Morgunblaðið - 11.12.2019, Blaðsíða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. DESEMBER 2019
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Takmörkun á aðgengi aðstandenda
að upplýsingum um heilsufar ætt-
ingja á rætur í lögum um sjúkra-
skrár. Ný persónuverndarlög eru
ekki ástæða slíkra takmarkana.
Þetta segir Helga Þórisdóttir, for-
stjóri Persónuverndar, en tilefnið er
aðsend grein í Morgunblaðinu í gær.
Þar lýsti móðir erfiðri reynslu
sinni af fíkn sonar síns.
„Sonur minn er veikur. Hann er
með lífshættulegan sjúkdóm sem
hann berst við. Þegar hann liggur
inni á sjúkrahúsi má ég ekki fá nein-
ar upplýsingar. Samt er ég skráð
sem hans nánasti aðstandandi. Hann
er sjálfráða einstaklingur sem ný
persónuverndarlög gilda um og
vernda,“ skrifaði konan.
Er orðinn sjálfráða
Hún staðfesti í samtali við
Morgunblaðið að sonur hennar er á
þrítugsaldri. Með því er hann sjálf-
ráða samkvæmt lögum.
Samkvæmt 16. lið 3. greinar laga
um sjúkraskrár (55/2009) er um-
boðsmaður sjúklings „forráðamaður
hans eða sá sem sjúklingur hefur
veitt skriflegt umboð til að taka
ákvarðanir varðandi sjúkraskrá sína
eða heimild til aðgangs að henni“.
Samkvæmt lögunum hefur land-
læknir eftirlit með því að ákvæði lag-
anna séu virt. Morgunblaðið leitaði
til Embættis landlæknis í gær og
lagði fram spurningu um í hvaða til-
fellum sjúklingar gæti veitt forráða-
manni skriflegt umboð til að taka
ákvarðanir varðandi sjúkraskrá
sína. Þá var spurt við hvaða aldurs-
mörk foreldrar hættu að hafa að-
gang að sjúkraskrám barna sinna.
Vegna anna gátu fulltrúar land-
læknis ekki svarað fyrirspurninni.
Helga segir aðstandendum sjálf-
ráða sjúklinga óheimilt að skoða
sjúkraskrár nema með skriflegu
leyfi. Komið geti til undantekninga
ef sjúklingur er sviptur sjálfræði.
Vikið er að sjálfsákvörðunarrétti
og mannhelgi sjúklinga í 2. grein lag-
anna. Þar segir orðrétt: „Við færslu
og varðveislu sjúkraskráa og aðgang
að þeim skal mannhelgi og sjálfs-
ákvörðunarréttur sjúklinga virtur,
þess gætt að sjúkraskrár hafa að
geyma viðkvæmar persónuupplýs-
ingar og að sjúkraskrárupplýsingar
eru trúnaðarmál.“
Hafa gert undantekningar
Valgerður Á. Rúnarsdóttir, for-
stjóri SÁÁ, segir dæmi um að stofn-
unin hafi látið ættingja vita þegar
sjúklingar séu útskrifaðir, jafnvel
þótt ekki sé skrifleg heimild fyrir
hendi. Slíkt sé gert að athuguðu máli
með velferð sjúklingsins að leiðar-
ljósi.
SÁÁ rekur meðferðasjúkrahúsið á
Vogi í Reykjavík ásamt því að bjóða
eftirmeðferð með innlögn í Vík sem
er á Kjalarnesi. Meðferð á Vík tekur
við eftir að afeitrun á Vogi er lokið.
Að sögn Valgerðar greiðir ríkið SÁÁ
fyrir 1.550 innlagnir á ári. Hins veg-
ar kjósi stofnunin að ganga lengra og
sinna um 2.100 sjúklingum á ári. Um
670 manns séu á biðlista eftir með-
ferð á Vogi. Valgerður segir aðspurð
þetta ekki spurningu um húsakost.
SÁÁ gæti þannig tekið á móti fleiri
sjúklingum á Vogi ef það hefði nógu
margt starfsfólk. Þetta sé því spurn-
ing um fjármagn.
Biðtíminn allt að hálft ár
„Allir komast að en biðtíminn get-
ur í versta falli verið allt að hálft ár.
Við erum með langan biðlista eftir
því að leggjast inn á Vog en höfum
gott aðgengi að göngudeildinni. Það
er hægt að fara í viðtal og meðferð á
göngudeild en það er samt til dæmis
ekki afeitrun. Það er ekki bið í það
hjá okkur. Það er hins vegar bið eftir
innlögn á Vog sem gildir þó ekki fyr-
ir alla. Það er mismunandi hversu
lengi þarf að bíða. Aðstæður fólks
eru misjafnar. Stundum koma upp
mál sem þurfa flýtimeðferð. Það
geta verið mál frá öðrum spítölum,
barnaverndarmál og ýmis önnur
mál,“ segir Valgerður.
Veita þarf skriflegt leyfi
 Forstjóri Persónuverndar segir lög um sjúkraskrár takmarka aðgang að þeim
 Móðir fíkils lýsti umkomuleysi  Forstjóri SÁÁ segir fjárskort hamla meðferð
Morgunblaðið/Eggert
Vogur Þúsundir Íslendinga glíma á hverju ári við fíknisjúkdóma.
Helga
Þórisdóttir
Valgerður
Rúnarsdóttir
Forseti Alþingis hótaði að slíta þing-
fundi í gær ef þingmenn héldu áfram
að kalla fram í fyrir honum. Undir
dagskrárliðnum fundarstjórn forseta
var Steingrímur J. Sigfússon harð-
lega gagnrýndur af Helga Hrafni
Gunnarssyni, þingmanni Pírata.
Tilefni karps þingmannsins og for-
seta var ræða Helga Hrafns þar sem
hann gagnrýndi að taka ætti fyrir mál
þjóðkirkjunnar, kirkjujarðasam-
komulagið svokallaða, á þingfundi
dagsins. Steingrími þótti Helgi Hrafn
fara út fyrir dagskrá þingfundar með
því að ræða dagskrármálið undir liðn-
um fundarstjórn forseta í stað þess að
ræða það þegar málefni þjóðkirkj-
unnar yrðu tekin fyrir síðar á fund-
inum. Þegar forseti útskýrði mál sitt
virtist Helgi Hrafn svo í tvígang kalla
fram í fyrir forseta, sem var ekki
skemmt. „Vill háttvirtur þingmaður
vinsamlegast leyfa forseta að tala.
Eitt verður ekki liðið; að þingmenn
grípi fram í fyrir forseta sínum, og
þingfundi verður slitið ef þingmenn
halda slíku áfram.“
Morgunblaðið/Hari
Alþingi Steingrímur J. Sigfússon
Hótaði
að slíta
þingfundi
 Þingforseti ósáttur
við frammíköll