Morgunblaðið - 01.12.2020, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 1. DESEMBER 2020
SMÁRALIND
www.skornir.is
Netverslun
www.skornir.is
Verð 6.995
Stærðir 28-34
Spariskór
1. desember 2020
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 133.32
Sterlingspund 177.71
Kanadadalur 102.6
Dönsk króna 21.367
Norsk króna 15.068
Sænsk króna 15.64
Svissn. franki 146.89
Japanskt jen 1.2797
SDR 190.26
Evra 159.0
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 193.3617
Hrávöruverð
Gull 1808.05 ($/únsa)
Ál 1975.0 ($/tonn) LME
Hráolía 47.81 ($/fatið) Brent
● Greiddar gisti-
nætur ferðamanna
á gististöðum hér-
lendis voru 69 þús-
und í októbermán-
uði. Í sama mánuði
ársins 2019 voru
næturnar 779 þús-
und talsins. Nemur
samdrátturinn
91% milli ára.
Af seldum gistinóttum voru 45 þús-
und þeirra, eða 65%, skráð á Íslendinga
en 24 þúsund á erlenda gesti. Fækk-
unin var mest á hótelum eða 91%. Á
gistiheimilum var samdrátturinn 86%
og á öðrum tegundum gististaða, far-
fuglaheimilum, orlofshúsum o.s.frv., var
samdrátturinn 88%.Gríðarleg fækkun
hefur orðið á framboðnum hótelher-
bergjum á þessu ári. Sé litið til sam-
anburðar við síðasta árs voru 43,3%
færri herbergi í boði á höfuðborg-
arsvæðinu en í októbermánuði í fyrra.
Samdrátturinn var aðeins 10,8% á Suð-
urnesjum sem skera sig úr en á Austur-
landi var samdrátturinn 43,1% frá sama
mánuði í fyrra. Á Suðurlandi var sam-
drátturinn næstminnstur á eftir Suð-
urnesjum eða 20,9% en á Norðurlandi
var samdrátturinn 28,3% og 30,5%
færri herbergi voru í boði á Vesturlandi
og á Vestfjörðum.
Gistinæturnar ekki
svipur hjá sjón
STUTT
BAKSVIÐ
Þóroddur Bjarnason
tobj@mbl.is
Samkvæmt niðurstöðum þjóðhags-
reikninga er áætlað að landsfram-
leiðslan hafi dregist saman um
10,4% að raungildi á þriðja ársfjórð-
ungi 2020 miðað við sama tímabil
fyrra árs. Til samanburðar er áætlað
að landsframleiðsla á evrusvæðinu
hafi á sama tímabili dregist saman
um 4,4% frá sama
tímabili árið 2019.
Þetta kemur
fram í frétt á vef
Hagstofu Íslands.
Eins og bent er
á í Hagsjá Lands-
bankans litast
þjóðhagsreikn-
ingarnir á þriðja
fjórðungi öðru
fremur af beinum
og óbeinum áhrif-
um Covid-19-faraldursins sem hefur
haft fordæmalaus áhrif á hagkerfi
heimsins. Þar segir að samdráttinn
á þriðja fjórðungi megi fyrst og
fremst rekja til mikils samdráttar í
útflutningi en framlag hans til hag-
vaxtar hafi verið neikvætt um 20,3%.
Þann samdrátt megi síðan aftur
rekja til mikils samdráttar í ferða-
þjónustu en ferðatakmarkanir hafa
dregið gríðarlega úr komum er-
lendra ferðamanna hingað til lands.
Í takt við spár bankans
Daníel Svavarsson, forstöðumað-
ur greiningardeildar Landsbanka
Íslands, segir í samtali við Morg-
unblaðið að um sögulega mikinn
samdrátt sé að ræða á öðrum og
þriðja fjórðungi ársins, en hann sé
þó í takt við spár Landsbankans.
„Við höfum spáð 8,5% samdrætti
fyrir árið í heild. Það sem helst kem-
ur á óvart er að samdráttur einka-
neyslu á þriðja fjórðungi er minni en
við bjuggumst við, en þar kemur
aukin bílasala inn í,“ segir Daníel, og
bætir við að samdrátturinn í einka-
neyslu sé minni en kortavelta hafi
bent til.
Annað sem Daníel nefnir sem
komi á óvart sé samdráttur í opin-
berri fjárfestingu. Hann eigi sér
stað á sama tíma og mikið sé talað
um auknar fjárfestingar ríkisins til
að vega upp á móti samdrættinum.
„Í reynd eru fjárfestingar ríkisins
aðeins að aukast, en aftur á móti eru
fjárfestingar sveitarfélaga að drag-
ast saman. Opinberar fjárfestingar
mættu gjarnan fara upp á við,“ segir
Daníel.
Snarpari samdráttur en í hruni
Spurður um samanburð við fjár-
málahrunið árið 2008 og kreppuna
sem því fylgdi segir Daníel að sam-
dráttur landsframleiðslu hafi þá
teygst allt fram á árið 2010, en nú sé
samdrátturinn mun snarpari.
„Einkaneysla dróst miklu meira
saman í hruninu. Höggið sem kom á
krónuna var svo mikið að allar inn-
fluttar vörur hækkuðu í verði. Nú
erum við hins vegar að missa út-
flutningstekjur, sem er enn verra.“
Spurður um næstu ár, og hve
langan tíma taki fyrir Ísland að ná
sér á strik, segir Daníel að hagfræði-
deild bankans geri ráð fyrir að það
taki u.þ.b. þrjú ár fyrir landið að
komast aftur á sama framleiðslustig
og árið 2019. Áratug eða -tugi gæti
hins vegar tekið að greiða niður
skuldirnar sem ríkið hefur þurft að
stofna til vegna veirunnar.
Sögulega mikill samdráttur
landsframleiðslu Íslands
 Dróst saman um 10,4% á þriðja fjórðungi 2020 frá sama tíma árið 2019
Verg landsframleiðsla 2006-2020
Hlutfallsleg breyting frá árinu á undan
10%
5%
0%
-5%
-10
'06 '07 '08 '09 '10 '11 '12 '13 '14 '15 '16 '17 '18 '19 '20
H
ei
m
ild
: H
ag
st
of
an
6,3
8,5
2,2
-7,7
-2,8
1,8
1,1
4,6
1,7
4,4
6,3
4,2 4,6
1,9
-8,1
Fyrstu 9 mán.
ársins 2020
Daníel
Svavarsson
Morgunblaðið/Ómar
Útflutningur Tekjur af erlendum ferðamönnum hurfu að mestu þegar
kórónuveiran fór að geisa, sem hafði slæm áhrif á landsframleiðsluna.
Halli á viðskiptajöfnuði minnkaði á
þriðja ársfjórðungi og var 1,2 millj-
arðar króna, samanborið við 5,9 millj-
arða mánuðinn á undan. Þetta kemur
fram í nýbirtum tölum Seðlabanka Ís-
lands. Halli á vöruskiptajöfnuði var
33,9 milljarðar og jókst frá fyrri fjórð-
ungi þegar hann var 19,5 milljarðar
króna. Hins vegar reyndist afgangur
af þjónustujöfnuði 20,4 milljarðar
króna og jókst um 17,3 milljarða frá
öðrum fjórðungi. Frumþáttatekjur
skiluðu 13,5 milljarða afgangi og
drógust þær saman um 3,6 milljarða.
Rekstrarframlög reyndust neikvæð
um 1,1 milljarð en voru neikvæð um
6,7 milljarða á öðrum árfsjórðungi.
Sé þriðji ársfjórðungur 2020 borinn
saman við sama fjórðung fyrra árs
kemur fram að viðskiptaafgangur er
71 milljarði króna minni í ár. Skýrist
það af því að þjónustujöfnuður dróst
saman um 87,9 milljarða króna. Mun-
aði þar mest um samdrátt í útfluttri
þjónustu sem dróst saman um 133,5
milljarða króna. Innflutt þjónusta
minnkaði á sama tíma um 45,6 millj-
arða króna. Vöruviðskipti voru hins
vegar hagfelldari sem nam 14 millj-
örðum og skýrist það að mestu af 10,7
milljarða minni innflutningi en á sama
tíma í fyrra. Útflutningur reyndist þá
3,3 milljörðum meiri nú.
Í lok þriðja ársfjórðungs var hrein
staða við útlönd jákvæð sem nam 969
milljörðum króna eða 33,5% af vergri
landsframleiðslu. Batnaði staðan um
137 milljarða króna milli fjórðunga og
skýrist það af gengis- og verðbreyt-
ingum sem lögðu 188 milljarða til
hækkunarinnar. Skuldir jukust um 51
milljarð.
Hrein staða íslenska þjóðarbúsins
við útlönd hefur aldrei verið jafn hag-
felld og nú og hefur hún batnað um
313 milljarða króna frá áramótum.
Morgunblaðið/ÞÖK
Vörur Meiri halli reyndist á vöru-
viðskiptum en á fyrri fjórðungi.
Halli á viðskipta-
jöfnuði minnkar
 Reyndist 1,2
milljarðar króna á
þriðja ársfjórðungi