Morgunblaðið - 17.12.2019, Side 28

28 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. DESEMBER 2019
fyrir heimilið
Sendum
um
land allt
Tjarnargötu 2 | 230 Reykjanesbæ | Sími 421 3377 | bustod@bustod.is | www.bustod.is
Fallegar vörur
Stóll á snúningsfæti
í ítölsku nautsleðri
75 cm á breidd
Verð frá 120.000 kr.
Eins og alltaf lifirðu eftir reglunni
um framlag/árangur, og með henni
heldurðu áfram þangað til þú held-
ur að svörin við öllum spurning-
unum séu á hendi – þar á meðal
þeirri mikilvægustu: Er ég nógu
góð? Já, reyndar er ég það.
Það sem gerist svo er að verð-
launin eru alvöru. Þú nærð að
næsta þrepi í stiganum, og í þetta
skipti er það vel launað starf á
einni af flottustu lögfræðiskrifstofu
Chicago sem
heitir Sidley &
Austin. Þú ert
komin aftur á
byrjunarreit, í
fæðingarborgina,
að því undan-
skildu að núna
er starfað á fer-
tugustu og sjö-
undu hæð í
byggingu niðri í miðbæ með torg
og styttu fyrir framan. Staður sem
þú fórst alltaf fram hjá sem South
Side-krakki í strætisvagninum á
leið í menntaskóla, pírðir augun út
um gluggann á fólkið sem skálmaði
eins og risar á leið í vinnuna. Nú
ertu ein af þeim. Þú hefur unnið
þig út úr vagninum og yfir torgið
og upp lyftuna sem var svo þögul
að hún virtist svífa. Þú hafðir
gengið til liðs við ættflokkinn.
Tuttugu og fimm ára með aðstoð-
armann. Launin hærri en foreldrar
þínir hafa nokkru sinni þénað.
Vinnufélagarnir eru kurteisir,
menntaðir og aðallega hvítir. Þú
ert í Armani-dragt og skráir þig
hjá vínþjónustu. Þú borgar mán-
aðarlega af námslánunum og ferð í
eróbikk eftir vinnu. Þú kaupir
Saab vegna þess að þú getur það.
Er eitthvað að þessu? Svo virð-
ist ekki vera. Nú ertu lögfræð-
ingur. Þú hefur tekið allt sem þér
var gefið – ást foreldranna, trú
kennaranna, tónlistina frá Sout-
hside og Robbie, matarboðin frá
Sis frænku, orðaforðann sem
Dandy boraði í mann – og breytt
því í það sem þú ert. Þú hefur klif-
ið fjall. Og hluti starfsins, auk þess
að greina afstæð eignarréttarlög
fyrir stór fyrirtæki, er að hjálpa til
við að þjálfa næstu ungu lögfræð-
inga sem fyrirtækið hefur ráðið.
Einn eigendanna spyr hvort þú
hafir áhuga á að leiðbeina einum af
næstu sumarstarfsmönnum, og
svarið er auðvelt. Auðvitað. Þú
hefur ekki enn lært hvað getur fal-
ist í því að segja einfaldlega já. Þú
veist ekki að þegar ákvörðunin er
staðfest og samþykkt á minn-
isblaði frá yfirmanninum, byrja
einhverjar djúpar og ósýnilegar
línur í lífinu að titra, að hlutirnir
eru þegar farnir að breytast. Við
hliðina á nafninu þínu er annað
nafn, nafn einhvers spaða í lög-
fræðinámi sem er upptekinn við að
klifra sinn eigin stiga. Eins og þú
sjálf er hann þeldökkur og úr Har-
vard. Að því slepptu veistu ekki
neitt – aðeins nafn og það er
skrýtið nafn.
Barack Obama var seinn á
fyrsta degi. Ég sat á skrifstofunni
minni á fertugustu og sjöundu
hæð, og beið ekki eftir honum.
Eins og flestir fyrsta árs lögfræð-
ingar var ég upptekin. Ég vann
mikla yfirvinnu hjá Sidley & Aust-
in, borðaði oft hádegismat og
kvöldmat við skrifborðið mitt á
meðan ég barðist við endalaust
flæði af skjölum, öllum skrifuðum
á skrúðmæltu en nákvæmu lög-
fræðimáli. Ég las athugasemdir og
hreinskrifaði athugasemdir ann-
arra. Þegar þarna var komið
fannst mér ég vera þrítyngd. Ég
kunni hið afslappaða götumál
South Side og uppskrúfað tal há-
skólanna, og nú ofan á það talaði
ég líka lögfræði. Ég hafði verið
ráðin inn í markaðs- og hug-
verkahóp fyrirtækisins, sem var
talinn nokkuð frjálslyndari og
meira skapandi en aðrir hópar inn-
an fyrirtækisins, ég býst við að
skýringin sé sú að stundum unnum
við með auglýsingar. Hluti starfs
míns var að hella mér yfir skjöl frá
viðskiptavinum okkar í sjónvarps-
og útvarpsauglýsingum, tryggja að
samningar færu ekki á bága við
lög Fjarskiptastofnunar Banda-
ríkjanna. Seinna hlotnaðist mér sá
heiður að líta eftir lögfræðilegum
málum risaeðlunnar Barney (Já,
þetta er það sem kallast frjálslyndi
á lögfræðiskrifstofu).
Vandamál mitt var að sem
fulltrúi hafði ég ekki mikið saman
að sælda við viðskiptavinina og ég
var fædd Robinson, alin upp í
fjörugri þvögu stórfjölskyldunnar,
mótuð af eðlislægri ást föður míns
á fólksfjölda. Ég þráði einhvers
konar samskipti. Til að vega upp á
móti grínaðist ég við Lorraine, að-
stoðarkonuna mína, hressa afrísk-
ameríska konu sem var nokkrum
árum eldri en ég og sat utan við
skrifstofuna mína og svaraði í sím-
ann minn. Ég átti ágætis sambönd
við einhverja af eldri starfsmönn-
unum og notaði hvert tækifæri til
að spjalla við hina samstarfsmenn-
ina, en yfirleitt var fólk afar upp-
tekið við verk sín og varkárt að
láta ekki eina einustu sekúndu fara
til spillis. Það þýddi að ég sat oft-
ast við skrifborðið mitt, ein með
skjölunum.
Skrifstofan mín var alveg nógu
þægileg til að eyða þar sjötíu tím-
um á viku, ef út í það er farið. Ég
var með leðurstól, fægt valhnotu-
skrifborð og stóra glugga sem vís-
uðu í suðaustur. Ég gat horft yfir
öngþveitið í viðskiptahverfinu og
séð hvíta öldutoppana á Michigan-
vatni, sem yfir sumartímann var
alsett skærum seglbátum. Ef ég
teygði vel úr mér, gat ég eygt
strandlínuna og séð bregða fyrir
litlum hluta South Side, með sínum
lágu húsþökum og slitróttu röðum
trjáa. Þaðan sem ég sat sýndust
hverfin kyrrlát, húsin næstum eins
og dúkkuhús, en raunin var allt
önnur. Hlutar South Side voru
orðnir eyðilegir því að búðum var
lokað og brottflutningur íbúa hafði
haldið áfram. Stálverksmiðjurnar
sem höfðu eitt sinn viðhaldið
stöðugleikanum voru farnar að
segja upp fólki. Krakkfaraldurinn,
sem hafði lagt að velli heilu afrísk-
amerísku hverfin í Detroit og New
York, var rétt að ná til Chicago, en
hann var farinn að setja mark sitt
á borgina. Gengjastríð um hlut-
deild í þessum markaði freistuðu
ungra drengja sem seldu á götu-
hornum, og þó að það væri hættu-
legt var það arðbærara en að fara í
skóla. Morðtíðni borgarinnar var
farin að hækka – sem var merki
um að fleiri vandamál væru hand-
an við hornið.
Launin hjá Sidley voru góð en
ég var nægilega hagsýn til að hafa
einn fugl í hendi þegar kom að
húsnæðismálum. Þegar ég kláraði
lögfræðina flutti ég aftur í mitt
gamla South Side-hverfi, sem var
enn nokkuð laust við gengi og
eiturlyf. Foreldrar mínir voru flutt
niður í gömlu íbúðina þeirra
Robbiear og Terrys, og ég tók boði
þeirra um að flytja inn í gömlu
íbúðina þar sem ég hafði búið sem
krakki, hressti upp á hana með
nýjum hvítum sófa og innrömm-
uðum batikmyndum. Ég skrifaði
upp á ávísun fyrir foreldra mína
öðru hvoru fyrir útgjöldunum. Það
gat varla flokkast sem leiga, en
þau héldu því fram að það nægði.
Þó að íbúðin væri með sérinngangi
kom ég langoftast inn um eldhús-
dyrnar niðri þegar ég kom heim úr
vinnu – að hluta til vegna þess að
bakdyrnar lágu beint inn bílskúr-
inn en líka vegna þess að ég var
enn og myndi alltaf vera Robinson.
Jafnvel þá, þegar ég leit á mig sem
jakkafataklædda, sjálfstæða, unga
fagmanneskju á Saab, sem mig
hafði alltaf dreymt um, þá fannst
mér ekki gaman að vera ein. Ég
stappaði í mig stálinu með daglegu
innliti hjá mömmu og pabba. Ég
faðmaði þau reyndar þennan sama
morgun, áður en ég flýtti mér út
um dyrnar og keyrði í slagveðri til
að komast til vinnu. Hér gæti ég
bætt við, til að komast til vinnu á
réttum tíma.
Ég leit á úrið.
„Bólar ekkert á þessum gæja?“,
kallaði ég til Lorraine.
Andvarp hennar var augljóst.
„Nei, vinkona,“ kallaði hún til
baka. Ég tók eftir því að henni var
skemmt. Hún vissi hvað ég þoldi
illa óstundvísi – að mér fyndist það
merki um hroka.
Barack Obama hafði þá þegar
valdið úlfúð í fyrirtækinu. Fyrir
það fyrsta var hann rétt búinn
með fyrsta árið í lögfræðinni, og
venjulega réðum við bara annars
árs nema í sumarstöður. En sá
kvittur gekk um að hann væri
framúrskarandi. Orðrómur var á
kreiki um að einn af kennurunum
hans við Harvard – dóttir stjórn-
armanns fyrirtækisins – hefði sagt
að hann væri hæfileikaríkasti nem-
andi sem hún hefði nokkru sinni
fyrir hitt. Ritararnir sem sáu hon-
um bregða fyrir þegar hann kom í
viðtalið höfðu haft orð á því að í of-
análag væri hann afar sætur.
Ég hafði mínar efasemdir.
Reynslan hafði kennt mér að ef
maður setur þokkalega gáfaðan
svartan mann í jakkaföt tapar
hvítt fólk glórunni. Ég var efins
um að hann ætti skrumið skilið.
Ég var búin að skoða myndina í
starfsmannaskránni – ekkert alltof
aðlaðandi, illa lýst passamynd af
lúðalegum gæja með breitt bros –
og var ekki uppnumin. Ferilskráin
sagði að hann væri upprunalega
frá Havaí, svo að hann var að
minnsta kosti framandi lúði. Að
öðru leyti virtist hann frekar
venjulegur. Það var þó eitt sem
hafði komið mér í opna skjöldu
nokkrum vikum áður þegar ég
þurfti að hringja í hann til að
kynna mig. Röddin á hinum end-
anum kom mér þægilega á óvart –
djúp, jafnvel kynæsandi, barítónn
sem virtist alls ekki passa við ljós-
myndina.
Fyrstu kynni af framandi lúða
Bókarkafli | Í Verðandi segir Michelle Obama frá
uppvexti sínum og mótunarárum, kynnum sínum af
Barack og tímanum í Hvíta húsinu, en samtímis dvöl-
inni þar vann hún að samfélags- og góðgerðarmálum.
Katrín Harðardóttir íslenskaði bókina, Salka gefur út.
Ljósmynd/Obama-Robinson fjölskyldan
Gleði Obamahjónin, Natasha og Malia á þjóðhátíðardegi Bandaríkjanna og afmælisdegi Maliu, 4. júlí.