Fréttablaðið - 20.04.2020, Blaðsíða 10

Frá degi til dags
Halldór
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jóhanna Helga Viðarsdóttir RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is,
Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Kristjón Kormákur Guðjónsson kristjon@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is

Er þá heil brú
í því að efna
til ófriðar og
átaka á
vinnu­
markaði?

Brýnasta
verkefni
stjórnvalda
er að styðja
þetta fólk.
Jón
Þórisson
jon@frettabladid.is
Það er ástæða til að hafa áhyggjur af dóm­greind þeirra forystumanna verka lýðsfélaga sem telja að til greina komi að segja upp lífskjarasamningunum standi ríkisstjórnin ekki við þær skuld bindingar sem hún undirgekkst við gerð samninganna.
Af hálfu þeirra hefur komið fram að þó nú ríki far­
aldur um allar jarðir og tugir þúsunda manna séu á
atvinnuleysisbótum hér á landi, ýmist að hluta eða
öllu leyti, og atvinnulíf sé að mestu að engu orðið,
verði enginn afsláttur gefinn af kröfunni um að rík­
is valdið standi við gefin loforð í tengslum við lífs­
kjarasamninga.
Hótað er uppsögn og að látið verði sverfa til stáls
verði launafólk skilið eftir eins og gerðist í hruninu,
eins og það var orðað í fréttaþætti um helgina.
Rúmt ár er nú síðan gengið var til samninga. Jafnvel
þótt blikur væru á lofti þá, voru aðstæður allar aðrar
en nú. Ríkissjóður er í þeim svifum að axla hundruð
millj arða skuldbindingar til verndar afkomuöryggi
fólks, ekki aðeins í ferðaþjónustu heldur nær öllum at­
vinnugreinum. Brúarlán og hlutabætur eru dæmi um
það. Ekki er ósennilegt að úr ríkissjóði muni streyma
60 milljarðar í atvinnuleysis­ og hlutabætur á þessu ári
og kannski meira.
Þær bætur ganga beint til fólksins sem fyrir örfá um
vikum var launamenn en hefur þurft að sæta skerð­
ingu á starfshlutfalli eða misst vinnu sína.
Það er því í besta falli afvegaleiðandi að tala um að
„skilja launafólk eftir“ við þessar aðstæður. Í saman­
burði við þær skuldbindingar sem ríkið tókst á hendur
með lífskjarasamningum er fjárstraumurinn úr ríkis­
sjóði fram undan í þessu skyni, risavaxinn.
Ríkissjóður er heldur ekki óþrjótandi né ótæmandi
auðlind. Allir vita að fjárins er aflað með skattlagn­
ingu á fólk og fyrirtæki. Og allir ættu að sjá að nú þegar
allar gáttir eru opnaðar, hefur innstreymi skatt tekna
ríkisins nær horfið.
Er þá heil brú í því að efna til ófriðar og átaka á
vinnumarkaði?
Það er rétt að gengið var út frá tilteknum forsendum
við samningsgerðina fyrir ári. Þar var gert ráð fyrir
hag vexti, vaxtalækkunum og efndum ríkisins og fyrir
liggur að nokkuð er í land með að skuldbindingar
rík isins teljist efndar, til dæmis hvað varðar átak á
hús næðis markaði. Líklega voru þetta skynsamlegir
samningar þá, en nú er öldin önnur og allt er breytt.
Heilbrigðisváin mun brátt hörfa, ef fram fer sem
horfir, en eftirköstin – ekki síst hin efnahagslegu –
verða langvinn. Áhrifa á ríkissjóð mun gæta lengi
vegna þeirra greiðslna og ráðstafana sem þurft hefur
að grípa til og misseri líða þar til allt verður samt á ný.
Allir verða fyrir búsifjum á þessum tímum og allir
munu þurfa að axla sínar byrðar. Tal um svik í þessu
sambandi er sem falskur tónn og erfitt að trúa því að
það sé meining í þeim hótunum að segja upp samn­
ingum og kveikja ófriðarbál á vinnumarkaði.
Orð hafa ábyrgð og vinsældakeppni og kappi um
upphrópanir þarf að slá á frest.
Upphrópanir
Atvinnuleysi hefur rokið upp síðustu vikur og tugir þúsunda eru án atvinnu eða á hlutabótum. Í apríl er reiknað með 17 prósenta
atvinnuleysi, sem er það mesta sem hefur mælst á
Íslandi. Þótt bein áhrif faraldursins vegna sóttkvíar og
ferða­ og samkomubanns séu tímabundin, mun áhrifa
gæta mun lengur og snerta flestar atvinnugreinar.
Nýjustu sviðsmyndir benda til hrikalegs samdráttar
í ferðaþjónustu, einni fjölmennustu atvinnugrein á
Íslandi. Áfallið mun því koma flestum heimilum illa
með einum eða öðrum hætti. Í versta falli missir fólk
atvinnu sína með tilheyrandi tekjufalli og óöryggi.
Fólk sem naut síður góðæris undangenginna ára er
berskjaldað gagnvart þessari krísu. Þar má nefna
láglaunafólk, innflytjendur og námsmenn.
Brýnasta verkefni stjórnvalda er að styðja þetta
fólk. Líkt og aðgerðir heilbrigðisyfirvalda hafa miðað
að því að verja þau viðkvæmustu fyrir veirunni,
verða efnahagsaðgerðir stjórnvalda líka að fela í sér
vernd viðkvæmustu hópanna. Því mun Samfylkingin
leggja fram þingsályktun sem felur í sér að grunnat­
vinnuleysisbætur hækki strax í takt við launaþróun,
tímabundið afnám skerðinga og hækkun á hámarki
tekjutengdra atvinnuleysisbóta. Í tillögunni er einnig
gert ráð fyrir að námsmönnum verði tryggður réttur
til atvinnuleysisbóta yfir sumartímann.
Samhliða þessu þarf að hækka örorku­ og ellilífeyri
til samræmis við lífskjarasamninga en Samfylkingin
hefur lagt fram slíkt frumvarp á Alþingi. Þetta eru
allt nauðsynleg skref til að styðja við tekjulægstu
hópa samfélagsins og þau sem missa vinnuna en ekki
síður til að verja heimili landsins og koma í veg fyrir
að ójöfnuður og fátækt aukist frekar í kjölfar farald­
ursins. Samfylkingin leggur ríka áherslu á að tryggja
velferð og öryggi fjölskyldna og heimila á þessum
erf iðu tímum. Ekki má vanmeta þörfina á víðtækari
aðgerðum í þágu fyrirtækja en það breytir ekki því að
fyrst og fremst snýst ákallið nú um kraftmeiri aðgerðir
fyrir fólkið. Við í Samfylkingunni munum ekki hika
við að leggja fram fleiri slíkar tillögur og höldum
áfram að þrýsta á ríkisstjórnina að gera hið sama.
Til mikils að vinna
Logi Einarsson
formaður Sam-
fylkingarinnar
Ástir á tímum
kórónaveirunnar
Það kom ögn á óvart að lesa í
Sóttvarnafréttum að tilvikum
kynsjúkdóma hefði síst fækkað
að undanförnu. Reyndar væru
tilvik algengra sjúkdóma af
þessu tagi tíðari en um svipað
leyti í fyrra, en þá var ekki í gildi
samkomubann og enginn hafði
heyrt um tveggja metra regluna.
Þetta getur skýrst af tvennu.
Annað hvort virðir ástleitið fólk
ekki tilmæli sóttvarnayfirvalda
um tvo metra á milli manna, eða
fundist hafa nýjar leiðir fyrir fólk
í samskiptum af þessum toga.
Rannsóknarefni
Hver sem er skýringin er þetta
rannsóknarefni. Það mætti í
leiðinni rannsaka áhrif biðraða.
Alls staðar stendur fólk í röð,
ekki hefðbundinni röð, heldur
i strjálli röð með um það bil
tveggja metra bili milli manna.
Nú ganga menn ekki lengur ein-
beittir inn í verslun eða þjón-
ustufyrirtæki og sinna sínum
erindum. Nú standa menn í röð
úti á bílaplani eða tugametra
langri röð við afgreiðslukassa
stundarfjórðungum saman.
Hver veit nema við þær aðstæður
stofnist til kynna við næsta
mann sem leitt geta til náinna
samskipta. Í samkomubanni
eru tækifæri fyrir einhleypa til
að kynnast mun færri en annars
og biðraðir því kannski kjörinn
vettvangur á meðan á banninu
stendur.
2 0 . A P R Í L 2 0 2 0 M Á N U D A G U R10 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN