Fréttablaðið - 09.03.2020, Blaðsíða 9

Kannski verða þetta félags-
legu áhrifin til frambúðar?
Engin faðmlög. Engir kossar.
Engin handabönd. Ekkert
knús. Bara tveggja metra
fjarlægð frá næsta manni og
ekkert vesen.
Ég er að fíla það.
Guðmundur
Steingrímsson
Í DAG
Þvottavél,
iQ300
Fullt verð: 99.900 kr.
Tækifærisverð: WM 14N207DN
79.900 kr.
Vindur upp í 1400 sn./mín. Kolalaus,
hljóðlátur og sparneytinn mótor með
10 ára ábyrgð. Sérkerfi: Kraftþvottur
60 mín., útifatnaður, mjög stutt kerfi
(15 mín.), ull o.fl.
Tekur mest
7
Orkuflokkur
10 ára
ábyrgð á
iQdrive
mótornum.
Ryksuga
Fullt verð: 19.900 kr.
Tækifærisverð: BZGL 2X100
14.900 kr.
Lítil og nett en öflug. Snúra: 8 m.
Hljóð: 80 dB.
Tæki færi
Sem krakka fannst mér a l lt a f smá u nd a rleg t þegar fullorðið fólk sagði „Guð blessi þig“ þegar maður hnerraði. Ég á enn þá í dálitlum vandræðum
með þetta ofurdramatíska tilsvar.
Maður segir þetta yfirleitt samt, af
vana. Um daginn lét sonur minn
hina augljósu spurningu falla að
loknum litlum hnerra. „Af hverju
þarf Guð að blessa mann?“
„Jú, sjáðu til sonur,“ sagði ég —
ætíð feginn öllum tækifærum sem
mér áskotnast til að fræða yngri
kynslóðir — „Einu sinni geisaði
stórhættuleg pest á Íslandi sem hét
Svarti dauði. Meðan á pestinni stóð
gat hnerri verið til vitnis um að fólk
væri orðið veikt. Þá dugaði ekkert
minna en að Guð blessaði mann.“
Hin félagslegu áhrif Svarta dauða
urðu þá sem sagt þessi og hafa varað
í hundruð ára: Við segjum Guð
blessi þig þegar fólk hnerrar.
Áhugaverðar hliðar
Nú blasir við spurningin varðandi
Covid-19 faraldurinn. Hver verða
áhrif hans? Verða siðir okkar öðru-
vísi? Auðvitað er of snemmt um
slíkt að spá — og kannski verða
áhrifin engin — en það má alltaf
velta hlutunum fyrir sér. Mér virðist
veiran þegar hafa afhjúpað áhuga-
verðar hliðar á samfélaginu.
Visst langlundargeð þjóðar á
norðurhjara afhjúpast nú enn eina
ferðina. Snælduvitlaust veður og
fjórar hefðbundnar f lensuveirur
hafa gert þennan vetur að einu
samfelldu harðræði. Um síðustu
helgi hóstaði ég svo mikið að ég fékk
þursabit. Langt fram eftir viku var
ég ófær um að klæða mig í sokka án
þess að falla með stunum. Þetta er
Ísland í dag. Allir í ruglinu, en lang-
lundargeðið er aðdáunarvert og öll
búum við okkur nú undir enn eitt
bölið. Kórónakvikindið verður hér
fram á sumar, ef að líkum lætur. En
svo má þetta fara að klárast.
Mikið lifandis skelfing er maður
líka þakklátur fyrir allt fumleysið
og fagmennskuna sem einkennir
fólkið á neyðarvaktinni. Íslenska
almannavarnarteymið er svo mikið
með hlutina á hreinu að maður er
farinn að sækja í að hlusta á blaða-
mannafundina bara til að róa sig
niður. Einhvern veginn nær þetta
fólk að láta hluti eins og sam-
komubann hljóma mjög eðlilega.
Gæti verið verra, hugsar maður.
Allir heima hjá sér að dytta að.
Kannski verða það stærstu félags-
legu áhrif veirunnar? Endurskipu-
lagðir bílskúrar. Hreinir fataskápar.
Vor viðhaldsverkefna.
Annað sem gæti gagnast fólki til
endurmats á félagslegum háttum
eru skýr fyrirmæli sóttvarnayfir-
valda um það hvernig beri að heils-
ast. Ég hef alltaf átt í vandræðum
með það, eins og svo margir, og
aldrei vitað hvort eigi að faðma
eða kyssa. Íslendingar hafa aldrei
klárað þessa umræðu. Oft hefur
óöryggi mitt leitt til yfirþyrmandi
vandræðagangs þar sem tilburðir til
faðmlaga hafa endað með álappa-
legum handaböndum og kossar
sem áttu að fara á kinn, hafa endað
einhvern veginn á hnakka á gamalli
frænku. Á þessum viðsjárverðu
tímum eru þessir siðir þó alla vega
meira á hreinu en nokkurn tímann
áður. Kannski verða þetta félagslegu
áhrifin til frambúðar? Engin faðm-
lög. Engir kossar. Engin handabönd.
Ekkert knús. Bara tveggja metra
fjarlægð frá næsta manni og ekkert
vesen.
Ég er að fíla það.
Hlífðarskjöldur
Þónokkrir hafa velt fyrir sér efna-
hagslegum áhrifum veirunnar. Þau
gætu orðið ískyggileg. Einhverjir
munu þó græða. Sprittframleið-
endur hafa ekki undan. Fregnir
berast af svartamarkaðsbraski með
handspritt. Ný tegund glæpona er í
uppsiglingu. Kauptækifæri eru líka
að skapast í Icelandair. Mig hefur
lengi grunað að þannig verði menn
ríkir á Íslandi. Með því að kaupa
í Icelandair í hvert einasta skipti
sem það fer tæknilega á hausinn og
hlutabréfin hrynja, sem er á um það
bil níu ára fresti. Uppgangur í vef-
verslun gæti líka orðið langvarandi
og eins gæti veiran leitt til þess að
vinnumarkaðurinn verði loksins
sveigjanlegri og vinnuveitendur
sjái að það er allt í lagi að fólk vinni
meira heiman frá sér. Kannski eykst
framleiðni?
Af félagslegum sjónarhóli finnst
mér birtingarmynd veiruáhrifanna
vera einna áhrifamest þegar kemur
að tilgangi allra þessara aðgerða.
Aðgerðirnar snúast í grunninn um
það að bregða hlífðarskildi yfir þá
samborgara okkar sem standa verst
heilsufarslega. Sóttkvíarnar og allt
þetta tilstand snýst ekki svo mikið
um okkur sem erum frísk, heldur
hina. Að sjá hvernig þessi þjóð er
fær um að taka höndum saman til
þess að vernda þá sem standa illa og
reyna eftir fremsta megni að hlífa
þeim við veirunni, það finnst mér
áhrifamikið að sjá.
Ekki nær þó kærleikurinn alla
leið. Það er óneitanlega súrrealískt
að á sama tíma og fólk virðist stað-
ráðið í að passa upp á hvert annað,
er kaldrifjaða djúpríkið í óðaönn að
fylla vél af f lóttafjölskyldum í neyð
til þess að f ljúga þeim rakleiðis í
eymdina. Aldrei skal það breytast.
Félagsleg áhrif veirunnar
Allf lestum ber saman um að misskiptingu á kjörum almennings beri að rekja til
gjafakvótakerfisins í sjávarútvegi
og bankahruns.
Ríkið úthlutar veiðiheimildum og
er þar með yfirstjórnandi (skömmt-
unarstjórnandi) mikilla verðmæta.
Miklar deilur rísa meðal manna um
þetta kerfi. Alþingismenn náðu þó
að lögbinda fyrstu grein laga um
stjórn fiskveiða, að fiskistofnarnir
eru eign þjóðarinnar. Þar með er
Siðlaus stjórnsýsla
Ólafur Ólafsson
læknir
tryggt að tímabundin notkun á
kvóta hefur ekki unnið sér sess sem
fullgildur eignarhluti. Kvótakerfið
gat aðeins staðið skamma hríð.
Stjórnkerfi sem byggist af hreinum
stjórnmálalegum orsökum á gríðar-
legum verðmætum og hefur verið
leyft að eitra út frá sér er fjarstæða.
Því eins og tekið er fram eru fiski-
stofnarnir eign þjóðarinnar.
Dr. Stefán Ólafsson prófessor
hefur rannsakað tekjudreifingu á
Íslandi. Ríkustu prósentin (hjón)
hafa að jafnaði 18,2 milljónir á
mánuði. Um er að ræða 617 fjöl-
skyldur. Á meðan níutíu prósent
almennings, sem voru talin hafa 78
prósent af heildartekjum árið 1993,
hafa nú um 60% af heildartekjum.
Endu r tek nar þjóðaratk væða-
greiðslur hafa hafnað gjafakvóta-
kerfinu. Alþingi verður að afgreiða
málið hið bráðasta.
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 9M Á N U D A G U R 9 . M A R S 2 0 2 0