Ljósmæðrablaðið - aug. 2020, Qupperneq 15

15LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ - ÁGÚST 2020
af... þannig að maður svona fannst kannski sjálfum alveg ágætt að
vita að það væru aðrar konur að tala um eitthvað“. Stuðningur sem
feður fundu var því í raun óbein afleiðing af þeim stuðningi sem konur
þeirra upplifðu í hópnum og styrkti upplifun þeirra um að meðgangan
og foreldrahlutverkið væri þeirra sameiginlega upplifun.
Í foreldrahópunum upplifðu feðurnir sig þó einnig sem virka
þátttakendur. Þeir fengu ráð um hvernig þeir gætu stutt konuna sína
í gegnum ferlið og fengu einnig tækifæri til að taka þátt í umræðum.
Feðurnir upplifðu þannig að ljósmæðurnar væru meðvitað að reyna að
virkja þá, benda á hlutverk þeirra og hafa þá með í ráðum.
„Og mér fannst rosa gott að sitja og fylgjast með og
hlusta og líka bara díalógurinn eftir tímana og fyrir tímana,
bara við maka að ræða það sem var verið að tala um og alla
möguleikana sem eru í boði (...). Það fannst mér rosa gott
oft eftir á, líka. Það lét manni líða eins og maður var svoldið
svona partur af þessu“ (Sindri).
Konunum fannst einnig hjálplegt að hafa barnsfeður sína með
í hópunum. Þeim fannst mikilvægt að finna að þeir væru partur af
ferlinu og upplýstir um þær breytingar sem framundan væru. Þeim
fannst gott að þurfa ekki að miðla upplýsingum til þeirra eftir á heldur
fengu þeir upplýsingarnar frá fyrstu hendi sem gerði það að verkum
að parið var saman í þessu.
TILFINNING UM ÖRYGGI
Það sem byggir undir þemað tilfinning um öryggi var annars vegar
það sem átti við aðstæðurnar sem sköpuðust í foreldrahópunum
þ.e. að það hefði skapast þægilegt og afslappað andrúmsloft og fólk
fann því fyrir öryggi strax frá upphafi. Hins vegar var það áherslan á
umræðuefni og efnistök sem gaf þátttakendum tilfinningu um öryggi.
Innan hópanna myndaðist snemma traust svo að verðandi foreldrar
gátu tjáð sig opinskátt. Þátttakendur voru einnig ánægðir með áherslur
í fræðslunni sem var á umræðuformi og jafningjagrundvelli: „Þetta
var meira svona samtal, það sat miklu meira eftir, af því þetta var
svo afslappað og svona, mikil rólegheit yfir þessu“ (Elín). Elín sagði
jafnframt: „Frá mínu sjónarhorni þá var bara þetta hversu mikið
öryggi mér fannst ég hafa, þetta var svona fyrir sálina og hjartað að
geta komið þarna inn, það var mitt öryggi, mér leið aldrei illa eða
fannst ég einhvern veginn ekki geta tjáð mig, hvernig mér leið, eða
hugsunum mínum, meðgangan mín var bara dásamleg út af þessu öllu
einhvern veginn“.
Varðandi innihald fræðslunnar voru feðurnir sammála um að
fræðslan hafi verið gagnleg og með áherslu á eðlilegt ferli. Þeim fannst
það minnka kvíða fyrir fæðingunni: „maður verður alveg rólegri
þegar maður heyrir tal á þessum nótum sko“ (Björn). Konurnar voru
sammála þessu: „það er oft svo mikil neikvæð umræða en þarna var
allt jákvætt, talað um allt af opnum og jákvæðum huga“. Hún segist
sannfærð um að þessi jákvæða orðræða hafi stuðlað að ró hennar,
bæði á meðgöngunni og í fæðingu: „ég held alveg klárlega að þetta
hafi haft áhrif á hversu róleg ég var“ (Rakel). Hópmeðgönguverndin
veitti svigrúm fyrir umræður sem höfðu góð áhrif á líðan þátttakenda:
„þetta var svo ótrúlega huggandi og þægilegt að spjalla um þetta“
(Elín). Feðurnir tóku undir, umræðurnar veittu þeim ró, þeir sáu að
aðrar konur voru að ganga í gegnum svipaða hluti og þannig gátu þeir
litið meðgönguna eðlilegum augum.
Þá töluðu konurnar um að á spjallþráðum fyrir barnshafandi konur
á netinu væru umræður gjarnan á neikvæðum nótum og þær fundu
öryggi í að koma reglulega í hópmeðgönguvernd. Elín sagði: „mér
fannst ég einhvern veginn miklu öruggari, á meðan þessu stóð, með
meðgönguna, af því að ég fékk alltaf svar við öllu á tveggja vikna
fresti“. Feðurnir tóku undir það að hópmeðgönguverndin hefði
verið gott mótvægi við bumbuhópa. Að þeirra mati höfðu umræður
í bumbuhópum gjarnan valdið konunum kvíða og þá var gagnlegt að
hitta hóp undir handleiðslu ljósmóður sem gat þá leiðrétt misskilning.
JÁKVÆÐ BREYTING- GOTT JAFNVÆGI
Flestir þátttakendur lýstu því með einhverjum hætti í viðtalinu að
þessi breyting á fyrirkomulagi meðgönguverndarinnar væri jákvæð
og að með henni fengju verðandi foreldrar frekar væntingar uppfylltar
varðandi fræðslu og stuðning. Það er í raun grunnurinn að þriðja
þemanu jákvæð breyting- gott jafnvægi. Þannig kom líka fram í
viðtölunum að þátttakendur mátu það sem kost að geta jafnframt
haft aðgengi að hefðbundinni meðgönguvernd en það var þó frekar
áberandi í viðtölum við konurnar. Áður en hópmeðgönguverndin
hófst skynjuðu konurnar að tilgangur meðgönguverndar væri
hefðbundið eftirlit með líkamlegri heilsu og ekki væri mikið svigrúm
til umræðu eða fræðslu. Þær greindu frá því að hópmeðgönguverndin
hefði komið þeim skemmtilega á óvart og var kærkomin tilbreyting
á hefðbundinni meðgönguvernd. Þær höfðu ekki sérstakar væntingar
í upphafi en voru sammála um að þetta fyrirkomulag hefði gagnast
þeim mjög og varð tilhlökkunarefni. Þeim fannst þær í raun heppnar
að hafa fengið þetta tækifæri og sögðust hafa grætt meira á þessu
fyrirkomulagi heldur en hefðbundinni meðgönguvernd.
Elín sagði: „Ég vissi ekki alveg hvað ég væri að fara út í, en þetta
var miklu skemmtilegra en ég bjóst við“. Aðspurðar hvort þær mæltu
með slíku fyrirkomulagi fyrir aðrar konur svöruðu þær játandi, þær
mæltu sterklega með því: „Mér fannst þetta bara frábært og ég klárlega
myndi vilja að þið mynduð halda þessu áfram fyrir allar mæður sem
eru að ganga með fyrsta barn“ (Elín). Verðandi feður voru sama sinnis
og sögðust allir myndu mæla með þessu fyrirkomulagi fyrir verðandi
foreldra.
Feðurnir voru ánægðir með foreldrahópana vegna þess að þeir
upplifðu sig sem virka þátttakendur en ekki sem fylgjendur maka
sinna eins og þeim leið gjarnan í hefðbundinni meðgönguvernd. Björn
sagði:
„Ég hef alveg heyrt af nokkrum í kringum mig sem hafa
bara upplifað sig sem einhvern blómapott þarna inni í stofunni
[í mæðravernd] (...) [í hópmeðgönguvernd] fannst mér bara…
það var gefið meira svigrúm til þess að við fengjum að vera
með í öllum þessum hlutum sem var verið að ræða“.
Annar faðir sagði að umræðurnar hefðu hjálpað sér að meðtaka
upplýsingar og muna þær. Í hefðbundinni meðgönguvernd veigraði
hann sér við að spyrja spurninga þar sem andrúmsloftið var öðruvísi:
„Manni fannst þessir tímar þar sem hún er ein með ljósmóðurinni,
manni finnst svona eins og (...) maður eigi bara ekkert að vera (...) það
er einhvern veginn öðruvísi móment“ (Sindri). Konurnar lýstu svipaðri
tilfinningu en þær upplifðu að hópmeðgönguverndin væri einskonar
ísbrjótur fyrir hefðbundna meðgönguvernd, í kjölfarið þorðu konurnar
frekar að spyrja spurninga og spjalla við ljósmóðurina eftir þátttökuna
í foreldrahópunum: „ Sérstaklega eftir hópmeðgönguverndina, mér
fannst ég vera opnari og þora að spjalla meira við ljósmóðurina“
(Elín).
Aðspurðar voru konurnar sammála um að þær söknuðu einskis úr
hefðbundinni meðgönguvernd á meðan á hópmeðgönguverndinni
stóð, enda hefðu þær alltaf haft tækifæri til að tala við sína ljósmóður
í einrúmi og það veitti þeim einnig öryggi. Hinsvegar tóku nokkrir
þátttakendur það fram að þeim hefði fundist erfitt að fara úr miðjum
samræðum í hópnum til að fara í heilsufarsmælingar í einrúmi með
ljósmóður. Þau voru öll sammála um að tímalengdin á hverjum
hópi sem var um 90 mínútur, hafi hentað þeim vel og höfðu engar
athugasemdir við stærð hópsins. Það sem helst hefði getað farið
betur varðandi framkvæmd hópanna var að húsnæði tveggja
heilsugæslustöðvanna gerði ekki ráð fyrir slíkum hópum og því var
nokkuð þröngt setið.
UMRÆÐUR
Aðalniðurstöður rannsóknarinnar, sem er sú fyrsta sem birtist um
hópmeðgönguvernd á Íslandi, voru að foreldrar voru almennt mjög
ánægðir með þetta fyrirkomulag og mæltu með hópmeðgönguvernd
fyrir aðra verðandi foreldra. Þeim fannst fyrirkomulagið vera jákvæð
breyting og skapa gott jafnvægi í þjónustu á meðgöngu. Niðurstaðan er
því sú að vel hafi tekist til við að sameina hefðbundna meðgönguvernd
og hópmeðgönguvernd í þessu tilraunaverkefni.
Innan hópsins myndaðist samkennd og parið upplifði sig saman
í þessu ferli. Mæðurnar upplifðu öryggi í hópnum og að þær væru
ekki einar á báti. Þær mynduðu tengsl sín í milli út frá því sem þær
áttu sameiginlegt, sem var meðgangan sjálf, og fannst hughreystandi