Rit Búvísindadeildar - 20.11.1995, Page 36

vallarsveifgras y = 0,100 x + 74,6 r? = 0,68 P = 0,006
vaUarfoxgras [y = 0,148 x + 71,3] = 0,36 P = 0,090
beringspuntur [y = 0,167x + 64,7] r% = 0,37 P = 0,084
Breytileiki af öðrum orsökum er nokkur en að baki hverri líkingu liggja 9 mælingar.
Vallarsveifgrasið fylgir reglunni hvað skýrast. Nú er mæling á meltanleika ekki mjög
nákvæm í eðli sínu, svo vart er rétt að leggja mikið upp úr aukastafamismun. Fram kemur
að meltanleiki þurrefnis steig að meðaltali um 0,10-0,17 prósentustig á klst á tímabilinu ffá
kl.7 til kl. 23. Svarar það til þess að meðalmeltanleiki grastegundanna þriggja hafi verið
71,3% árdegis (kl. 8) en 73,0% síðdegis (kl. 20). Hugsanlega hefur þessi munur þýðingu
við val á tíma dags til sláttar, sjá 4. kafla.
c. Hrápróteinmagn. Hrápróteinmagn grasanna hélst mjög stöðugt og í því gætti engrar
dægursveiflu líkt og í meltanleika þurrefnis (r < 0,10). Þetta er sama niðurstaða og Waite
og Boyd (1953) komust að í rannsókn á rýgresi. Meðalgildi meltanlegs hrápróteins voru
þessi (tölur í svigum tákna sveiflustuðul, %):
vallarfoxgras 139 g/kg þe. (9%)
beringspuntur 145 -- (8%)
vallarsveifgras 200 - (8%)
d. Sykrur. í heildarsykrumagni grasanna mældist töluverður breytileiki og hann var ekki
auðvelt að skýra. Sömu hneigðar gætti þó í öllum grastegundunum. Sykrumagnið féll frá
fyrsta degi fram á morgunn þess þriðja. Gætu þar verið á ferð bein veðuráhrif: dagana
fyrir athugunina var veður afar sólríkt þótt ekki væri mjög hlýtt, en á öðrum degi
athugunarinnar (13. júlí) varð veður þungbúið og gerði nokkra úrkomu undir kvöld.
Þriðja daginn glaðnaði til og steig þá sykrumagnið lítið eitt. Að jafnaði gætti hneigðar til
þess að sykrumagn yxi er leið á daginn, en ekki var fylgnin marktæk (P = 0,10 ... 0,55;
línulegt aðhvarf). Áhrifin eru mun minni en t.d. Holt og Hirst (1969) fundu í rannsókn á
vallarsveifgrasi. Heldur sterkari hneigðar gætti í þá átt að sykrumagnið yxi með hitastiginu
(P = 0,01 ... 0,43). Það var aðeins í vallarfoxgrasi sem sykrumagnið fylgdi hitastiginu,
svo víst væri. Reynt var aðhvarf sykrumagns að tíma og hitastigi. Kom fram að fylgnin
var aðeins tölfræðilega örugg fyrir vallarfoxgrasið. Má lýsa henni þannig:
y = 84 + 0,693 x, + 2,914 x2 R2 = 0,75 P < 0,05
þar sem y er sykrumagnið, mg/g þe., Xj tími sólarhrings (kl. 24 = 0) og x2 lofthiti í 2 hæð
við sýnatöku.
Með hliðsjón af votheysgerð má skoða sykrumagn grasanna í hlutfalli við vatns-
magnið í þeim, þvf úr sykrinum gerjast mjólkursýran sem þarf til nauðsynlegrar lækkunar
á sýrustigi vökvafasa heysins (Lindgren 1994). Hlutfallið er að vonum hagstæðast
síðdegis, þegar þurrefnisprósenta grasanna er hvað hæst (sjá 2. mynd). Sveiflan er til
muna minni í vallarsveifgrasinu en hinum tegundunum tveimur. í sykru/vatns-hlutfallinu
munar meira en helmingi á hæstu og lægstu gildum tímabilsins sem sýni náðu til.
31