Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1992, Blaðsíða 36

LOKAYFIRLÝSING
ráðherrafundur um málefni fatlaðra á vegum Evrópuráðsins
1. Áður fyrr var hvatinn að að-
gerðum í þágu fatlaðra annað hvort
einkum mannkærleikureðaumhyggja
í þ ví skyni að tryggja tilteknum hópum
bætur, svo sem þeim sem bæklast
höfðu í styrjöldum eða veita þeim rétt
til sérstakrar umönnunar.
Yfirleitt var talið að fatlað fólk
væri „öðru vísi en aðrir“ og bjarg-
arlaust. Ráðstafanir byggðar á mann-
kærleika ollu því oft að það einangr-
aðist frá samfélaginu og var sett til
hliðar á stofnunum. Þar hlutu menn
sjaldnast nokkra bót og þeir nutu ekki
sömu réttinda og tækifæra og allir
aðrir.
2. Kannanir hafa leitt í ljós að
u.þ.b. einn af hverjum tíu er fatlaður.
Auk þess er því spáð að fjöldi gamal-
menna í samfélaginu muni aukast
mjög á næstu árum. Það þýðir að æ
fleira fólk verður fyrir áhrifum fötl-
unar, annað hvort á sjáifu sér eða
vegna þarfa ættingja sinna, vina eða
nágranna sem eru fatlaðir.
3. Hver maður er einstakur og býr
yfir ýmsum og fjölbrey ttum hæfileik-
um og metnaði. Fötlun veldur truflun
í lífi hinna fötluðu, svo og í lífi skyld-
menna þeirra og nágranna. Sjálf
fötlunin hefur hins vegar hvorki áhrif
á hæfileika né metnað hins fatlaða,
heldur gerir það honum einungis erfið-
ara fyrir að nýta sér hæfileika sína.
4. Hver sem er getur orðið fyrir
fötlun, hvar sem er og hvenær sem er.
Fötlun er með mismunandi hætti og
því eru þarfir fatlaðra og aðstandenda
þeirra mjög misjafnar.
Þar af leiðandi ætti samfélagið að
viðurkenna að hverjum þjóðfélags-
þegni ætti að veitast tækifæri til að
velja með hvaða hætti hann óskar að
taka þátt í samfélaginu.
5. Á undanfömum áratugum hefur
náðst vemlegur árangur í því að brjóta
niður múra, kveða niður fordóma og
breyta afstöðu manna til fötlunar.
Allmargt hefur orðið til að stuðla að
þessari þróun, þótt í misjöfnum mæli
sé, og tengist það sögulegri og póli-
tískri þróun í hinum ýmsum löndum.
Framfarir í vísindum hafa valdið
því að unnt hefur reynst að greina
nákvæmar en áður orsakir ýmissa
truflana á líkamsstarfsemi, meðferð
hefur batnað og nýrri tækni er beitt til
að vega upp á móti afleiðingum heft-
ingar og fötlunar.
Með löggjöf og stjómvaldsaðgerð-
um, m.a. framlögum úr opinberum
sjóðum, hefur tekist að bæta stöðu
fatlaðra verulega.
Samtök, sem starfa á vegum rfkis-
ins, hafa vakið athygli á persónuleg-
um, félagslegum og efnahagslegum
afleiðingum fötlunar. I sumum
löndum hafa þau einnig veitt viðeig-
andi þjónustu, oft í samvinnu við lög-
bundnar stofnanir. Þau hafa einkum
stuðlað að auknum skilningi á rétti
fatlaðra til að lifa sjálfstæðu lífi og til
virkrar þátttöku á öllum sviðum sam-
félagsins.
Afleiðingin af öllum þessum að-
gerðum er sú að réttindi fatlaðra hafa
verið lögfest í alþjóðlegum samþykkt-
um.
6. Hins vegar er nauðsynlegt að
halda starfinu áfram, þar eð því er
ekki lokið.
Ráðherrarnir gera sér grein fyrir
því að ekki nægir að takast á við
einstök svið án þess að þau verði hluti
af heildstæðri stefnu sem nær til allra
þátta mannlegs lífs. Þeir gera sér grein
fyrir því að fólk, sem fyrir tilviljun
hefur tilteknar þarfir sem fullnægja
verður ef því á að auðnast að lifa
eðlilegu lífi, hefur rétt til að njóta
samhæfðrar stefnu þar sem tekið er til
hvers andartaks lífsins.
Evrópuráðið hefur lagt verulega
vinnu í þróun samræmdrar stefnu til
hagsbóta fötluðum. Þessi ráðstefna
um sjálfstætt líf fatlaðs fólks er glöggt
dæmi um vilja þeirra til þess að marka
nýja framtíðarstefnu.
Þessi nýja stefna skiptir þeim mun
meira máli sem nú er í mótun ný og
stærri Evrópa sem byggð er á grund-
vallaratriðum lýðræðis og virðingu
fyrir hverjum einstaklingi.
7. Ráðherramir leggja til að ríkis-
stjórnir þeirra staðfesti stuðning sinn
við samræmda heildarstefnu til hags-
bóta fyrir fatlaða og standi fyrir eða
styrki framkvæmdaáætlanir í því
skyni:
— að forðast hvers konar misrétti
og eyða fordómum í garð fatlaðra;
— að vinna skipulega að því að
koma í veg fyrir eða draga úr afleið-
ingum heftingar eða fötlunar;
— að gera fötluðu fólki kleift að
taka jafnvirkan þátt í samfélaginu og
við verður komið og viðurkenna um
leið rétt þess til sjálfstæðis;
— að viðurkenna þarfir skyld-
menna, vina og nágranna til að annast
um fatlaða.
8.1 því skyni samþykkja ráðherr-
arnir þá almennu stefnumörkun og
ráðstafanir sem lýst er í tillögu
stjórnarnefndar (CD-P-RR) um
samræmda stefnu hvað snertir fatlaða
og leggja til að ráðherranefndin
samþykki tillöguna sem fyrirmynd
fyrir aðildarríkin og bjóði þeim að
gefa reglulega skýrslu um löggjöf
varðandi fatlaða í Evrópu. Það væri
gagnlegt ef skýrslunum fylgdu dæmi
um árangur.
a) Ráðherrarnir senda sérstaka
áskorun til ríkisstjórna og sveita-
stjórna að þær:
* geri viðeigandi ráðstafanir sem
þörf er fyrir í því skyni að þær tryggi
fötluðum jafnanrétt og tækifæri, þ.m.t.
tækifæri til vinnu, svo sem skýrt er í
uppkasti að tillögu um samræmda
stefnu í málum fatlaðra, einkum hvað
snertir persónulega aðstoð þar sem
þess er þörf;
* tryggi sem best samræmingu
aðgerða ráðherra, yfirvalda og þjón-
ustustofnana, sem eigaþátt í þjónustu
við fatlaða í því skyni að koma í veg
fyrir ósamræmda stefnu, ákvarðanir
sem stangast á og skort á stefnu og
þjónustu.
* leyfi fötluðum sjálfum, jafnt
einstaklingum sem samtökum þeirra,
að taka þátt í ákvörðunum um alla
þætti lífs þeirra og í gegnum fulltrúa
þeirra ef viðkomandi geta ekki sjálf
tekið þátt.
— þeirra sem veita almenningi
þjónustu að þarfir hinna fötluðu séu
ávallt hafðar í huga.
— fjölmiðla að þeir hjálpi til við
að viðhalda slíkum skilningi og sýni
þá mynd af fötluðum að þeir séu
fullgildir þjóðfélagsþegnar sem hafi
rétt til að lifa venjulegu lífi.