Fjölrit RALA - 01.07.1976, Page 7

Einnig var oft bætt i hálmi og jafnvel jarövegi úr hrís-
ölcrum, sein mun hafa druklcið i. sig ammoniak (NH3) og bar með
hindrað niturtap. Þegar sorpið var orðið að fullrotnuðum
slcarna, var pvi dreift á akrana og blandað saman við jarð-
veginn, til að £á sem hraðasta og besta nýtingu áburðai-
efnanna (Allison 1973),
I Evrðpu var algengt á miðöldum að saf'na sorpi frá
heimilum i bæjum i hauga á markaðstorgum, pa.r sem bændur gátu
siðan tekið sér áburð úr haugnum og haft með sér til að bera
á akra sína. I gömlum lögum er lagt bann við bvi að geyma
sorpið lengur en 2 vilcur á markaðstorgum, svo veruleg rotnun
getur varla hafa átt sér stað par, heldur trúlega elcki fyrr
en eftir að búið var að dreifa sorpinu á akrana.
(Ole Segadal, 1974).
Sir Albert Howard próaði aðferð til að framleiða slcarna
á Indlandi, en hann fann út, að pað skorti \7iða húmus í
indverslcan jarðveg m.a. vegna notkunar kúamykju sem elds-
neytis. Hann blandaði saman dýrea- og jurtaúrgangi og lagði
1 aflanga hauga og sá um að raki og súrefni væri þar hæfilegt,
m.a. með þvi að velta haugunum við. Hitastig i haugunum
varð nógu hátt til að drepa sýlcla. (Ole Segadal, 1974).
I Kina virðist sem skarnagerðarmenningunni sé viðhaldið.
I borgum er sorpinu elcið út fyrir bæinn á nóttunni og látið
1*0tna þar i e.k. haugum og siðan notað á akra i nágrenni
borgarinnar. (Per Borten,1974).
A vesturlöndum er nú viða framleiddur skarni með ýmsum
gerðum og útbúnaði, sem byggir þó á þessum almennu skilyrðum
gefnum i kafla 1.1.
1 Amsterdam var hafin skarnaframleiðsla í einni stöð
árið 1932, og fram að striði fór um 80% framleiðslunnar til
landgræðslu. I striðinu fékkst litið af tilbúnum áburði
og var bá nærri öll skarnaframleiðslan nýtt til að halda uppi
matvælaframleiðslu. Siðan 1950 hefur skarnaframleiðsla
aukist mjög (160.000-200.000 tn/ár i Hollandi,'74) og notkun
skarna orðin fjölbreyttari. (Satrina,1974).
Slcarni (compost) er nú framleiddur viða i Evr-ópu og
Ameriku en bað yrði o£ langt mál að fara út i það bér og visast
til heimilda i bókina Large Scale Composting, Red.Satrina
London 1974.