Morgunblaðið - 24.11.2020, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. NÓVEMBER 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Samtök iðn-aðarins hafasent Reykja-
víkurborg umsögn
um tillögur að
breytingum á aðal-
skipulagi borg-
arinnar. Í umsögn-
inni er vísað til
þeirrar stefnu borgarinnar sem
fram komi í viðauka við að-
alskipulagið, „að þétta enn frek-
ar byggð vegna skipulags Borg-
arlínu og að á næstu árum þurfi
einkum að forgangsraða upp-
byggingu á svæðum sem liggja
að fyrsta áfanga línunnar“.
Samtök iðnaðarins benda í
þessu sambandi á „að þéttingar-
stefna borgarinnar í óbreyttri
mynd mun að hluta til leiða til
þess að þær íbúðir sem skila sér
á markaðinn verði dýrari en
ella. Þörfin er hins vegar mest á
hagkvæmari íbúðum á lægra
verði.“
Þá vitna Samtök iðnaðarins
til nýlegrar könnunar meðal fé-
lagsmanna á mannvirkjasviði
sem sýni að erfitt geti reynst að
byggja hagkvæmt húsnæði á
þéttingarreitum. Þetta eigi þó
ekki við alls staðar, til að mynda
á óbyggðum reitum í nálægð við
þegar lagða vegi. „Að sama
skapi telja samtökin að skortur
á lóðaframboði sé flöskuháls
þegar kemur að uppbyggingu
hagkvæms húsnæðis. Ef borgin
vill ná fram hagkvæmari upp-
byggingu á þéttingarreitum
þarf heilt yfir að eiga sér stað
endurskoðun á núverandi um-
hverfi byggingarmála innan
borgarinnar, m.a. með auknu
samtali við atvinnulífið, og
byggingaraðilum þurfa að
standa til boða lóðir þar sem
raunhæft er að byggja hag-
kvæmt húsnæði,“ segir í um-
sögninni.
Þar kemur einnig
fram að stytta þurfi
afgreiðsluferli
skipulags- og bygg-
ingarmála hjá borg-
inni. Óþarfa tafir í
ferlinu leiði til auk-
ins kostnaðar sem
hækki íbúðaverð.
Samtök iðnaðarins gagnrýna
ennfremur það markmið að 25%
nýrra íbúða verði á vegum „hús-
næðisfélaga sem ekki eru rekin í
ágóðaskyni. Samtökin vilja
benda á að koma ætti til móts
við verktaka sem ætla sér að
ráðast í uppbyggingu á hag-
kvæmu húsnæði á almennum
markaði með sama hætti og gert
hefur verið fyrir óhagnaðar-
drifin leigufélög. Kannanir hafa
sýnt að mikill minnihluti fólks
vill búa varanlega í leigu-
húsnæði. Ennfremur er ljóst að
stórum hluta íbúa á leigumark-
aði reynist erfitt að safna fé til
kaupa á fasteign. Að mati sam-
takanna er því brýnt að tryggja
lóðaframboð þar sem byggðar
verði íbúðir sem ætlaðar eru til
sölu á viðráðanlegu verði. Því
ætti ekki eingöngu að einblína á
uppbyggingu á vegum óhagn-
aðardrifinna leigufélaga heldur
samhliða að greiða leið fyrir-
tækja á markaðnum til að
byggja hagkvæmt húsnæði, m.a.
sem falla undir skilyrði fyrir
veitingu hlutdeilarlána.“
Allt eru þetta mikilvægar
ábendingar sem ekki er vafi á að
meirihlutinn í borginni mun
leiða hjá sér. Borgarlínutrúin er
meirihlutanum mikilvægari en
hagkvæmt húsnæði fyrir al-
menning og kreddur um kosti
„óhagnaðardrifinna leigufélaga“
vega þyngra innan meirihlutans
en löngun meirihluta almenn-
ings til að eignast þak yfir höf-
uðið.
Kreddur meirihluta
borgarstjórnar
koma í veg fyrir
framboð á hag-
kvæmu húsnæði}
Óhagkvæmt
aðalskipulag
Á mbl.is var ífyrradag sagt
frá því að þyrla
Landhelgisgæsl-
unnar hefði þrisvar
þann daginn verið kölluð út
vegna bráðra veikinda.
Í gær var sögð frétt um að
engin þyrla yrði til taks í lág-
mark tvo sólarhringa, á fimmtu-
dag og föstudag. Það er graf-
alvarleg staða, eins og sjá má á
tíðu og brýnu þyrluflugi á
sunnudag, en kemur ekki á
óvart eftir að flugvirkjar hafa
verið í verkfalli frá 5. nóvember.
Í gær var ennfremur greint
frá því að ekki hefði náðst sam-
komulag á fundi samninga-
nefnda flugvirkja og ríkisins.
Honum lauk án þess að boðað
væri til nýs fundar og kjaradeil-
an var sögð „á erfiðum stað“.
Málið er allt óneitanlega „á
erfiðum stað“.
Ástandið er raunar
grafalvarlegt, eins
og dómsmálaráð-
herra orðaði það í
samtali við mbl.is fyrir helgi,
þegar hún benti á að flug-
virkjum stæðu til boða sömu
launahækkanir og aðrir opin-
berir starfsmenn hefðu fengið. Í
því samtali sagði ráðherrann
einnig, spurð um lög á verkfallið
í ljósi þeirrar hættu sem skap-
aðist vegna þess, að það þyrfti
að skoða alvarlega. Þar sagði
hún ennfremur að sú staða
mætti ekki koma upp að Land-
helgisgæslan gæti ekki sinnt
lífsnauðsynlegu hlutverki í ör-
yggi og almannavörnum þjóð-
arinnar.
Þetta er rétt, og augljóst að
ekki getur dregist að grípa til
aðgerða.
Stundum er laga-
setning eina leiðin}
Öryggi ógnað Þ
ingsályktun sem við í Flokki fólks-
ins höfum nýverið mælt fyrir á
þingi er að Alþingi álykti að fela
fjármála- og efnahagsráðherra að
leggja fram lagafrumvarp sem
hafi að markmiði að tryggja fullkominn eign-
ar- og ráðstöfunarrétt fólks á lífeyrisrétt-
indum sínum, þ.m.t erfðaréttindi.
Í fyrsta lagi sé það tryggt að fólk geti valið
á milli þess að greiða skyldubundinn lífeyris-
sparnað í sjóð sem veitir hlutfallslega rétt-
indaávinnslu eða að greiða inn á sérgreindan
reikning þar sem hægt er að velja hvernig líf-
eyrir er ávaxtaður.
Í öðru lagi viljum við að lífeyrisréttindi
gangi að erfðum til lögerfingja að fullu þegar
lífeyrisþeginn fellur frá. Erfingjar geti valið hvort líf-
eyrir verði greiddur út til þeirra beint eða hvort rétt-
indin flytjist til þeirra innan kerfisins.
Þegar uppbygging lífeyriskerfisins hófst um 1969 var
meginmarkmiðið sparnaður fyrir launþegann sem hann
skyldi njóta góðs af á síðari hluta ævinnar. Eignarréttur
sparnaðarins var óumdeildur. Undan þessu hefur verið
grafið ítrekað allar götur síðan. Í dag er ráðskast með líf-
eyriseignir launþegans án þess að hann fái nokkru um
það ráðið. Þannig hefur fólk ekkert val um það hvernig
lífeyrissparnaður þess er ávaxtaður. Stjórnir lífeyris-
sjóða ráða ferðinni. Kaldhæðnislegt en satt að stjórn-
irnar eru að meirihluta skipaðar fulltrúum atvinnurek-
enda. Það hefur ekki farið fram hjá neinum að þeir hafa
gætt eiginhagsmuna í hvívetna þegar þeir í krafti ofur-
eflis beina fjármunum í hinar ýmsu áhættu-
fjárfestingar í eigin þágu. Dæmin sýna svo
ekki verður á móti mælt að stórar fúlgur af
sparifé landsmanna hafa verið brenndar upp
á þennan hátt með tilheyrandi réttindaskerð-
ingum eigendanna sjálfra.
Launþeginn er lögþvingaður til að greiða í
lífeyrissjóð. 15,5% af launum sínum er hann
skikkaður til að greiða í sjóð sem hann hefur
nánast ekkert um að segja hvernig farið er
með, sem er ekki eignarréttarvarinn og ekki
erfanlegur nema að litlu leyti.
Flokkur fólksins vill skilyrðislausan
eignarrétt á lífeyrisrétti, sbr. 1. mgr. 72. gr.
stjórrnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/
1944, þar segir m.a. „eignarrétturinn er frið-
helgur“; þannig munu verða tryggð réttindi launafólks
yfir lífeyrissjóðseign sinni. Þannig munu eftirlifandi lög-
erfingjar lífeyrisþegans njóta fulls og óskoraðs erfða-
réttar á réttindunum eins og gildir um aðrar eignir arf-
gjafans.
Við í Flokki fólksins viljum leyfa fjölskyldu látins sjóð-
félaga að njóta góðs af lífeyrissparnaði hans. Við vitum
flest að margir sem misst hafa maka sinn eiga mjög erf-
itt í kjölfarið. Ekki einungis af þrúgandi sorg heldur fjár-
hagsáhyggjum líka. Því er það óverjandi að ævisparn-
aður látins ástvinar skuli ekki skila sér þangað sem hann
hefði sjálfur valið, heldur bætast í tæplega 6.000 millj-
arða hít sjóðanna en nýtast fjölskyldu hans ekki neitt.
Inga Sæland
Pistill
Lífeyrissjóðurinn er launþegans
Höfundur er alþingismaður og formaður Flokks fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Sandvinnslufyrirtækið Lavaconcept
Iceland ehf. í Vík í Mýrdal stefnir að
því að byrja starfsemi næsta sumar.
Vinnsla og útflutningur sandblást-
urssands til Þýskalands á svo að
hefjast af fullum krafti árið 2022, að
sögn Jóhanns Vignis Hróbjarts-
sonar framkvæmdastjóra. Starfsem-
in mun skapa 15-20 störf auk af-
leiddra starfa.
Hugmyndin um sandnám og út-
flutning sem tilraunaverkefni kvikn-
aði í atvinnuleysinu eftir fall bank-
anna 2008. Þá hófst undirbúnings-
vinna sem hefur staðið síðan með
hléum. Þegar aftur syrti í álinn
vegna hruns í ferðaþjónustu sökum
kórónuveirufaraldursins var aftur
hafist handa af krafti. „Við viljum
standa að atvinnuuppbyggingu í
okkar heimabyggð,“ sagði Jóhann.
Fyrirtækið er búið að semja við
marga landeigendur í Mýrdals-
hreppi og við sveitarfélagið. Það hef-
ur fengið framkvæmdaleyfi í lítilli
sandnámu austan við þorpið í Vík,
sem verður stækkuð. Einnig verður
skipulögð ný náma austur í Fagra-
dalsfjöru. Samkvæmt drögum að
skipulagi verður mögulegt að nýta
47.300 m3 af sandi eða um 77.000
tonn úr þessum tveimur námum.
Þróun og prófanir á vinnslulínu eru
á lokastigi í Þýskalandi og er von á
henni hingað til lands næsta sumar.
Vonast er til að skipulagsundirbún-
ingi ljúki næsta vor. EFLA verk-
fræðistofa hefur veitt ráðgjöf.
Mat á umhverfisáhrifum
Skipulagsstofnun ákvað nýlega
að efnistakan og forvinnslan á sand-
inum skyldu vera háð mati á um-
hverfisáhrifum. Jóhann sagði að
Lavaconcept Iceland ehf. hefði alltaf
ætlað sér að fara í umhverfismat
með verkefnið hver sem niðurstaða
Skipulagsstofnunar hefði verið.
„Ákveðið var að sækja um
efnismagn sem var undir reglum um
umhverfismat en átti að tryggja
fyrirtækinu 5-8 ára reynslutíma til
að afla gagna fyrir umhverfismat,
meta hagkvæmni og standa að
reglubundinni vöktun á mögulegu
strandrofi. Það var aldrei áætlun
Lavaconcept Iceland að reyna að
komast hjá mati á umhverfisáhrif-
um. Okkar hugmynd var hins vegar
sú að hefja ferlið og byggja niður-
stöður umhverfismats á reynslu,
staðreyndum og rauntölum í stað
hugmynda, getgáta og reiknilíkana.
Við ákváðum að sækja um áætlað
efnismagn sem átti að tryggja fyrir-
tækinu 5-8 ára reynslutíma til að
afla gagna, meta hagkvæmni og
vakta mögulegt strandrof. Þetta
kemur fram í öllum gögnum frá okk-
ur og EFLU verkfræðistofu,“ sagði
Jóhann.
Hann sagði að það hefði tekið
Skipulagsstofnun hálft ár að taka
ákvörðun en samkvæmt reglum ætti
það að taka fjórar vikur. Þetta hefði
valdið óhjákvæmilegri töf á verkefn-
inu og leitt til hærri kostnaðar. Þá
segir Jóhann að í áliti Skipulags-
stofnunar séu fullyrðingar sem ekki
séu studdar neinum mælingum eins
og að efnistakan muni valda auknu
strandrofi.
Sjórinn fyllir upp jafnóðum
„Nú þegar ákvörðunin liggur
loksins fyrir er verið að horfa í það
efnismagn sem þarf til að geta byrj-
að og haldið áfram í góðu samstarfi
við Mýrdalshrepp, landeigendur og
fagaðila,“ sagði Jóhann. „Ekki verð-
ur tekið meira af sandi en tilgreint
er í leyfum. Öll efnistaka fer fram í
fjöruborðinu og sjórinn fyllir jafn
óðum í það sem tekið verður. Haf-
straumar flytja þúsundir rúmmetra
af efni meðfram ströndinni frá vestri
til austurs flesta daga. Gott dæmi
um sandflutninga hafsins er Land-
eyjahöfn,“ sagði Jóhann. Áætlað er
að vörubílar fari 3-5 ferðir alla virka
daga með efni til Þorlákshafnar.
Þaðan verður það flutt laust með
skipum til Þýskalands.
Skapa 15-20 störf við
útflutning á sandi
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Fagradalsfjara Hér er ráðgert að önnur sandnáman verði. Hin verður vestar og nær þorpinu í Vík í Mýrdal.