Bæjarins besta - 17.12.1990, Síða 12

12
BÆJARINS BESTA
Igegnum ysinn heyrði hann
hljóma nafn sem hefði átt
að vera kunnuglegt. í hátal-
arakerfinu hljómaði það aft-
ur og aftur og afbjöguð af
tækninni var sama silkisæta
röddin að segja að þetta
væru' áríðandi skilaboð.
Loksins lagði hann við hlust-
ir enda ekki seinna vænna.
Þaö fylgdi nefnilega að mað-
urinn var beðinn að koma að
afgreiðsluborði Flugleiða
eða Icelandair eins og þetta
óskabarn þjóðarinnar heitir
á tungu engilsaxneskra. Einu
sinni er það afbakaða silki-
sæta röddin mr. Kaartan
Tóordarson loeijer frá frá ís-
landi að koma að „the
Icelandair desk.“
Kjartan stóð upp og gekk
áleiðis að afgreiðslu-
borðinu. Kennedyflugvöllur
var ekki sá skemmtilegasti
og alls ekki á Þorláksmessu,
þó þessi guðs eigin útvalda
þjóð hefði ekki hugmynd um
tilvist heilags Þorláks og
þaðan af síður um hina lífs-
nauðsynlegu kæstu skötu
sem Kjartan var nú að missa
af vegna mistaka ferðaskrif-
stofunnar í bókuninni. Varla
varð þverfótað fyrir alls kon-
ar fólki. Manngrúinn var
slíkur að honum fannst ekki
að þetta væri fólk sem rakst
utan í hann. Reyndar var
lyktin í hitasvækjunni í illa
loftræstri flugstöðinni slík að
honum fannst að skatan væri
næsti réttur á matseðlinum.
En svo var að sjálfsögðu
ekki. En hugsunin um
skötuna hafði Ieitt hann á
brott eitt augnablik á vit
minninganna. Og meðan
hann rifjaði upp ánægjulega
Þorláksmessu fyrir nærri
tuttugu árum rakst utan í
hann stór svartur náungi.
að munaði minnstu að
hann áttaði sig ekki nógu
fljótt á því að sá svarti hafðh
tekið hliðartöskuna hans.
Nú reið á að vera snöggur.
Með viðbragði sem jafnvel
Maradonna hefði mátt vera
hreykinn af stökk Kjartan
fram og brá fæti fyrir svert-
ingjann sem hentist í gólfið
og missti töskuna. Áður en
Kjartan hafði gripið töskuna
var þjófurinn staðinn upp og
tók til fótanna. Hann hristi
höfuðið og hugsaði með sér
að verra hefði þetta getað
verið. Það er víst aldrei of
brýnt fyrir íslensku sveitaf-
mönnunum í stórborginni að
gæta sín. Og til hvers var það
hvort sem er að vera velta
vöngum yfir því liðna. Það
kæmi hvort eð er ekki aftur.
Því máttu treysta sagði hann
við sjálfan sig. Hann var far-
inn að dauðsjá eftir því að
hafa ekki þegið boð Larry
Kobee og láta einkabílstjór-
ann hans keyra sig út á
Kennedy. Þannig hefði mátt
losna við öll vandræðin. Bíl-
stjórinn hefði beðið og getað
skutlað honum aftur inn á
Manhattan ef fluginu hans
seinkaði eins og nú leit út
fyrir. En einhvern veginn
var hann búinn að fá nóg af
þessum sléttu og felldu
bandarísku lögfræðingum,
sem allir virtust eins, það er
að segja eins og klipptir út úr
Hollywood kvikmynd. „Ég
sem hélt alltaf að Hollywood
væri bara glansmynd.
Bandaríkin eru ótrúlega lík
glansmyndinni ef maður gáir
bara ekki of mikið undir yfir-
borðið. Og þó! Eftir að vott-
ur af raunsæi hélt innreið
sína í Hollywood og fátæktin
varð líka til sem veruleiki en
ekki krydd, er Hollywood
orðin óhugnalega lík raun-
veruleikanum. Annars er
ekkert raunverulegt í þessu
landi, nema helst maðurinn
sem reyndi að stela töskunni
minni.“
Það var ekki nóg með að
ferðaskrifstofan hefði
klúðrað bókunni heldur var
flugvélin alltof sein. Þannig
að þótt hann kæmist með var
ekki einu sinni víst að hann
næði jólahaldinu heima.
„Þetta er heilmikil
skötuflugstöð“ hugsaði hann
og hló svo dátt að fólk stopp-
aði til að horfa á hann.
Kannski var það bara vegna
þess hversu flott hann hafði
skellt þeim svarta. Og innst
inni hugsaði hann hlýtt til
þessa misheppnaða tösku-
þjófs. Sá svarti senuþjófur
hafði að minnsta kosti dregið
hann upp úr þessum dapur-
legu hugsunum um jólahald-
ið og veitti ekki af. Þegar
hann var yngri hefði hann
vel getað hugsað sér að eyða
jólunum í guðs eigin landi
eins og þeir bekkjarbræð-
urnir kölluðu Bandaríkin
alltaf í gríni. Þá voru þau
spennandi. Allt gerjaðist
þar, tónlist, rokkið, kvik-
myndir, hippamenningin, hin
stóra lausn á vandamálum
stríðs og fátæktar, græðgi og
mannvonsku. Og það eina
sem gerðist var, að þeir sem
voru klókir græddu á einfeld-
ni þeirra sem héldu að heim-
urinn yrði góður af því einu
að fólk væri uppdópað.
Sem betur fer hafði hann
sjálfur ekki tekið þátt í
„kúltúrnum" á þessum árum
heima á íslandi, enda ekta
sveitamaður. Það höfðu
mar'gir gert og hvar voru þeir
í dag. Sumir voru einfaldlega
fluttir yfir landamæri lífs og
dauða - í annað lög-
sagnarumdæmi - eins og
Kjartan sagði oftast sjálfur.
Menn af hans kynslóð áttu
erfitt með að tala um dauð-
ann í alvöru. Og skipti þá
engu þótt dauðinn væri bæði
hversdagslegur og óumflýj-
anlegur. Fyrir nokkrum
Jólasagan:
Þorláks-
-eftírÓlafHelga
Kjartansson,
skattstjóra
stundum hafði Kjartan stað-
ið utan við Dakota bygging-
una, nákvæmlega á staðnum
þar sem John Lennon, einn
af gömlu átrúnaðargoðun-
um, hafði staðið 10 árum
fyrr og fallið fyrir kúlu geð-
veiks aðdáanda. Hann hafði
svo gengið yfir Central Park
og niður Lexington. Þegar
hann var kominn niður fyrir
50. stræti ofbauð honum
kaupæðið kringum jólin.
Kaupmennirnir heima á ís-
landi gátu stundum verið
frumlegir, en seint yrðu þeir
svo þjáðir og hrjáðir að þeir
færu að halda útsölur rétt
fyrir jól. Þetta dreymdi okk-
ur um. Jól í New York þegar
við vorum ungir og saklausir
og héldum að Bítlarnir yrðu
eilífir, að minnsta kosti
Lennon. Hann fór fyrstur og
hann hafði líka verið bestur
og hafði auk þess leitt kúl-
túrinn úr fjarska. Áhrifin
voru alltaf til staðar. Tæknin
sá um það. Þessi sama tækni
og dró hann að afgreiðslu-
borðinu.
M
Tóardarson“
y • j. t jLsagði stúlkan vin-
gjarnlega og röddin hljóm-
aði nú mun betur en fyrr
þegar tæknin gerði röddina
náttúrulausa með aðstoð há-
talarakerfisins í þessari illa
lyktandi flugstöð. „Skyldi
John F. Kennedy, sem nú
hafði legið í gröf sinni í 27
ár, hafa vitað af því að
bandamenn hans norður í
Ballarhafi átu skötu á Þor-
láksmessu?" Að minnsta
kosti fannst honum þessum
látna forseta lítil virðing
sýnd með flugstöðvarbygg-
ingu sem lyktaði svona
hraustlega af þorláksmessu.
Þrátt fyrir allt var þetta
fyrsta merkið um jól sem
hann hafði fundið í ferðalag-
inu. Feitir jólasveinar fyrir
utan stórverslanir voru ekk-
ert jólalegir. Þeir voru bara
rauðir og hvítir og voru
ábyggilega atvinnulausir
leikarar að skrapa saman
aura fyrir jólahaldinu.
Huggulega stúlkan fyrir
innan borðið endurtók
nafn hans og átti jafn erfitt
með framburðinum og fyrr.
Sérstaklega átti hún erfitt
með Kjartan. Hann svaraði
og spurði hvað væri að frétta
af fluginu. „Þú ert enn á
biðlista en ef þú ert tilbúinn
að borga til viðbótar get ég
sett þig strax á Saga Class“
sagði hún. „Þar er laust eins
og er en hvernig raðast í vél-
ina er ekki vitað fyrr en hún
kemur eftir 2 tíma. En vinur
þinn Kobec var búinn að
hringja og biðja um að allt
yrði gert til þess að þú kæm-
ist með. Hann sagðist vilja
greiða fyrir þig en var ekki
viss um að þú vildir það. En
ég tók niður kreditkorta-
númerið hans og er búinn að
skuldfæra fargjaldið á kortið
hans. Ef þú.vilt það ekki
verðurðu að bíða þar til vélin
er komin og við sjáum hvaða
biðlistafarþegar komast
með.“ Hann stóð opin-
mynntur og starði á stúlk-
una. Larry var ekki svo gal-
inn. Hann hafði áttað sig á
því að Kjartan var dæmi-
gerður íslendingur, „Bjartur
í Sumarhúsum.“ Ekkert
kaupfélag hér. Ég sé um mig
sjálfur hugsunarhátturinn
uppmálaður. Samt hafði
hann gert það sem Kjartani
hafði ekki dottið í hug. Larry
hafði einfaldlega leyst öll
vandamálin á meðan Kjart-
an skölti í lestinni út á flug-
völl. Honum létti og horfði
brosandi á stúlkuna og sagði
einfaldlega þakka þér fyrir.
Hún brosti á móti og bað
hann að bera fram nafnið sitt
á íslensku. „Kjartan Þórðar-
Hljómar pólskt“ sagði
lún brosandi og
rétti honum farseðil á Saga
Class. Hann hrökk við og
spurði hvort hann ætti ekk-
ert að borga. Hún svaraði
því neitandi. „Vinur þinn
lögfræðingurinn Kobec sá
um það“ og bauð honum
góða ferð um leið og hún
benti honum á betri stofuna
þar sem „fínu farþegarnir“
gátu slappað af meðan þeir
biðu flugs.
Kjartan hafði upphaflega
ekki viljað taka þetta
verkefni að sér. En einhver
varð að gera það. íslenskur
sjómaður hafði orðið fyrir
bíl í New York og útgerðin
hafði beðið hann um að fara
og ganga frá skaðabótamál-
inu. „Ekki rétt fyrir jól. Ég
verð að fara að taka mig á í
jólahaldinu. Það er ekki
hægt að gera konunni og
börnunum það eina ferðina
enn að eyðileggja fyrir þeim
jólahaldið.“ Samt hafði hann
látið til leiðast. Reyndar
þótti honum jólahald
óspennandi, ekki fyrir full-
orðna, en gott fyrir börnin.
Þó fannst honum um hver jól
að hann væri með óbeinum
hætti í gegnum börnin sín að
taka þátt í allsherjarkeppni
um það hver fengi bestu,
dýrustu og flottustu jólagjaf-
irnar. Og þá um leið hvaða
foreldrar stæðu sig best í
þeim hluta keppninnar sem
að gefendum sneri. Það fór
um hann hrollur. Hvílíkt og
annað eins. Hvar var nú öll
manngæskan sem kirkjan
boðaði. Þeim myndi ekki
leiðast gyðingum og paki-
stönum á jóladag, þegar þeir
gætu gengið um verslanirnar
sínar á Manhattan á jóladag
og virt fyrir sér tómar eða
hálftómar hillurnar. Það
er skrýtið að hugsa til þess að
jól kristinna manna gætu
glatt þá sem ekki trúðu á jól
miklu meira en hina trúuðu.
Hann hló. í þessu mikla
landi voru þversagnirnar
miklu meiri og stórbrotnari
en nokkurs staðar þar sem
Kjartan hafði komið. Eins
og eldingu laust þeirri hugs-
un niður í honum að hann
hafði gleymt að kaupa jóla-
gjafirnar handa Dórótheu og
strákunum. Eitthvað var
kannski hægt að kaupa í
flugstöðinni áður en hann
færi í loftið. Kannski var eitt-