Morgunblaðið - 04.12.2019, Qupperneq 12

12 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. DESEMBER 2019
PON Pétur O. Nikulásson ehf.
Melabraut 21, 220 Hafnarfjörður | Sími: 580 0110 | pon.is
skotbómulyftara
AG línan frá Manitou býður meðal
annars upp á nýtt ökumannshús
með góðu aðgengi og útsýni.
HANNAÐUR TIL AÐ
VINNA VERKIN
NÝ KYNSLÓÐ
• DSB stjórntakkar
• JSM stýripinni í fjaðrandi armi
• Stýrð stjórnun og hraði á
öllum glussahreyfingum
• Virk dempun á bómu
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
Donald Trump Bandaríkjaforseti
gagnrýndi Emmanuel Macron, for-
seta Frakklands, harkalega í gær við
upphaf 70 ára afmælisfundar Atl-
antshafsbandalagsins í Lundúnum
vegna ummæla sem hann lét falla í
viðtali við tímaritið The Economist í
síðasta mánuði. Þar sagði Macron að
bandalagið glímdi við „heiladauða“,
meðal annars vegna viðbragða þess
við sókn Tyrkja gegn Kúrdum í Sýr-
landi.
Á fréttamannafundi sem Trump
hélt með Jens Stoltenberg, fram-
kvæmdastjóra bandalagsins, sagði
Trump að ummælin hefðu verið mjög
móðgandi gagnvart hinum 28 ríkjum
þess. „NATO þjónar frábærum til-
gangi,“ sagði Trump og bætti við að
enginn þyrfti meira á bandalaginu að
halda en Frakkar. Þegar forsetinn
var spurður hvort Bandaríkin væru á
útleið úr Atlantshafsbandalaginu
neitaði Trump því en sagðist geta séð
fyrir sér að Frakkar myndu yfirgefa
það.
Stoltenberg tók að vissu leyti und-
ir gagnrýni Trumps á ummæli Macr-
ons og sagði að bandamenn ættu ekki
að efast um einingu og pólitískan
vilja bandalagsþjóðanna til þess að
standa saman og verja hver aðra.
Trump gagnrýndi einnig sumar af
bandalagsþjóðunum í Evrópu fyrir
að hafa dregið lappirnar þegar kom
að útgjöldum til varnarmála. „Þegar
ég byrjaði var ég reiður við NATO og
nú hef ég aflað 130 milljarða banda-
ríkjadala,“ sagði Trump og vísaði þar
til þeirrar fjárhæðar sem önnur ríki
bandalagsins hafa varið til varnar-
mála á síðustu árum.
Einungis níu af bandalagsþjóðun-
um 29 hafa náð tilsettu marki sem
sett var árið 2014, um að þær myndu
eyða að minnsta kosti 2% af vergri
landsframleiðslu sinni til málaflokks-
ins fyrir árið 2024. Gagnrýndi Trump
Þýskaland sérstaklega, en útgjöld
Þjóðverja til varnarmála eru einung-
is um 1,2% af vergri landsfram-
leiðslu, og hafa lítið hækkað.
Spyr um hlutverk Tyrkja
Macron fundaði síðar um daginn
með Trump og sagði við fjölmiðla
eftir þann fund að hann stæði við um-
mæli sín. Gagnrýndi hann sérstak-
lega Tyrki, en Recep Taayip Erd-
ogan Tyrklandsforseti hafði tekið
ummælin sérstaklega óstinnt upp og
sagt Macron sjálfan vera „heila-
dauðan“. Ollu þau ummæli nokkrum
styr í samskiptum Frakka og Tyrkja.
Macron sakaði á móti tyrkneskar
hersveitir um að hafa á stundum átt
samvinnu við vígamenn í Sýrlandi,
sem tengst hefðu hryðjuverkasam-
tökunum Ríki íslams. Sagði hann
ljóst að bandalagið hefði misst
tengslin við Tyrkland, og nefndi með-
al annars nýleg kaup Tyrklands-
stjórnar á hinu rússneska S-400-loft-
varnakerfi, sem er ósamrýmanlegt
loftvarnarkerfum hinna bandalags-
þjóðanna.
Sagði Macron að það þyrfti að
spyrja hvort Tyrkir vildu áfram til-
heyra Atlantshafsbandalaginu og
vísaði þar til þess að Erdogan hefur
hótað í aðdraganda fundarins að
Tyrkir muni beita neitunarvaldi sínu
á áform um að styrkja varnir Austur-
Evrópu, viðurkenni bandalagið ekki
YPG-samtök Kúrda í Sýrlandi sem
hryðjuverkasamtök.
Rússar reiðubúnir til samstarfs
Macron sagði einnig að bandalags-
þjóðirnar ættu að hefja viðræður við
rússnesk stjórnvöld um stöðu al-
þjóðamála, en að bandalagið yrði í
slíkum viðræðum að vera með „gal-
opin augu“.
Fyrr um daginn hafði Vladimír
Pútín Rússlandsforseti lýst því yfir
að hann væri reiðubúinn að hefja
samstarf við Atlantshafsbandalagið
um varnir gegn sameiginlegum
ógnum, þar á meðal alþjóðlegri
hryðjuverkastarfsemi, vopnuðum
átökum og hættunni á aukinni dreif-
ingu gjöreyðingarvopna.
Pútín gagnrýndi aftur á móti
bandalagið fyrir að hafa hegðað sér
án tillits til öryggishagsmuna Rússa,
meðal annars með því að styrkja
varnir sínar í þeim ríkjum er eiga
landamæri að Rússlandi.
Jens Stoltenberg sagði hins vegar
að bandalagið liti ekki á Rússland
sem andstæðing sinn, en að það yrði
að rækja varnir Póllands og Eystra-
saltsríkjanna, ekki síst með tilliti til
atburða síðustu ára í Úkraínu.
Gagnrýnir
ummæli
Macrons
 Pútín segir Rússa tilbúna til sam-
starfs við Atlantshafsbandalagið
Sem hlutfall af VLF byggt á verðlagi ársins 2015
2014
áætlað 2019
Framlög NATO-ríkja til varnarmála
Heimild: NATO
0,93
1,19
Búlgaría
Frakkland
Eistland
Litháen
Tyrkland
Grikkland
Bandaríkin
0,55
1,04
Ítalía
Portúgal
**Tölur geta breyst þar sem
lög viðkomandi ríkis
eða samkomulag krefst
þess að ríkið verji 2%
af VLF til varnarmála
*Lífeyrisgreiðslur ekki
meðtaldar
0,92
Ungverjaland
Albanía
Kanada
Danmörk
Holland
Þýskaland
Svartfjallaland
NATO í Evrópu 1,58
3,26Norður-Ameríka
Noregur
Slóvakía
Króatía
Lettland
Pólland
Rúmenía
Stóra-Bretland
Lúxemborg
Spánn
Belgía
Slóvenía
Tékkland
1,21
1,22
1,26
1,27
1,35
1,35
1,36
1,41
1,61*
1,65
1,70
1,74
1,75
1,84
1,89
1,98**
2,01**
2,01**
2,04**
2,13
2,13
2,24
3,42
Viðmið NATO
2%
AFP
Bandamenn Emmanuel Macron og Donald Trump takast hér í hendur áður
en þeir ræða saman á vettvangi afmælisfundar NATO í Lundúnaborg.
Rithöfundurinn
Milan Kundera
og Vera kona
hans hafa fengið
tékkneskan
ríkisborgararétt
á ný, fjörutíu ár-
um eftir að
kommúnista-
stjórnin svipti
hjónin þeim rétti.
Kundera flúði
Tékkóslóvakíu árið 1975 og settist
að í Frakklandi. Bækur Kundera
voru bannaðar í heimalandinu og
hann sviptur ríkisborgararétti árið
1979 eftir að „Bókin um hlátur og
gleymsku“ kom út, en þar hæddist
Kundera að Gustav Husak, þáver-
andi forseta Tékkóslóvakíu.
Kundera fékk franskan ríkisborg-
ararétt árið 1981.
Petr Drulak, sendiherra Tékk-
lands í Frakklandi, afhenti Kun-
dera-hjónunum tilheyrandi skjöl á
föstudaginn fyrir helgi. Voru hjón-
in að sögn Drulaks mjög ánægð þó
að þýðing þessa væri aðallega tákn-
ræn úr því sem komið væri, en Kun-
dera, sem nú er níræður, ferðast af-
ar sjaldan til Tékklands.
Þekktasta verk Kundera er
skáldsagan „Hinn óbærilegi létt-
leiki tilverunnar“ sem kom út árið
1984, en öll ritverk hans utan eins
ritgerðasafns hafa komið út hér á
landi í þýðingu Friðriks Rafns-
sonar.
Kundera fær ríkis-
borgararétt eftir
fjörutíu ára bið
Milan
Kundera
TÉKKLAND
Kim Jong-un, leiðtogi Norður-
Kóreu, klippti í gær á borða og opn-
aði formlega hinn nýuppgerða bæ
Samjiyon en norðurkóreskir fjöl-
miðlar segja bæinn vera „hápunkt
siðmenningarinnar“ og „útópíu“.
Hinn nýi bær á að hýsa um 4.000
fjölskyldur. Þá hefur verið bætt við
alls kyns afþreyingu sem ekki var
áður fyrir hendi, eins og skíða-
brekkum og íþróttaleikvangi.
Gagnrýnisraddir segja að margir af
þeim sem lögðu hönd á plóg við
framkvæmdirnar hafi verið þving-
aðir til þess, en Norður-Kóreumenn
hafa ekki svarað þeim ásökunum.
Opnar „hápunkt
siðmenningarinnar“
Útópían opnuð Kim Jong-un klippti á
borða við hátíðlega athöfn í gær.
NORÐUR-KÓREA
Borgaryfirvöld í Berlín samþykktu í
gær umdeildar breytingar á skipu-
lagi svæðisins í kringum Checkpoint
Charlie, fyrrverandi eftirlitsstöð
Bandaríkjahers á landamærum
Austur- og Vestur-Berlínar á dögum
kalda stríðsins.
Þúsundir söguþyrstra ferðalanga
hafa lagt leið sína til svæðisins á
þeim þrjátíu árum sem liðin eru frá
sameiningu Þýskalands og hafa íbú-
ar borgarinnar að sögn AFP-
fréttastofunnar jafnan talað um það
sem „sögulegt Disneyland“ í niðr-
andi tón. Hefur einkum verið gagn-
rýnt að svæðið í nágrenni eftirlits-
stöðvarinnar sé illa í stakk búið til að
taka á móti þeim mannfjölda sem
þangað sækir og myndast gjarnan
örtröð þar.
Þá ákváðu borgaryfirvöld í
nóvember síðastliðnum að meina
leikurum, sem stilltu sér upp í bún-
ingum Bandaríkjahers og seldu
ferðalöngum svokallaðar „sjálfu-
myndir“ með sér, iðju sína eftir að
kvartanir höfðu borist um að leik-
ararnir hefðu gerst fullágengir við
ferðamenn.
Torg, safn og íbúðablokk
Samkvæmt hinu nýja skipulagi er
áformað að reisa nýtt torg við
Checkpoint Charlie, auk þess sem
sérstakt safn um sögu kalda stríðs-
ins verður reist. Þá er fyrirhugað að
reisa nýja íbúðablokk með um 300
íbúðum. Ekki er enn ljóst hvenær
framkvæmdir geta hafist.
Áformin hafa reynst umdeild
meðal Berlínarbúa. Hefur einnig
verið lagt til að tveimur skrið-
drekum verði komið upp á svæðinu
til minningar um frægt atvik árið
1961 þegar bandarískir og sovéskir
skriðdrekar beindu byssum sínum
hverjir að öðrum svo að lá við heims-
styrjöld. sgs@mbl.is
Lífga upp á Checkpoint Charlie
 Umdeilt skipu-
lag samþykkt af
borgaryfirvöldum
AFP
Gömul landamæri Eftirlitsstöðin
eins og hún lítur út nú á dögum.
N