Feykir - 17.01.2018, Blaðsíða 7

Myndir í vinnslu.
fór ég að læra um frumlitina
og að teikna frumformin og
þess háttar sem manni þótti
jafnvel hálfskrýtið þegar maður
var 13 ára, að vera að teikna
þríhyrninga og kúlur og svona.
En svo fékk ég Jóhann Briem
sem kennara í landsprófi í
Reykjavík og hann skipaði mér
hér um bil að fara í námið. Ég
var alltaf með 10 í einkunn
þar en ég held það hafi verið
ósköp auðvelt því þetta voru svo
óvinsælir tíma svo ef einhverjir
einn eða tveir höfðu áhuga þá
var manni borgið.,“ segir Helgi
og hlær við. „En svo var þetta
bara bein braut eftir það, ég fór
að vísu eitt ár í Verslunarskólann
vegna þess að ég komst ekki inn
fyrst en það var bara biðtími
svo ég þyrfti ekki að fara að
vinna á höfninni eða eitthvað
svoleiðis. Og eftir það var ég
bara í þessum skólum í níu
ár, í þessum svokölluðu æðri
myndlistarskólum,“ segir Helgi
sem stundaði nám í myndlist í
tveimur skólum í Hollandi eftir
að hafa lokið námi í Myndlistar-
og handíðaskóla Íslands.
Margar sýningar
framundan
Helgi hefur verið afkastamikill
listamaður um dagana og hafa
verk hans verið á sýningum víða
um heim. Helgi segist í rauninni
vinna mest í Evrópu en öðru
hvoru í Bandaríkjunum og
stundum jafnvel í Kína þó það
sé meira tilfallandi. Framundan
er safnasýning sem byrjar nú
um miðjan apríl í Danmörku.
„Við erum fjórir saman, með
tveimur látnum listamönnum.
Sú sýning fer svo til Kína og
kannski Þýskalands. Sýningin
er í tengslum við tvo látna
listamenn sem voru fæddir á
miðri 19. öldinni, annar þeirra
var mjög þekktur danskur
listamaður sem hét Willumsen
og svo annar kínverskur, mjög
þekktur. Sýningin byggir á
því að sýna verk eftir okkur
með verkum sem þeir unnu
þegar þeir voru á okkar aldri.
Svo verður eitthvað spunnið í
kringum það. Hugmyndin er
þessi miðaldra listamaður vegna
þess að oftast er mest spennan
í kringum þá ungu og svo
kannski aftur þegar menn eru
orðnir gamlir. Við erum þarna
þrír, Dani, Þjóðverji og ég, sem
höfum sýnt svolítið saman en
svo er þarna Kínverji, jafnaldri
okkar, með í þessu þannig að
þetta er fjölþjóðlegt.“
Og fylgið þið þá sýningunum
eftir?
„Í þessu tilfelli þá gerum við alltaf
installasjónir [innsetningar]
saman, það er að segja, við
tökum einhvern ákveðinn vegg
og vinnum verk á hann. Svo er
ég er að fara að sýna í Noregi um
svipað leyti líka. Það er svona
mælst til þess að maður fari með
en ég reyni að velja úr hvað þarf,
ef maður er einn eða með fáum
þá er það frekar en ef það eru
hópsýningar. En þetta er oft gott
því þá sé ég þessa menn sem eru
að sýna úti og kynnist þeim og
þess háttar.“
Þrenningin er algeng í myndum Helga.
Blaðamanni leikur forvitni á
að vita hvernig sýningarstaðir
eru ákveðnir og hvort það sé
að frumkvæði listamannsins
sjálfs?
„Það eru yfirleitt sýningarstjórar
sem hafa samband, alltaf í mínu
tilfelli, ég hef aldrei verið að
reyna að ýta þessu neitt. En hins
vegar er mjög misjafn peningur
í þessu og oft þarf maður að
borga með. Og heimamenn
eiga mestan hluta markaðarins
úti nema þú sért verulega
frægur þannig að það er aldrei
nema maður rétt lafi af þessu.
Það er auðvitað alltaf hægt að
sækja um styrki en það er mjög
takmarkað. Ég er að sýna hvað
eftir annað fyrir Ísland úti og
það er meira að segja oft basl.
Ég hef fengið listamannalaun
fjórum eða fimm sinnum yfir
starfsævina þannig að þetta
er nú mikið minna en margir
halda, alla vega þessir sem eru
alltaf að kvarta, ég er ekkert
viss um að þeir séu svo margir,
heldur bara hávaðasamir. Ég er
stundum alveg hissa á hvað fólk
lætur út úr sér á Facebook til
dæmis.“
Helgi hefur mest lagt stund
á málaralist á listferli sínum
en stundar einnig leirlist. Fyrir
nokkrum árum dvaldi hann
heilan vetur í Hollandi þar sem
hann vann að gerð leirskúlptúra
þar sem hann segist í fyrsta sinn
hafa gert stór verk, kannski 2,5
metra á hæð, ólíkt því sem hann
hefur getað á vinnustofu sinni
sem eru flestir ekki nema um
hálfur metri. Nú í september
stendur til að Helgi sýni 17 litla
leirskúlptúra í Belgrad Biennale.
En hvað ertu helst að fást við
þessa dagana?
„Þessi sýning sem byrjar í
Silkiborg og ég var að tala um
áðan, hún þarf mjög mikið
magn af myndum. Þetta byggist
upp á verkum unnum á pappír,
ég er hvort eð er alltaf að vinna
þannig, og ef það bætist eitthvað
við sem mig langar til að hafa
þá fer ég með það en að öðru
leyti er það búið. Í Belgrad verð
ég með 365 olíuteikningar á
A4 pappír, þær voru hugsaðar
alveg frá því að vera minnstu
skissur yfir í að vera kláraðar
myndir. Myndröðin byggist á að
myndirnar eru jafnmargar og
dagarnir í árinu og tók nokkur
ár að gera og er unnin á árunum
2010-13. Hún fer öll út þannig
að þetta er svolítið mikið og svo
fara líka 17 skúlptúrar. Svo var
ég að pakka inn verkum sem
fara til Noregs. En það er erfitt
að vinna myndlist undir pressu
og ég kann illa við það. Þegar
ég var á Feneyja Biennalnum
1990 þá voru mér boðnar sjö
einkasýningar í einu svo það
lá við að mér féllust hendur, en
svo fóru eiginlega öll galleríin á
hausinn. Það var þarna svolítil
kreppa í listheiminum. En það
er ekki gott að vinna svona
undir álagi. Samt er gott að setja
sjálfum sér markmið, eins og til
dæmis serían með eina mynd á
dag, þá hefur maður það til að
stefna að.“
Sækir hugmyndirnar víða
En hvernig er vinnudagurinn
hjá þér, vinnurður bara
venjulegan vinnutíma?
„Já, ef ekki meira. Ég er
venjulega byrjaður að vinna
svona fimm á morgnana, fer
svo í sund klukkan sjö og held
svo áfram og er til svona fimm
eða sex á daginn, kannski
með göngutúrum á milli. Allir
atvinnumenn sem ég þekki eru
vinnudýr, þvert ofan í það sem
ég held að almenningur haldi.
Þeir eru flestir sívinnandi, það
eru svo margir hér á Íslandi sem
þurfa að hafa lifibrauð sitt af
þessu. Ég er sjálfur líka að kenna
stundum. Ég var að ljúka við
bók sem heitir 33 artists, 33 acts.
Allir þessir 33 listamenn hafa
helling af aðstoðarmönnum,
t.d. Damian Hirst sem er með
250 aðstoðarmenn,“ segir Helgi.
„Maður gerir sér einhvern
veginn ekki grein fyrir hvernig
þetta er. Þetta á kannski ekki við
um þessa almennu listamenn
en það sýnir auðvitað að þetta
er ójafn leikur ef verið er að
hugsa um magn, en list er ekki
beinlínis magnið eða neitt
svoleiðis.“
Aðspurður segist Helgi sækja
sér efnivið í hér um bil hvað sem
er og segir einn kostinn við að
temja sér reglulegan vinnutíma
vera að þá vinni hann sig inn í
innblásturinn á hverjum degi.
„Ég held nú að í raun og veru
sé það hluti af því sem kallað er
innblástur, maður er að vinna
og þá koma ljósglamparnir öðru
hvoru. Þetta er líka mikið fólgið
í lestri og ýmsu þess háttar,
lestur og fréttir og svona hafa
talsverða innkomu í mína list
og það er kannski augsýnilegra
á minni myndunum sem eru á
mörkum þess að vera skissur.“
Sem dæmi um verkefni
segist Helgi vera að vinna að
langri myndröð sem hann segir
að muni halda áfram fram í
rauðan dauðann. Verkið, sem
nefnist Heim felst í því að hann
er að mála öll heimili sem hann
hefur búið á. „Ég er langt frá
því að vera búinn en hef lokið
við alla sveitina í Dölunum og
Stykkishólm. Ég mála á litlar
krossviðsplötur sem er stillt upp
á stöpla og síðast þegar þeir voru
sýndir í Listasafni Kópavogs
voru þeir nálægt hundrað og
fylltu alveg heilan sal. Þetta er
hugsað svolítið eins og skógur,“
segir Helgi. Krossviðarplöturnar
standa á plexigleri sem gefur
pínulitla speglun eins og
gler, annars vegar sýnir hún
herbergin í húsunum sem hann
hefur búið í og hinum megin
eitthvert landslag eða eitthvað
úr umhverfinu. „Ég á eftir allar
íbúðirnar sem ég hef búið í í
Reykjavík,“ bætir hann við.
„Svo er það skrýtið en þegar
ég var að vinna við leirgerð í
Hollandi fyrir stuttu þá fór ég
og heimsótti þessi tvö hús sem
ég hef búið í þar og það var bara
eins og fólk væri skelfingu lostið.
En ef maður bankar upp á hér
þá er fólk bara ánægt. Þetta sýnir
svona svolítinn menningarmun
kannski. Þannig að ég ætlaði
að ná þessum tveimur húsum
þegar ég var þennan vetur í
Hollandi en tókst það ekki.
Ég fæ kannski myndir þaðan
eða eitthvað, verð með einhver
spjót úti,“ en Helgi dvelur í
húsunum ef hann getur meðan
hann málar en lætur sér annars
nægja að taka ljósmyndir eða
hraðskissa myndirnar upp.
Í haust opnaði Helgi list-
sýningu á heimili sínu á Hofsósi
en hann á gallerí sem hann
nefnir Gallerí ganginn og var
sýningin sett upp á ganginum
heima hjá Helga en einnig
á gangi vinnustofu hans í
Reykjavík. Á sýningunni eru
verk eftir listamanninn Yuri
Rodekin sem er Rússi, búsettur
í Austurríki. Til stendur að verk
eftir fleiri listamenn fái að prýða
veggi gangsins á næstunni.
Helgi segir að þrátt fyrir smæð
samfélagsins á Hofsósi hafi
verið góð mæting á opnunina,
hátt í 30 manns. „Það er ekkert
megin markmið hjá mér að
það komi margir, það er bara
fínt að menn komi og sjái
þetta. Þetta er aðallega gaman
fyrir mig og opnanirnar eru
alltaf skemmtilegar, hvort sem
það eru 5 eða 50,“ segir Helgi
lítillátur.
Það er að sjálfsögðu ekki
hægt að skilja við listamann sem
hefur unnið víða út um hinn
stóra heim án þess að spyrja
hvernig sé fyrir listskaparann að
búa á eins litlum stað og Hofsós
er. Svarið er ósköp hæverskt:
„Eins og ég sagði þá er ég vanur
litlum stöðum, ef þú ert að tala
um það, og ég er með vinnustofu
á Fellsströndinni og ég hef líka
unnið á Grænlandi. Mér líður
bara vel alls staðar þar sem ég
er,“ segir myndlistarmaðurinn
Helgi Þorgils að lokum.
03/2018 7