Skessuhorn - 11.11.2020, Qupperneq 26

MIÐVIKUDAGUR 11. NóVeMBeR 202026
Pstiill - Geir Konráð Theódórsson
Á bókasafnsdeginum á Bókasafni
Akraness í september á síðasta ári
var slagorð dagsins „Lestur er best-
ur.“ Það er til að undirstrika mikl-
vægi lesturs og læsis. Þar kom einn-
ig fram að bókasöfnin eru einn
af hornsteinum lestrarmenning-
ar landsmanna og þar gegna þau
mikilvægu hlutverki sem miðstöð
fræðslu og þekkingar. „Bókasöfn-
in stuðla vissulega að að eflingu
íslenskunnar og viðhalda lestr-
arkunáttu barna og unglinga og
auka lestraráhuga hjá almenningi.
Nú þegar Covid-19 herjar á okk-
ur munum við í Bókasafni Akra-
ness leitast við að veita bæjarbúum
eins góða þjónustu og mögulegt er
við þessar aðstæður sem nú ríkja,“
sagði Halldóra Jónsdóttir, for-
stöðumaður bókasafnsins í samtali
við Skessuhorn.
Frá og með laugardeginum 31.
október síðastliðins var boðað til
hertra aðgerða í samfélaginu vegna
útbreiðslu Covid-19, og standa
aðgerðirnar a.m.k. til 17. nóvem-
ber. „Þá var aðeins heimilt að tíu
manns mættu koma saman og það
einfaldlega gekk ekki upp hjá okk-
ur. Ákváðum við því að loka safn-
inu en hafa afgreiðslu í anddyr-
inu við suðurinnganginn. Nú er
því hægt að panta bækur til útláns
hjá okkur. Annað hvort í gegnum
Facebook síðu bókasafnsins, á net-
fangið bokaverdir@akranessofn.
is, hringja í safnið í síma 433 1200
en einnig er hægt að fara í gegnum
leitir.is. Við tökum bækurnar til og
viðskiptavinurinn getur nálgast þær
í anddyrinu og á sama stað er einn-
ig hægt að skila bókum á skilavagn
og þá er einnig skilakassi í verslun
Krónunnar hér í sama húsi.“
Halldóra segir að áður en bæk-
urnar fari aftur í útleigu væru
bókakápurnar þrifnar vel og látn-
ar í einskonar sóttkví í tvo daga svo
fyllsta öryggis sé gætt. „Við reyn-
um að fara eins vel eftir sóttvarnar-
reglum og mögulegt er.” Hún segir
að þrátt fyrir þetta ástand væri útlán
á bókum svipað og þau voru á síð-
asta ári og væri það afar ánægjulegt.
en aðrir þættir hefðu því miður
fallið niður, en á safninu voru fast-
ir liðir eins og foreldramorgnar þar
sem meðal annars var boðið upp á
fræðsluerindi nokkrum sinnum yfir
veturinn, leshringur fyrir fullorðna
yfir vetrarmánuðina, sögustundir
fyrir börn og prjónakaffi svo eitt-
hvað sé nefnt.
Vökudagar með
öðru sniði
Á nýafstöðnum Vökudögum hef-
ur einn af föstum liðum á dagskrá
verið rithöfundakvöld í Bókasafn-
inu. „Rithöfundakvöldið hefur ver-
ið afar vinsælt hjá okkur í gegnum
tíðina. en nú urðum við að breyta
til. Ákveðið var láta þennan við-
burð ekki falla niður þrátt fyrir
samkomutakmarkanir og var því
gripið til þess ráðs að streyma hon-
um á Facebooksíðu safnsins. Far-
ið var til höfundanna og upplestur
þeirra tekinn upp og viðburðinum
streymt á síðu safnsins mánudaginn
2. nóvember sl. Rithöfundkvöld-
ið verður svo áfram aðgengilegt á
Facebooksíðu bókasafnsins. einn-
ig höfum við verið með ljósmynda-
sýningu í gluggum safnsins. Það
eru nemendur á lýðheilsu- og ljós-
myndaáfanga á starfsbraut í FVA
sem standa að sýningunni. Þá hef-
ur Kristín ósk fatahönnuður ver-
ið með sýningu á fatahönnun sinni
í gluggum safnsins undir merkjum
Krósk. Þriðja sýningin á Vökudög-
um, á veggjum safnsins, er Zent-
angle, sýning Borghildar Jósúa-
dóttur og Steinunnar Guðmunds-
dóttur. Henni verður framlengt
þegar við opnum á ný 17. nóvem-
ber og verður fram að aðventu,“
segir Halldóra.
se
er það ekki bara almenn kurteisi
að segja takk þegar þú færð eitt-
hvað gefins? Það eru að vísu sum-
ir sem líkja skatti saman við þjófn-
að, en meira að segja sumir þjóf-
ar skilja eftir skilaboð þar sem þeir
þakka fyrir sig.
Ég hef verið að velta þessu fyrir
mér síðan ég rakst á þessa mynd af
blaði sem einhver skattgreiðandi í
Ástralíu fékk í pósti. Það var eitt-
hvað við þessa mynd sem greip
mig, og því meira sem ég skoð-
aði, las og hugsaði málið því meira
fannst mér þetta vera eitthvað svo
sjálfsagt. Auðvitað á hið opinbera
að þakka fyrir framlagið okkar til
rekstur ríkisins, og helst að útskýra
hvað verður um þau verðmæti sem
vinnan okkar skapaði og fara svo í
skattinn.
Skoðum þetta blað aðeins betur.
Ástralska ríkið byrjar á að þakka
fyrir skattinn og svo sýna skulda-
stöðu ríkisins. eftir það kemur
litrík sundurliðun á því sem rík-
ið gerði við peningana sem frúin í
Hamborg gaf því, það er að segja ef
hún væri þessi ónefndi yfirstrikaði
ástralski skattgreiðandi. Við sjáum
að mest fer til velferðarmála og að
þau eru sundurliðuð sérstaklega,
svo koma heilbrigðismál, varn-
armál, menntamál og svo fram-
vegis. Fyrir aftan hvern lið er svo
nákvæm tala á þeirri upphæð sem
þessi ákveðni skattgreiðandi borg-
aði í það málefni. Svo að lokum er
einhver vefslóð til að fá ítarlegri
upplýsingar.
Mér þykir þetta alveg magnað og
ég hugsaði með mér að hægt væri
að eiga mun málefnalegra nöldur
í heitu pottunum á Íslandi ef bara
við fengum svona árlegan bleðil í
pósti eða bara rafrænt á netið. Við
getum að vísu nú þegar steytt hnef-
ann og bölvað nákvæmlega yfir
þeim 17.500 kr. sem fóru í útvarps-
gjaldið, sem réttlætt er með rekstri
á RÚV, en gjaldið fer svo auðvitað
alls ekki beint í reksturinn á RÚV,
heldur hverfur ofan í einhvert ex-
celskjalshyldýpi hjá hinu opinbera.
Við vitum nákvæmlegu töluna á
þessum nefskatti sem leggst jafnt á
alla, og eigum því auðveldara með
að bölva vitleysunni því hún er
hreinlega bara augljós.
Það er hinsvegar erfiðara að skil-
greina og bölva öllu hinu sem á
okkur er lagt. Mér verður hugsað
til kjötlærisins sem píranafiskarn-
ir átu í James Bond myndinni You
Only Live Twice. Það sést
illa hvað gerist en úr öll-
um áttum koma skattar og
gjöld sem taka bita af hin-
um íslenska skattgreiðanda.
Ástandið hérna er jafn-
vel verra en í bíómyndinni
því stjórnmálamenn kepp-
ast svo við að setja fleiri
píranafiska í tjörnina með
okkur - bifreiðagjald var til dæm-
is bráðabirgðaskattur sem lagður
var á þyngd bíla fyrir 30 árum til
að staga upp í eitthvað fjárlagagat,
en sá fiskur er enn að narta árvisst
í okkur.
Ég væri líklegri til að sætta mig
við þessi gjöld og skatta ef það væri
bara komið fram við okkur skatt-
greiðendur af virðingu. Það er
auðvelt fyrir stjórnmálafólk að lofa
öllu fögru ef einhver annar á að
borga kostnaðinn, og mig grunar
að við kjósendur álpumst til að trúa
þeim vegna þess að við sjáum í raun
aldrei almennilega hvernig farið er
með verðmætin okkar.
Íslensku upplýsingarnar eru þó
til á ákveðnu formi og tæknilega
séð aðgengilegar. ef maður googlar
og grefur sig áfram á netinu endar
maður á undirsíðu stjórnarráðsins
þar sem hægt er að finna kynningu
frá fjármála- og efnahagsráðuneyt-
inu um fjárlög fyrir árið 2021. Því
miður er þessi vefsíða ekkert sér-
staklega stöðug og hefur oftar en
einu sinni hrunið á meðan ég var að
skoða hana, eða þá að myndrænu
upplýsingarnar hurfu burt. Sömu-
leiðis eru þessar íslensku upplýs-
ingar því miður ekki settar fram á
eins auðskiljanlegan máta og hjá
þeim í Ástralíu. Blessunarlega er ég
þó kominn með lyf fyrir athyglis-
brestinum mínum og ég náði að
klóra mig í gegnum þetta og átta
mig smá á grunnatriðunum.
Árið 2021 eru áætlaðar tekjur
ríkissjóðs 772 milljarðar króna,
það er að segja verðmætin sem við
gefum til hins opinbera með skött-
um og gjöldum - en hinsvegar eru
áætluð útgjöld hjá hinu opinbera
því miður í kringum 1.119 millj-
arðar króna. Ég gat ekki auðveld-
lega séð skuldastöðu ríkisins, bara
einhver hlutföll af vergri lands-
framleiðslu. Google poppaði þó
upp með einhverja tölu og vísaði í
Alþjóða gjaldeyrissjóðinn, og sam-
kvæmt þeim heimildum skuldar
ríkið í kringum 900 milljarða króna
eða í kringum 2,6 milljónir á hverja
manneskju í landinu. Sá bömmer
á líklegast bara eftir að verða enn
meiri fyrir okkur miðað við hvern-
ig efnahagsástandið er í dag.
en að lokum fann ég innan um
allt í þessari kynningu svo loksins
litla mynd sem eitthvað líkist ástr-
alska blaðinu. Myndin er að vísu
ekki eins vel sundurliðuð eða svona
fallega litríkt, en þetta gefur okkur
þó einhverja hugmynd um í hvað
skattarnir okkar fara - og mögu-
lega hjálpar þetta þeim sem ætla að
nöldra almennilega yfir þessu öllu
í heita pottinum. Tja, þegar sund-
laugarnar opna aftur fyrir almenn-
ing.
Verst var þó að sama hvar ég
leitaði á þessum vefsíðum hjá hinu
opinbera, þá rakst ég því miður
hvergi á eitt einasta orð sem gæfi
til kynna þakklæti í garð íslenskra
skattgreiðenda. Kannski sendi ég
fyrirspurn á einhverja opinbera
manneskju og hvet fólkið til að
gera betur, það á við um ríkið sem
og sveitarfélög um að miðla upp-
lýsingum betur til okkar og þakka
fyrir sig. Það er þó líklegra að ég
nöldri bara um þetta næst þegar ég
fer í heita pottinn.
Já, auðvitað er það síðan stóra
málið að allir greiði sína skatta en
ekki bara sumir, en það er svo önn-
ur umræða. Æ, hvað ég sakna þess
að fara í sund og heitan pott.
Geir Konráð Theódórsson.
Breytt fyrirkomulag bókasafnsins á tímum Covid
Halldóra Jónsdóttir. Ljósm. úr safni.
Íslenska ríkisstjórnin þakkar
þér fyrir skattaframlagið þitt!
Svona skiptast útgjöld ríkissjóðsins á Íslandi.
Kvittun og skýring sem ástralskur skattþegn fær
sent frá þarlenda ríkinu, með þökkum!