Morgunblaðið - 02.01.2020, Blaðsíða 31

„Ég hugaði ekki nógu vel að því hvaða birgðir það gekk á og
þurfti þá að sætta mig við fjárfestingu í járnmixtúruflöskum og
D-vítamín perlum. Þannig að blóðgjafar og konur á miklum
blæðingum þurfa að huga að járnbúskapnum og öðru því
tengdu. Þá er ágætt að C-vítamín fylgi með, en heilbrigðu fólki
nægir að narta í salatblað eða sítrónubát til koma í veg fyrir
skort á því.
Þeir sem eru komnir með vanstarfsemi í meltingarvegi
eða ójafnvægi á insúlín-kerfið (svo sem byrjunarstig á syk-
ursýki II) virðast stundum taka illa upp B12-vítamín og geta
lent í skorti á því ásamt járni og C-vítamíni, svo eitthvað sé
nefnt, og þá hressist fólk mjög við aftur af að bæta sér það
upp. Það getur líka haft áhrif á skjaldkirtilsstarfsemi, sem ef
dregur úr veldur slappleika og þarf að huga að – en allt þetta
væri þó best að bæta til lengri tíma með lausnum sem miða
að því að laga undirliggjandi vandamálið en ekki bara afleið-
ingar þess. Algengasta orsökin er að mínu viti of mikið syk-
ur- og kolvetnaát. Ég hef oft spurt fólk hvort það drekki
mikið af sætum gosdrykkjum og mæli þá með að það hætti
því og jafnvel fari bara á góðan lágkolvetnakúr ef ekki lág-
kolvetnamataræði til frambúðar. Það er merkilega auðvelt
að koma ofan í sig um eða yfir 2 lítrum af sætum gosdrykk
eða ávaxtasafa á dag og þá samhliða kökubitum, nammibit-
um og brauðáti – en þá eru vítamínin ekki sjálft vanda-
málið.“
Heilbrigð manneskja á ekki að þurfa fæðubótarefni
Er hægt að fá allt sem maður þarf úr góðu mataræði?
„Já, heilbrigð manneskja eða þeir sem ekki eiga við skil-
greind vandamál tengd næringarefnum að stríða þurfa auðvit-
að engin fæðubótarefni til að lifa góðu lífi. Ef mannskepnan hef-
ur aðgang að mat og vatni, hreyfir sig og fær svefn og snertingu
þá auðvitað lifir hún, annars værum við ekki hér. Það þarf að
sjálfsögðu einhverja fjölbreytni í mataræðið til að nálgast öll
lífsnauðsynleg efni, en í sumum frumstæðum þjóðfélögum hef-
ur það sýnt sig að það þarf ekki endilega margt að koma til svo
að allt sé „dekkað“.
Og svo er gott að muna að ekki þarf endilega að fá allt á
hverjum degi. Ein tafla á dag er bara sniðug uppfinning lyfja-
fræðinnar og gott viðmið til skilgreiningar í umræðu, til að ein-
falda okkur lífið og tryggja sem besta meðferðarheldni í lyfja-
meðferðum. Allt í einhverju magni á hverjum degi, alla vikuna,
gegnum allar tíðir ársins er fráleitt að sé nauðsynlegt viðmið í
umræðu um næringu.
Sveiflur eru okkur eðlislægar. Of mikið einn daginn en ekk-
ert þá næstu er í sumum tilfellum bara betra en að fá alltaf
sömu efni alla daga. Tökum sem dæmi kolvetni og sykur, en
„svindl“dagar á nokkurra daga fresti eru að öllum líkindum
hollari en ekki fyrir þá sem eru á annars kolvetnalausu mat-
aræði. Við getum lifað án matar í allt að 3 vikur bara ef við neyt-
um vatns og jafnvel nokkra daga án vatns. Við fáum ekki C-
vítamínskort á einum sólarhring, þótt það skolist nokkuð hratt
út, hvað þá nokkurn annan vítamínskort.
Mataræði þarf því hvorki að vera flókið né bjóða upp á alla
sína fjölbreytni upp á hvern dag til að fáum allt sem við þurfum
út úr því.“
Fituforði ágætur D-vítamíngjafi
Hvernig myndir þú setja saman bætiefni/vítamín miðað við
að búa á Íslandi í janúar?
„Aftur væri gott að vita hvað fólkið er ekki að gera eða ekki
að borða. Nú borðar fólk ekki lengur svo árstíðabundið. Allt
fæst allan ársins hring í matvöruverslunum; grænmeti, ávextir,
kjöt, egg, mjólkurvörur, baunir og hnetur o.s.frv. Svo varla er
við neinum skorti að búast eins og í gamla daga, þegar fólk hor-
aðist upp eftir jólahátíðina og þreyði þorrann í framhaldi af
mánuðinum mörsugi.
Ef ekki nýtur sólarljóss má eins og ég nefndi áðan huga að D-
vítamíninu. Það má annars fá úr fiskolíum og lifur eða jafnvel
bara úr eigin fituforða! Fari fólk í að láta ganga á hann á nýju
ári vel upp birgt af D-vítamínforða eftir útivistarsumar og sól-
arlandaferð í miðsvetrarfríinu. En að öllu gamni slepptu, þá
myndi ég líklega bara ekki setja saman fjölvítamín fyrir heil-
brigðan Íslending út frá neinum mánuði.
Meira að segja reyni ég ekki einu sinni að pranga eigin drykk
upp á fólk í hversdagslegri líkamsrækt. Góður matur dugar al-
veg til að koma fólki af krafti í gegnum 45 mínútna æfingu. Það
er ekki nema eitthvað fari út fyrir „normið“ að þurfi sérhæfðar
lausnir.“
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Hannes er lyfjafræðingur að mennt
og segir að undir eðlilegum kringum-
stæðum ætti fólk að geta fengið öll
næringarefni úr því sem það borðar.
FIMMTUDAGUR 2. JANÚAR 2020 MORGUNBLAÐIÐ 31
Fæst í öllum helstu bókaverslunum
og áwww.gudrunbergmann.is
„Vel skrifuð,
uppbyggjandi
og hvetjandi bók,
full af fróðleik.“
Guðríður
Haraldsdóttir,
Vikan
Ljósmynd/Unsplash
Hnébeygja er ein af
grunnæfingunum sem
þú ættir aldrei að sleppa.