Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.11.2020, Síða 10

VIÐTAL
10 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15.11. 2020
stundum þurft að segja fréttir sem komu illa
við heimafólk. Og svo var tæknin ekki mjög
þróuð á þessum tíma og ekkert net til að auð-
velda henni að senda efni suður.
„Á þessum tíma þurftum við alltaf að finna
far í bæinn fyrir spólurnar þegar við vorum að
taka sjónvarpsfréttir. Það var oft ansi mikill
kappakstur að keyra í veg fyrir einhvern sem
var að fara í bæinn. Ég stóð ósjaldan á gatna-
mótunum í Varmahlíð með puttann úti, biðj-
andi Pétur og Pál að taka fyrir mig spólu og
fara með upp á Laugaveg,“ segir hún og brosir.
Ég er mjög ofvirk
Þrátt fyrir annríki leiddist Maríu stundum á
Sauðárkróki og fékk hún þá hugmynd; að opna
kaffihús.
„Ég spurði Ómar hvort hann væri til í þetta
með mér ef ég fengi að leigja elsta húsið í bæn-
um og hann var til. Það gekk eftir og við opn-
uðum Kaffi Krók árið 1994. Ég setti mér það
markmið að hafa þar nóg af tónlist, fræðslu,
fyrirlestra og gott kaffi. Og eitt sem var ekki
þekkt þá; mat úr héraði. Á þessum árum var
aðallega hægt að kaupa sér hamborgara, en ég
fór að velta fyrir mér hvað væri framleitt á
svæðinu. Þarna var öflug kjötvinnsla og ég bað
þá að þróa með mér tvíreykt hangikjöt til
dæmis. Þarna er líka rækjuvinnsla, bleikjueldi
og gott bakarí. Þetta var full vinna; að reka
staðinn, vinna þar og búa til mat þegar þess
þurfti,“ segir María, en á þessum árum var
hún enn að vinna hjá RÚV.
„Ég er mjög ofvirk. Ég fæ svo ofboðslega
margar hugmyndir og lífið er svo stutt að ég
verð að láta þær verða að veruleika.“
Á stærð við tennisbolta
Árið 2013 var Maríu Björk boðin vinna á N4 á
Akureyri en í millitíðinni hafði hún verið frí-
stundastjóri í Skagafirði; starfi sem hún
gegndi í tólf ár.
„Alls staðar þar sem ég get fengið að skapa,
þar líður mér vel. Svo var mér boðið að sjá um
Að norðan-þáttinn á N4. Það þýddi að ég fór að
vinna hér á Akureyri, áfram búsett á Sauðár-
króki. Ég keyrði þrjá til fimm daga á milli í
fjögur ár. Þetta eru 120 kílómetrar, aðra leið,
og yfir Öxnadalsheiðina,“ segir hún.
„Ásthildur mín var bara unglingur þannig
að ég vildi geta verið heima á kvöldin með fjöl-
skyldunni. Svo vatt þetta upp á sig og á end-
anum var ég beðin, ásamt Hildu Jönu Gísla-
dóttur, að taka við hér og stýra N4,“ segir
María en hún er í dag ein framkvæmdastjóri.
„En þegar ég er nýlega tekin við starfinu fer
ég að finna fyrir óþægindum; átti erfitt með að
anda og kyngja. Ég leitaði til lækna en það
sást ekkert á röntgenmynd svo ég sótti það
stíft að fá að fara í segulómun til Akureyrar.
Daginn sem ég fór sagði ég við manninn minn
og dóttur að ég yrði komin heim um hádegið.
Það hádegi kom rúmum mánuði seinna.“
Læknar sögðu henni strax að á myndinni
hefði sést einhvers konar æxli í brjóstholinu.
„Þeir sögðust sjá fyrirferð á stærð við
tennisbolta sem lægi út úr öðru lunganu og yf-
ir vélinda og hjarta. Þeir skildu vel að ég ætti
bæði erfitt með að kyngja og anda. Ég var sett
upp í sjúkraflugvél strax og flogið með mig
suður. Ég var þar með orðin að sjúklingi. Ég
fór í alls kyns rannsóknir og það kom í ljós að
þetta var svokölluð „cysta“ en ekki krabba-
mein. En ég þurfti að bíða í tvo daga eftir nið-
urstöðunni. Sá tími var rosalegur. Læknarnir
voru í kapp við tímann að ákveða hvernig þeir
myndu ná þessu, en ég endaði á að fara í mjög
stóra og mikla aðgerð. Ég var átta eða níu tíma
á skurðarborðinu hjá öllum þessum englum,“
segir hún og á við færu læknana.
Lifðu í núinu
„Þeir náðu þessu og ég jafnaði mig smátt og
smátt. Aðgerðin var 5. nóvember og ég var far-
in að vinna í gegnum síma og tölvu í janúar. Ég
fór allt of snemma af stað, en það var allt í hers
höndum á N4. Við rerum algjöran lífróður,“
segir hún.
María viðurkennir að veikindin hafi verið
erfið lífsreynsla.
„Manni er kippt út úr öllu og það ríkti mikil
óvissa og óöryggi. Ég átti á þessum tíma fimm-
tán ára dóttur og var nýbúin að eignast barna-
barn númer tvö. Ég get svo vel sett mig í spor
þeirra sem horfast í augu við dauðann eða við
það sem ekki er hægt að stjórna. Mér hafði
fundist ég fram að þessu alltaf þakklát fyrir allt
en þetta kenndi mér enn betur að kunna að
meta allt. Ég veit þetta hljómar eins og klisja en
þetta er ekki klisja fyrir mér. Þetta breytti mér
og nú hugsa ég: lifðu í núinu, gerðu það sem þig
langar að gera og vertu bara góð manneskja.
Hvorki peningar né dauðir hlutir hafa skipt mig
máli. Ef við Ómar eigum einhvern afgang not-
um við það til að ferðast með börnunum okkar.“
Fór í mörg hlutverk
María er nú hætt að keyra á milli daglega og
dvelur á Akureyri á virkum dögum.
„Þar sem ég vinn of oft fjórtán til sextán
tíma á dag hef ég ekki úthald til að keyra heim
á Sauðárkrók eftir vinnu,“ segir María og
viðurkennir að hún hafi þurft að vinna allt of
mikið.
„Fjölmiðlarekstur er flókinn og oft ófyrir-
sjáanlegur. Við Hilda Jana höfðum í tvö ár leit-
að leiða til að efla N4, sem tókst nokkuð vel, en
þar kom að það þyrfti að endurskoða allan
reksturinn, fækka föstum starfsmönnum og
fara í nýja vegferð og í lok árs 2017 var okkur í
raun settur stóllinn fyrir dyrnar af eigendum.
Ég tók þá við sem framkvæmdastjóri og Hilda
sneri sér að pólitík. Þetta var ekki auðveldur
tími. Ég byrjaði í raun upp á nýtt með stöðina
2018 og tókst okkur að snúa miklu tapi við, sem
var rosalega flókið. Ákveðið var að fara í sókn
og fara ekki með neina þætti í loftið nema eiga
fyrir þeim. Við erum einkarekin stöð án nokk-
urra ríkisstyrkja og í þeirri aðstöðu að vera
langt frá auglýsingamarkaði, að berjast við það
orðspor að við séum bara lítil og krúttleg Akur-
eyrarstöð. Ég vildi gera N4 að landsbyggða-
stöð og skapa okkur þá sérstöðu að reyna ekki
að vera alls staðar, heldur að hitta fólk þar sem
það á heima úti á landsbyggðunum. Við höfum
verið að eflast víða um land. Ég réð fólk með
sérþekkingu í markaðssetningu og einnig fór
ég að ráða fólk inn sem verktaka. Ég reyndi að
sýna fram á hvar styrkleikar okkar væru og
efla þá og horfa langt fram á veginn. Ég vissi
að ég væri engin galdrakerling sem gæti gert
þetta einn, tveir og þrír,“ segir María og nefnir
að kórónuveiran hafi vissulega sett strik í
reikninginn í ár.
„En þrátt fyrir að mjög mörg verkefni dyttu
út vegna Covid komu önnur í staðinn. Ég segi
oft að við göldrum þetta til okkar. Ég nýti það
að Galdra-Finnur var langalangafi minn,“ seg-
ir María og hlær.
Ætla á núllið
Hvernig er áhorfið og hverjir horfa helst?
„Mesta áhorfið er hjá 35 ára og eldri í
Reykjavík. Við fórum að sjá raunhæfar áhorfs-
tölur í september 2018 þegar við fórum í öflugt
samstarf við Símann um tímaflakkið. Við
ákváðum líka að frumsýna alla þætti á face-
book og nýta okkur styrkleika þess miðils. Ég
áttaði mig fljótt á að framtíðin er ekki í línu-
legri dagskrá. Ég bjó til slagorðið: N4, þar
sem þú vilt, þegar þú vilt. Við bjuggum til
margar veitur svo við fyndum fólk úti um allt. Í
september 2018 horfðu 30 þúsund manns, bara
í tímaflakki Símans, en síðustu tölur, frá sept-
ember 2020, sýna að áhorfendur eru komnir í
um 80 þúsund. Ég fór strax út úr Gallup-
mælingum og gef ekkert fyrir þær. Ég vil ekki
vera með hroka, en þeir mæla víðs vegar um
Ísland hvað fólk er að horfa á á tilteknum tíma,
en ekki uppsafnað áhorf. Því áhorfið hefur
breyst svo mikið. Við sáum að áhorfið rauk upp
í apríl í Covid af því fólk þráir að fá íslenskt
efni,“ segir María og segist reka stöðina með
auglýsingatekjum.
„Það er algjört kraftaverk. Svo fengum við
eins og aðrir fjölmiðlar Covid-styrk núna sem
kom fyrsta september, vegna samdráttar í
auglýsingatekjum en einnig vegna samdráttar
í verkefnum. Í ár misstum við okkar aðalverk-
efni, sem eru Fiskidagstónleikar. Ég er ekki
með neina vasa til að fara í. Ég þarf að reka
þetta fyrirtæki á núlli og stefni að því á þessu
ári. Ég ætla á núll!“ segir María Björk ákveðin.
Er rosalega sparsöm
María segist oft hafa þurft að setjast niður og
ákveða framhaldið.
„Við fórum mest að rýna í framtíðina. Ég
spurði mig spurninga eins og: Hvernig vil ég
ná í efni og hvaða efni vil ég ná í? Hvernig get
ég eflt íslenska þáttargerð?“
María nefnir að á síðasta ári hafi N4 fram-
leitt 398 þætti.
„Það er brjálæðislega mikið og ég hugsa að
við rétt sleikjum 400 í ár,“ segir hún en tíu
manns eru í fullri vinnu í dag hjá N4 auk nokk-
urra verktaka.
„Ég er alveg rosalega sparsöm og við nýtum
hvern klukkutíma ofboðslega vel,“ segir María
og segir þau ekki beinlínis vera í samkeppni
við aðrar sjónvarpsstöðvar.
„En sannarlega í auglýsingum af því það er
svo erfitt að má af okkur þann stimpil að við
séum einhver Akureyrarstöð. Við gætum verið
hvar sem er á landinu og tökum efni alls staðar
að. Við erum með verktaka á Vesturlandi og
einnig tökufólk fyrir austan. Mig dreymir svo-
lítið um að taka aftur upp „fréttaritarakerfi“
eins og var lagt af hjá RÚV árið 2004, vegna
þess að fólk sem er að segja fréttir úr sinni
heimabyggð með sínum gleraugum segir þær
öðruvísi. Mesti vöxtur í fjölmiðlun í heiminum
er einmitt frá svona svæðismiðlum. Við þráum
að heyra sögur og við viljum heyra góðar sögur.
Og þá er okkur alveg sama hvort þær koma frá
Serbíu eða Svarfaðardal. Það er kannski leiðar-
ljósið mitt; segjum góðar sögur, tölum við
venjulegt fólk og sýnum breiddina í lífinu hvar
sem er á Íslandi. Ég er ekki enn farin á Reykja-
víkurmarkað, en kannski förum við þangað.
Að fylgja innsæinu
Það er margt fólk sem kýs að búa annars staðar
en í stórborg og ég brenn fyrir að litið sé á það
sem í lagi. Ég held reyndar að það sé að komast
í tísku aftur, þökk sé Covid, að vera í miklu
meiri tengslum við náttúruna og komast þang-
að sem hægt er að anda í rólegheitum. Ég held
að við setjum annað verðmat á lífið en áður,“
segir María og nefnir annað sem hún telur hafa
breyst til batnaðar vegna kórónuveirunnar.
„Við erum að tala saman á jafningjagrunni á
fundum hvar sem við erum. Nú eru allir jafn
fastir og auðveldara að hittast á netfundum og
leysa málin. Þetta opnar alveg nýjar víddir.“
Finnst þér gott að búa á Sauðárkróki?
„Já, mér finnst gott að vera þar í náttúrunni
og mér finnst gott að vera á Akureyri. Það
hentar mér að vera á báðum stöðum. Svo er ég
mikil flökkukind. Elsti sonur okkar og fjöl-
skylda hans búa í Svíþjóð og við förum oft
þangað í frí,“ segir María.
Hún virðist þó eyða mestum tíma þessa dag-
ana í vinnunni.
„Ég brenn fyrir þessu starfi, það er svo
áhugavert!“ segir María en meðfram því að
stýra stöðinni er hún sjálf í þáttagerð.
„Við erum fá, en ég er með mjög flott og
skapandi fólk hér með mér; þetta gerir enginn
einn,“ segir hún og segist aldrei verða uppi-
skroppa með hugmyndir.
„Ég vissi alveg í sumar að við myndum fara
inn í fleiri bylgjur faraldursins og datt þá í hug
að setja í loftið ferðaþætti. Við þurfum að fá að
ferðast í huganum, skapa gott afþreyingarefni
og hvetja fólk til dáða,“ segir hún.
„Þegar ég hætti að streitast á móti innsæinu
og fór að hlusta á innri röddina, þá fór að
ganga vel. Við eigum alltaf að hlusta á innri
röddina.“
Morgunblaðið/Ásdís
’Við þráum að heyra sögurog við viljum heyra góðarsögur. Og þá er okkur alvegsama hvort þær koma frá Serbíu
eða Svarfaðardal. Það er
kannski leiðarljósið mitt; segjum
góðar sögur, tölum við venjulegt
fólk og sýnum breiddina í lífinu
hvar sem er á Íslandi.“