Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.06.1992, Qupperneq 3

Guðlaug Sveinbjarnardóttir frkvstj
Styrktarfélags lamaðra og fatlaðra:
ÁFRAM -
Þessir vordagar, þegar veturinn
virðist ekki geta ákveðið sig hvort hann
eigi að sleppa takinu eða leyfa vorinu
að komast að, valda garðræktendum
þungum áhyggjum. Á að breiða yfir
viðkvæman gróður og vemda hann
fyrir næsta hreti? Á að taka þá áhættu
að leyfa loftinu og sólinni að leika um
þennan gróður svo hann teygi sig upp
í birtuna, en verði fyrir þeim mun
meira áfalli komi hret sem getur valdið
kyrkingi í þroska það sem eftir lifir
sumars. Hliðstæðar ákvarðanir erum
við alltaf að taka í lífi fatlaðra bama og
unglinga. Afleiðingamar eru svipaðar.
Ef við verndum þau of mikið ná þau
aldrei þeim þroska sem þau hafa getu
til og ekki heldur ef við látum þau
berjast við ofurefli sem leitt getur til
uppgjafar og óhamingju.
Mörg fötluð böm sem fæðast nú á
dögum era kraftaverk læknisfræðinnar.
Öll sú tækni og þekking sem
nútímavísindi búa yfir er notuð til að
þau nái að lifa og þá er ekkert til
sparað. En það er framhaldið, það líf
sem við búum þeim í þjóðfélagi okkar,
sem skiptir mestu máli. Þau böm, sem
búa við verulega fötlun, verða alltaf í
rfkum mæli háð ákvörðunum annarra,
stjórnmálastefnum, sem þau munu
aldrei hafa tök á að kjósa, þjóð-
félagsstefnum, fagfólki og fjárlögum.
Á tímum samdráttar og sparnaðar eins
og nú fara í hönd, verða það alltaf þeir
sem minnst mega sín sem verða harðast
úti því litlar líkur eru á að þeir myndi
þrýstihópa sér til framdráttar.
Lagaframvarp um málefni fatlaðra
sem hefur litið dagsins ljós, felur
vissulega í sér margar umbætur. Lögð
er mikil áhersla á að fatlaðir njóti
þjónustu og starfi alfarið meðal
venjulegs fólks. Það á að hætta að
byggja upp vemdaða vinnustaði. Allir
eiga að fara út á vinnumarkaðinn. Það
á að hætta að byggja upp sérskólakerfið.
Allir eiga að geta fengið kennslu við
sitt hæfi í almennum skólum. Þetta er
allt mjög gott, ef ekki læddist sá grunur
að manni að nú eigi virkilega að spara.
Það er erfitt að koma auga á að verið sé
með aðgát
Guðlaug Sveinbjarnardóttir.
að byggja upp öfluga kennslu fyrir t.d.
vangefna úti í almenna skólanum.
Safamýrarskóli sinnirnemendum sem
eru mjög greindarskertir og á fundi
með foreldrum kom fram að allt rými
væri meira en fullnýtt. Þar ætti ekki að
auka við, enda samræmdist það ekki
nútímakenningum um blöndun.
Við siglum hraðbyri inn í þá stefnu,
að blöndun fatlaðra og ófatlaðra sé hið
eina rétta og því meir þeim mun betra.
Gildir þetta bæði um skólavist, vinnu
og búsetu. Ekki vil ég mæla gegn ágæti
þessa, ef vel er að því staðið, enda
löngu sannað að einangrun sé skaðleg
og dragi úr þroskamöguleikum. Það
sem ég óttast sem foreldri mjög
vangefins barns, er að valkostum
sérúrræða verði kippt í burtu eða mjög
að þeim þrengt, án þess að fullvissa sé
fyrir þ ví að almenna kerfið veiti þessum
börnum a.m.k. jafngóða þjónustu. Ég
tel einnig að f ákafa okkar hafi gleymst
að búa fatlaða unglinga undir að takast
á við svo krefjandi hlut sem blöndun
er.
Jafnframt tel ég að þeim sé flestum
mjög nauðsynlegt að umgangast líka
fatlaða jafnaldra, sem gefur þeim færi
á að upplifa sig sem jafningja í hóp og
færi á að þróa með sér öryggi og
sjálfstraust. Annars tel ég að blöndunin
geti snúist upp í andhverfu sína, þ.e.
einangrun og óhamingju. Ég hef átt
færi á að kynnast mörgum hreyfi-
hömluðum unglingum og foreldrum
þeirra. Það er mjög algengt að heyra
foreldra þeirra, sem eru alfarið í
almennum skóla segja um fötluð börn
sín. „Hannerþunglyndur, einangraður,
á enga vini o.s.frv.“ Hvernig á fatlaður
unglingur við þessar aðstæður að finna
það sjálfstraust og öryggi, sem er
nauðsynlegt til að hann geti komið sér
áfram og staðið uppréttur í lífs-
baráttunni? Ef við gefum okkur að
forsendur lífsfy llingar séu, að eiga gott
heimili, hafa vinnu og eiga vini og
félagsleg samskipti á jafmæðisgrund-
velli, tel ég að lítt hafi verið hugað að
síðastnefndu forsendunni þótt hún sé
e.t.v. sú mikilvægasta.
í apríl hélt Sjálfsbjörg ráðstefnu
um ferlimál. Þar var mikið rætt um
þröskulda í mismunandi merkingu. Ég
er sannfærð um, að stærsti og erfiðasti
þröskuldurinn fyrir fatlaða eru
fordómar almennings, því ef fatlaðir
væru orðnir sjálfsagður hluti af því
fólki sem hrærist í miðju þjóðfélagsins,
þætti öllum sjálfsagt að ýta venjulegum
þröskuldum tilhliðar. Væntanlegadytti
þá engum í hug að setja þröskulda
yfirleitt. Verst er að í gegnum umræðu
fatlaðra sjálfra eða aðstandenda þeirra
skín oft eins konar stéttarígur, þar sem
vangefni er sú fötlun sem lægstan sess
skipar. Vangefnir standa sjaldnast
keikir og berjast fyrir málstað sínum.
Um þá baráttu verða foreldrar og aðrir
venslamenn að sjá.
Svo ég snúi mér aftur að garð-
ræktinni, þá er það fjölbreytni og
sérkenni hinna ýmsu jurta sem gera
garðinn áhugaverðan og fallegan. Ekki
endilega fegurð einstakra blóma sem
eru frek á athyglina og breiða mikið úr
sér. Við skulum vona að sú stund komi
að allur almenningur sjái að við getum
hvorki verið án hreyfihamlaðra, van-
gefinna eða annarra fatlaðra eigi þetta
þjóðfélag okkar að vera heilsteypt í
allri sinni fjölbreytni.
Gleðilegt sumar.
Guðlaug Sveinbjarnardóttir.
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS