Fréttablaðið - 24.02.2020, Blaðsíða 8

Frá degi til dags
Halldór
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jóhanna Helga Viðarsdóttir RITSTJÓRAR: Davíð Stefánsson david@frettabladid.is, Jón Þórisson jon@frettabladid.is,
MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Sunna Karen Sigurþórsdóttir sunnak@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is

Arðgreiðslan
sérstaka
sýnir líka að
á þeim bæ
hugsa menn
fyrst og
fremst um
eigin hags-
muni.

Hver króna
sem flýtir
samgöngu-
framkvæmd-
um skilar sér
margfalt til
baka í auk-
inni fram-
leiðni.
Jón
Þórisson
jon@frettabladid.is
匀欀漀爀爀椀 攀栀昀 ∠ 䈀氀搀猀栀昀椀 ㄀㈀ ∠ ㄀㄀　 刀瘀欀 ∠ 㔀㜀㜀ⴀ㄀㔀㄀㔀 ∠ 眀眀眀⸀猀欀漀爀爀椀⸀椀猀
Undanfarið hefur verið fjallað um vanda álvers Ríó Tintó í Straumsvík. Þar hafa mál þróast á þann veg að til greina kemur að hætta starfsemi álversins, segja upp starfsfólki og skella í lás.Það eru slæmar fréttir. Í fyrsta lagi
varða tíðindin beina hagsmuni nærri fjögur hundruð
starfsmanna fyrirtækisins og fjölskyldur þeirra. Þá er
ótalinn sá fjöldi manna sem starfar hjá fyrirtækjum
sem hafa lifibrauð sitt af þjónustu við álverið.
Í öðru lagi er það áfall fyrir hagkerfið ef 60 milljarða
útflutningstekjur álversins hverfa úr efnahagsjöfnu
þess. Þá eru ótalin þau gjöld sem fyrirtækið greiðir
til samfélagsins í formi skatta og annarra opinberra
gjalda og nema milljörðum, beint og óbeint.
Að síðustu, þeir hagsmunir sem felast í raforku-
kaupum álversins. Þeirrar orku er aflað að stærstu
leyti með fokdýrri virkjun vatnsfalla.
Frá því þessi tíðindi bárust hafa sjónir manna beinst
að því að rekstur Ríó Tintó hefur ekki borið sig um
langa hríð. Markaðurinn sagði frá því í vikunni að frá
árinu 2016 nemi tap álversins 21 milljarði króna.
Það vakti því nokkra athygli að greiddur hafi verið
sérstakur arður út úr hinu íslenska rekstrarfélagi til
móðurfélagsins, Ríó Tintó, árið 2017, að fjárhæð 130
milljónir dala. Það jafngildir tæpum fjórtán milljörð-
um íslenskra króna, sé miðað við meðalgengi þess árs.
Það er ekki lítið fé og hefði sjálfsagt komið að góðum
notum nú í rekstri álversins.
Í umfjöllun Markaðarins kom fram að álverið í
Straumsvík er annar stærsti viðskiptavinur Lands-
virkjunar og um 23 prósentum af framleiddri raforku
Landsvirkjunar sé veitt til álversins.
Um þessi raforkuviðskipti er leyndarsamningur og
er löngu tímabært að létta þeirri leynd, eins og Lands-
virkjun hefur óskað eftir. Gengið er út frá því að samn-
ingurinn bindi aðila hans um þau viðskipti til ársins
2036, bæði hvað varðar skylduna til að kaupa orkuna
og verð hennar. Óljóst er að hvaða leyti móðurfélagið
er skuldbundið Landsvirkjun um þessi viðskipti.
Þrátt fyrir mikilvægi þessarar starfsemi fyrir
þjóðarhag er ekki boðlegt að vikið verði frá skýrri
skuldbindingu um verð orkunnar né kaup hennar.
Hinn alþjóðlegi álrisi, Ríó Tintó, á ekkert inni hjá
okkur og miklu skiptir að fylgja eftir skuldbindingum
fyrirtækisins með þeim aðferðum sem eru tiltækar.
Arðgreiðslan sérstaka sýnir líka að á þeim bæ hugsa
menn fyrst og fremst um eigin hagsmuni.
Í Markaði liðinnar viku kom fram að Deutsche Bank
hefur greint stöðu álvera utan Kína. Í þeirri greiningu
er álverið í Straumsvík í 24. sæti yfir óhagkvæmustu
álverin. Jafnframt kom fram að móðurfélagið Ríó
Tintó hefur bæði selt og lokað álverum í stórum
stíl um alla Evrópu og er nú svo komið að álverið í
Straumsvík er eina álver félagsins í álfunni. Það væri
heimóttarskapur að gefa eftir mikilvæga hagsmuni til
að viðhalda þessari óhagkvæmni
Um þetta atriði verður að treysta því að Landsvirkj-
un gæti hagsmuna sinna sem liggja samsíða ærnum
þjóðhagslegum hagsmunum.
Hagsmunir
Fyndin uppgötvun
Fyndin er sú uppgötvun að
verkalýðshreyfingin sé orðin
pólitísk. Eins og að hún hafi
aldrei verið það áður. Alþýðu-
flokkurinn var stofnaður sem
stjórnmálaarmur Alþýðu-
sambands Íslands og rann
síðan í Samfylkinguna. Vinstri
flokkarnir hafa ávallt barist um
völd innan verkalýðshreyfingar-
innar. Hannibal Valdimarsson
var forseti ASÍ lengi. Gvendur
Jaki, sem minnst er sem Jehóvah
verkalýðsbaráttu, var bullandi
pólitískur og sat á þingi fyrir
Alþýðubandalagið. Ögmundur
Jónasson, var formaður BSRB
uns hann varð ráðherra.
Frekari uppgötvanir
Það er líka fyndið að fólk átti sig
ekki á að þeir sem eru hinum
megin borðs eru einnig bullandi
pólitískir og hafa alltaf verið.
Einar Oddur Kristjánsson, for-
maður gamla VSÍ, var þingmað-
ur Sjálfstæðisflokks. Vilhjálmur
Egilsson var framkvæmdastjóri
SA sem og Þorsteinn Víglunds-
son í Viðreisn. Hægri menn sitja
ávallt þeim megin borðs, eins
og vinstri menn hinum megin.
Þeir þrír, Einar Oddur, Gvendur
og Ögmundur komu að þjóðar-
sáttinni, sem margir líta til sem
ópólitísks fyrirbæris, en var það
ekki. Hvort æskilegt sé að pól-
itíkusar komi að kjaramálum,
skal ósagt, en svo hefur það alltaf
verið og verður sennilega alltaf.
kristinnhaukur@frettabladid.is
Sigurður Ingi
Jóhannsson ,
samgöngu- og
sveitarstjórnar-
ráðherra
Stórt stökk er tekið til að bæta umferðaröryggi sem birtist í samgönguáætlun sem ég lagði fram á Alþingi í byrjun desember. Þar eru settar fram til-
lögur um að flýta samgönguframkvæmdum upp á 214
milljarða króna. Fjármagn til vegaframkvæmda mun
aukast um fjóra milljarða króna hvert ár næstu fimm
árin. Fjármagn til viðhalds og þjónustu mun aukast um
milljarð á ári næstu 15 árin.
Ríkisstjórnin er sammála um að örvun hagkerfisins
er sjaldan eins nauðsynleg og nú þegar tekjur ríkisins
eru fallandi og atvinnuleysi fer vaxandi. Mikilvægt er
að forgangur innviðafjárfestinga mæti uppsafnaðri
fjárfestingaþörf, auki framleiðni og séu þjóðhagslega
arðbærar. Reiknað hefur verið að hvert og eitt alvarlegt
umferðarslys kosti kringum 90 milljónir króna, slys
með minni meiðslum um 30 milljónir og að samfélags-
legur kostnaður vegna banaslysa sé yfir 600 milljónir
króna. Ofan á þetta bætist hinn mannlegi harmleikur
sem slysin hafa í
Hver króna sem flýtir samgönguframkvæmdum
skilar sér margfalt til baka í aukinni framleiðni. Með
flýtingu samgönguframkvæmda verður tekið stórt
skref í átt að núllsýn í umferðaröryggi. Með samstilltu
átaki hefur tekist að fækka slysum á sjó, slíkt er einnig
hægt í umferðinni. Þetta snýst um hugsun og skipulag,
þar sem aðilar sameinast um að sætta sig ekki við að
missa mannslíf. Sú sýn er þegar orðuð í umferðarörygg-
isáætlun og í samgönguáætlun sem ég hef lagt fram
tvisvar sinnum til að flýta framkvæmdum. Það skiptir
sköpum fyrir umferðaröryggi að aðskilja akstursstefnur
á umferðarþyngstu þjóðvegum og stofnbrautum. Það
verða mikilvægustu öryggisaðgerðir sem við höfum
ráðist í hér á landi í seinni tíð.
Á landsbyggðinni er framkvæmdum flýtt um 125
milljarða sem allar miða að því að bæta umferðaröryggi.
Þær stærstu eru Reykjanesbraut, Vesturlandsvegur
(Kjalarnes), Suðurlandsvegur, brú yfir Ölfusá, jarðgang-
aframkvæmdir á Austfjörðum og Vestfjörðum. Samstillt
átak allra aðila þarf til að útrýma banaslysum og alvar-
legum slysum sem byggist á veginum, ökutækinu og
ökumanni. Umferðaröryggi er þjóðhagslega arðbært.
Betri vegir, fyrr
2 4 . F E B R Ú A R 2 0 2 0 M Á N U D A G U R8 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN