Sá fyrsti fór er hann
varð undir í þjóðaratkvæði,
sem hann stofnaði sjálfur til.
Cameron sagði réttilega eftir
úrslit þess að rétt væri að
flokkurinn veldi sér leiðtoga úr
röðum þeirra sem börðust fyrir
útgöngu.
Svo illa tókst til að bræðra-
bylta þeirra Johnsons og Gove
skolaði Theresu May í forsæt-
isráðuneytið þótt hún væri yfir-
lýstur andstæðingur útgöngu.
May hélt óhönduglega á málinu
öllu uns flokkurinn gafst upp á
henni. Þá komst Boris Johnson
loks inn í númer 10. En nú hafði
margt breyst.
May missti meirihluta
flokksins í skyndikosningum
2017 þvert á allar kannanir. Að
auki hafði kvarnast úr þing-
mannahópnum, m.a. vegna
aukakosninga, og þess utan
sátu allmargir ráðherrar og
þingmenn á svikráðum, þótt
þeir hefðu opinberlega lofað að
virða ákvörðun þjóðarinnar.
Þingforsetinn Bercow, þrung-
inn af athyglissýki og einleiks-
áráttu, spilaði með stjórnar-
andstöðunni. Hann sagðist
algjörlega hlutlaus sem þing-
forseti en upplýsti daginn eftir
að hann fór úr forsetastóli að
úrsögn úr ESB væri „vitlaus-
asta ákvörðun allra tíma“.
Jeremy Corbyn hafði krafist
þess í tíma og ótíma að þing
yrði rofið og blásið til kosninga.
Johnson sá strax eftir að hann
varð forsætisráðherra að þrá-
teflið var óleysanlegt, ekki síst
þar sem hann bjó við minni-
hluta í þinginu, sem saxaðist úr,
og ákvað því að taka Corbyn á
orðinu og kalla eftir þingrofi og
kosningum. En Corbyn horfði
hræddur á síðustu kannanir og
hafnaði í tvígang slíkri tillögu.
Boris rak „ESB svikarana“ úr
Íhaldsflokknum og tilkynnti að
þeir myndu ekki fá að bjóða sig
fram fyrir flokkinn. Síðar
þrengdi hann nokkuð hópinn
sem refsivöndurinn tók til.
Þegar orðið var óþægilega
pínlegt fyrir Corbyn að neita
kosningum sem hann hafði kall-
að eftir neyddist
hann loks til að
samþykkja þær. Þá
var svo komið að
ekki var hægt að
kjósa fyrr en um
miðjan desember.
Kannanir sýna enn að John-
son hafi verulegt forskot á Cor-
byn. Þó virðist munurinn hafa
minnkað nokkuð. Þeir sem hafa
forskot fara með löndum og
forðast loforð og yfirlýsingar
sem gætu komið flokknum í
vörn. Sá sem á undir högg að
sækja telur sinn besta kost að
lofa stórt og hafa sem mest
undir. Boris forðast því að taka
áhættur núna, þótt hann hafi
áður haft tilhneigingu til
glannagangs í kosningaslag.
Hann forðast mistök sem gætu
snúið kjósendum á lokametr-
unum.
Umfram allt vilja leiðtog-
arnir ekki lenda í vondum sjón-
varpsviðtölum. Í Bretlandi er
nú mjög rætt um nokkur áber-
andi „stórslysaviðtöl“. Frægt
varð þegar að handlangarar
Tony Blair sendu tölvupósta sín
á milli 11. september 2001 um
að nú væri kjörið að keyra óvin-
sæl mál í gegn. Kannski mátti
verja hugsunina um að sópa
óvinsælum aðgerðum frá á
meðan hörmungar heltóku alla
fjölmiðla. En að senda pósta á
milli sín um þá hugsun var póli-
tísk sjálfsmorðstilraun.
Talið er að einhver hafi ráð-
lagt Andrew prins að tjá sig
loks um „Epstein-málið“ í miðri
hatrammri kosningabaráttu
sem gæti drekkt viðtalinu. Þá
væri „það frá“. Það varð fyrsta
„stórslysaviðtalið í rununni“.
Næsta var einkaviðtal Corbyns
á BBC. Það var eins og leiðtog-
inn hefði leitað í smiðju hins
ólánsama prins. Því þegar sótt
var að honum vegna meintrar
gyðingaandúðar í efstu lögum
flokks hans fór Corbyn út af.
Spurningin var fyrirsjáanleg
vegna fyrri umræðu og þar sem
æðsti rabbíni gyðinga hafði ný-
lega harðlega gagnrýnt áber-
andi andúð á gyðingum í Verka-
mannaflokknum. Corbyn tók
Andrés á málið. Sýndi full-
komna afneitun og algjöran
skort á iðrun. Og fimbulfamb-
aði þokukenndur í anda fyrir-
myndarinnar.
Sú þriðja sem lenti í stór-
slysaviðtali var Nicola Stur-
geon, leiðtogi skoskra sjálf-
stæðissinna, stærsta flokks
Skota. Hún sagðist ætla að
knýja á um sjálfstæði Skota,
halda pundinu sem mynt, þótt
hún gengi í ESB og væri það
ekki hægt þá myndi hún stofna
skoskan seðlabanka og taka
upp sjálfstæða skoska mynt
sem henni var þá bent á að væri
ekki lengur heimilt gengju
þjóðir í ESB. – ÚBS.
Lokametrarnir
í bresku kosn-
ingunum}
Ólík keppikefli
og útafkeyrslur
M
annauðurinn er okkar mik-
ilvægasta auðlind. Laga-
breyting um viðurkenningu
á faglegri menntun og hæfi
sem samþykkt hefur verið í
ríkisstjórn og liggur nú fyrir á Alþingi er
mikið heillaskref fyrir íslenskt atvinnulíf og
fagfólk í lögvernduðum störfum.
Frumvarpið felur í sér að tekið verði upp
evrópskt fagskírteini hér á landi sem mun
auðvelda til muna viðurkenningu á faglegri
menntun. Um er að ræða rafrænt skírteini
sem staðfestir menntun umsækjanda og rétt
hans til tiltekinna starfa í heimalandinu.
Með fagskírteininu standa vonir til að hraða
megi málsmeðferð við viðurkenningu fag-
legrar menntunar og gera afgreiðslu slíkra
umsókna umtalsvert skilvirkari. Þá geta um-
sækjendur einnig aflað sér viðurkenningar til þess að
sinna ákveðnum þáttum viðkomandi starfa. Þannig
mun sveigjanleiki aukast en um leið er skýr áhersla á
fagmenntun sem efla mun vinnumarkaðinn.
Með þessari lagabreytingu verða ekki grundvall-
arbreytingar á tilhögun viðurkenningar, réttur fólks til
viðurkenningar er hinn sami og áður, en tekin eru
skref til að tryggja að framkvæmdin verði einfaldari og
skjótvirkari. Umrædd lagabreyting mun þannig ein-
falda og hraða afgreiðslu mála sem tengjast viðurkenn-
ingu starfsréttinda og stuðla að fleiri tæki-
færum. Áfram eru gerðar kröfur um
menntun og hæfi, t.d. fyrir helstu heil-
brigðisstéttir en mikill akkur er í því að
þessi viðmið séu betur samræmd milli
landa.
Frumvarpið er mikið framfaraskref fyrir
nemendur í starfsnámi sem munu fá vinnu-
staðanám innan löggiltra starfsgreina við-
urkennt milli landa. Þetta er enn einn lið-
urinn í því að efla starfsnám og
forgangsraða í þágu þess. Þá er ennfremur
fjallað um miðlun upplýsinga til innflytjenda
um lögvernduð störf og skilyrði fyrir lög-
verndun starfsgreina í frumvarpinu.
Heimspekingurinn John Stuart Mill
sagði: „Öll efling menntunar stuðlar að jöfn-
uði því að menntunin veitir aðgang að sama
sjóði þekkingar og skoðana.“ Ljóst er að verulegar
breytingar eru í vændum á vinnumarkaði vegna örra
tæknibreytinga en þær fela í sér mikil tækifæri fyrir
þjóðir sem forgangsraða í þágu gæða menntunar. Til
að mæta þeim áskorunum þurfum við að huga vel að
sveigjanleika og samspili vinnumarkaðarins og mennta-
kerfisins, nálgast þau mál heildrænt og í virku sam-
hengi við þróun þeirra annars staðar í heiminum.
Lilja
Alfreðsdóttir
Pistill
Aukin tækifæri fagmenntaðra
Höfundur er mennta- og menningarmálaráðherra
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Fyrirkomulag almennings-samgangna verðuróbreytt á næsta ári fráþví sem nú er, þótt
Vegagerðin taki við rekstrinum af
landshlutasamtökunum um kom-
andi áramót. Þetta staðfestir G.
Pétur Matthíasson, upplýsinga-
fulltrúi Vegagerðarinnar. Samið
hefur verið við verktaka út næsta
ár og verður tíminn notaður til að
skoða framtíðarskipulag á þjónust-
unni og það mun þá væntanlega
taka gildi á árinu 2021.
Landshlutasamtök sveitarfé-
laganna hafa rekið landsbyggðar-
strætó með þjónustusamningi við
Vegagerðina og notið til þess
styrkja ríkisins. Reksturinn hefur
smám saman verið að þyngjast og
tap safnast upp hjá samtökunum.
Sveitarfélögin töldu sig ekki geta
réttlætt þessi útgjöld vegna sam-
gönguverkefna sem þau telja að
séu á verksviði ríkisins og sögðu
upp samningum við ríkið á síðasta
ári. Ári fyrr höfðu Samtök sveitar-
félaga á Suðurnesjum sagt upp
sínum samningi vegna ágreinings
og málaferla. Önnur landshluta-
samtök urðu við beiðni Vegagerð-
arinnar um að reka kerfið með
óbreyttu sniði í ár en samning-
urinn rennur út um áramót og þá
tekur Vegagerðin við. Ríkið bætti
landshlutasamtökunum tapið til
loka árs 2017 og Vegagerðin greið-
ir væntanlega tapið í ár og því
stendur eftir tapið sem varð á
árinu 2018. Ekki hefur verið
ákveðið hvernig með það verður
farið.
Áhyggjur af skerðingu
Ekki fást hrein svör um það
frá Vegagerðinni hvað felst í at-
hugun á framtíðarskipulagi í þess-
um almenningssamgöngum. Þó er
vísað til heildarstefnu í almenn-
ingssamgöngum sem samgöngu-
ráðuneytið vinnur að.
Fólk í sveitarfélögum sem eru
langt frá þjónustu hefur áhyggjur
af þessari endurskoðun. Bæjar-
stjórn Hornafjarðar hefur til
dæmis sent frá sér ályktun þar
sem lögð er áhersla á að þjónusta
skerðist ekki við tilfærslu hennar
til Vegagerðarinnar, heldur þvert
á móti eflist.
Ljóst er að ef ríkið getur ekki
annast þjónustuna með hagkvæm-
ari hætti en landshlutasamtökin,
til dæmis með hagstæðari niður-
stöðu útboða, og ríkið leggur ekki
meira fjármagn í verkefnið, er fátt
eftir annað en að skerða þjón-
ustuna. Hornafjörður er endastöð,
langt frá höfuðborgarsvæðinu.
Þangað er ekið tvisvar á dag á
sumrin og einu sinni að vetrinum,
nema laugardaga þegar ekki er
ekið. Skerðing á þessari þjónustu
þýddi eina ferð að sumri eða að
ekið verði annan hvern dag að
vetrinum, eða eitthvað í þá áttina.
Samvirkni samgöngumáta
Þá kom fram í tillögu að
stefnumörkun ríkisstjórnarinnar í
almenningssamgöngum, Ferðumst
saman, sem kynnt var í byrjun
ársins, að leggja ætti áherslu á
niðurgreiðslu á einni samgönguleið
til byggða. Sérstaklega var tiltekið
að það þýddi að niðurgreiðslu á
flugi til Þórshafnar, Vopnafjarðar
og Hornafjarðar yrði hætt.
Í frumvarpi til samgönguáætl-
unar sem kynnt hefur verið er
hnykkt á þessu með ákvæði um að
heildstætt kerfi almennings-
samgangna milli byggða verði skil-
greint, meðal annars með tilliti til
þess sem kallað er samvirkni leiða.
Jafnframt að komið verði upp
gagnvirkni upplýsingaveitu um all-
ar almenningssamgöngur, hvort
sem þær fara fram á landi, í lofti
eða á legi.
Skipulag byggða-
strætós til skoðunar
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Strætó Almenningssamgöngur eru byggðamál. Auk þess að tengja byggðir
við þjónustusvæði er þjónustan oft tengd skólaakstri og innanbæjarakstri.
Samgöngulausnir sem byggjast
á samnýtingu þeirra sam-
gangna sem þegar eru til stað-
ar gætu lyft grettistaki í því að
auka aðgengi að afskekktustu
byggðum landsins og náð því
takmarki að 98-99% lands-
manna hefðu beinan aðgang að
almenningssamgangnakerfinu
innan ásættanlegrar fjarlægðar
frá heimili sínu. Þetta segir í
tillögu að stefnumörkun ríkis-
ins í almenningssamgöngum. Í
þessu sambandi er nefnt að
ýmsar, nokkuð reglulegar sam-
göngur eru reknar víða um
land, svo sem flutningar með
matvæli, vörur og póst. Hvatt
er til þess að Vegagerðin styrki
rannsóknir á þessu sviði hér
og reyni þannig að stuðla að
því að nýjar samgöngulausnir
komist í gagnið. Sömuleiðis
verði löggjafinn að vera vak-
andi fyrir þeirri þróun sem ný
tækni veitir á sviði samgangna
og tryggja að löggjöf fylgi
með, styðji við og hindri ekki
framgang þeirra.
Nýta má aðra
möguleika
TILLAGA AÐ STEFNU