Morgunblaðið - 29.12.2020, Blaðsíða 29

MENNING 29
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. DESEMBER 2020
Nánari upplýsingar um sýningartíma á sambio.is
SÝND MEÐ ÍSLENSKU TALI.
TRYGGÐU ÞÉR
MIÐA INNÁ
SÝND MEÐ
ÍSLENSKU TALI
FRÁBÆR NÝ JÓLA TEIKNIMYND
JÓLAMYNDIN 2020
Í ljóðabókinni Við skjótum
títuprjónum skýtur Hall-
grímur Helgason ekki bara
títuprjónum, heldur líka
föstum skotum að
samborgurum sínum, að
okkur, fyrir sjálfbirgings-
hátt, hroka og hræsni, fyr-
ir það hvernig við hreykj-
um okkur af velferð sem
skipuð er með arðráni og kúgun og tökum
svo höndum saman við það að útliloka þá sem
flýja afleiðingar græðginnar, flýja úr há-
karlskjaftinum. „Já elskurnar mínar / hvort
má bjóða ykkur / fullan bát af fiski / eða
fólki?“
Lesið líka
Taugaboð á háspennulínu eftir Arndísi Lóu
Magnúsdóttur og Havana eftir Maríu Ramos.
Ljóðabók ársins
Barnabók ársins er hin
bráðskemmtileg bók Grísa-
fjörður eftir Lóu Hlín
Hjálmtýsdóttur. Í bókinni
kynnast tvíburarnir Bald-
ur og Inga öðrum tvíbur-
um, Alberti og Ölmu,
leggja þeim lið og halda í
ævintýralega ferð til
Grísafjarðar. Það er góður
boðskapur í bókinni og myndirnar í henni eru
ekki minna ævintýri en ferðalag tvíburanna.
Ótrúlegt hvað hægt er að gera með litapal-
ettu sem er ekki nema fimm litir.
Lesið líka
Töfraland, bókahyllingu Bergrúnar Írisar
Sævarsdóttur, og Blokkina á heimsenda eftir
Arndísi Þórarinsdóttur og Huldu Sigrún
Bjarnadóttur.
Barnabók ársins
Í Skóginum lýkur frásögn-
inni af Kríu, sem við hitt-
um fyrst sem skólastúlku í
MR í Ljóninu og síðan sem
fullorðna konu í Norninni
en er nú komin í annan
heim löngu löngu síðar.
Það er ekki síst merkilegt
við þennan magnaða þrí-
leik Hildar Knútsdóttur
hve bækurnar eru ólíkar; fyrsta var ung-
lingasaga með dulrænu ívafi, önnur loftslags-
hamfarabók og sú þriðja vísindaskáldsaga.
Lesið líka
Dóttur hafsins eftir Kristínu Björgu Sigur-
vinsdóttur og Bráðum áðan eftir Guðna Lín-
dal Benediktsson.
Ungmennabók ársins
Það er alltaf sérstök
ánægja fólgin í því að lesa
eitthvað framúrskarandi
eftir höfund sem maður
þekkir hvorki höfuð né
sporð á. Svo var því háttað
með Maríu Elísabetu
Bragadóttur og smásagna-
safnið Herbergi í öðrum
heimi. Í bókinni eru sjö ólík-
ar smásögur, afbragðs vel skrifaðar og tæpa á
erfiðum tilfinningum og óttalegum uppákom-
um á nærfærinn og áhrifamikinn hátt.
Lesið líka
Hótel Aníta Ekberg eftir þær Helgu S.
Helgadóttur, Steinunni G. Helgadóttur og
Siggu Björg Sigurðardóttur og Hansdætur,
fyrstu skáldsögu Bennýjar Sifjar Ísleifsdóttur
fyrir fullorðna.
Uppgötvun ársins
Konur sem kjósa: Aldar-
saga, eftir þær Kristínu
Svövu Tómasdóttur, Ragn-
heiði Kristjánsdóttur, Erlu
Huldu Halldórsdóttur og
Þorgerði H. Þorvaldsdótt-
ur, rekur sögu réttinda-
baráttu íslenskra kvenna
frá því þær fengu kosn-
ingarétt 1918 og fram á
okkar daga. Stórmerkilegt fræðirit sem segir
baráttusögu en um leið persónusögu kvenna
sem þátt tóku í baráttunni og þeirra sem nutu
hennar. Ríkulega myndskreytt og framúr-
skarandi hönnuð bók.
Lesið líka
Bærinn sem hvarf eftir Bjarna F. Ein-
arsson og Spænsku veikina eftir Gunnar Þór
Bjarnason.
Fræðirit ársins
Síðustu áratugi hefur
Ragnar Axelsson farið ótal
ferðir til Grænlands og
skrásett hvernig lofts-
laghlýnun hefur gerbreytt
lífsháttum og afkomuvon-
um. Í bókinni Hetjur
norðurslóða eru sleða-
hundar í aðalhlutverki og
gefur bókinni aukið gildi
að í henni eru einnig frásgnir veiðimanna af
samskiptum við hunda sína.
Lesið einnig
Fegurðin er ekki skraut í ritstjórn þeirra
Æsu Sigurjónsdóttur og Sigrúnar Ölbu Sig-
urðarsóttur og Ísland, náttúra og furður eftir
Ellert Grétarsson.
Ljósmyndabók ársins
Í bókinni Berskjaldaður
rekur Gunnhildur Arna
Gunnarsdóttir ævisögu
Einars Þórs Jónssonar á
eftirtektarverðan hátt.
Saga Einars er átaka- og
örlagasaga, hann hefur
glímt við meiri áskoranir
en gengur og gerist og
ekki bara þurft að þola for-
dóma og útskúfun, heldur einnig illvígan
ólæknandi sjúkdóm. Berskjaldaður er einkar
vel skrifuð bók.
Lestu líka
Tók ég eftir því þá eða tók ég eftir því eft-
irá? eftir Höllu Björgvinsdótur og Kletta-
borgina eftir Sólveigu Pálsdóttur.
Ævisaga ársins
Arnaldur Indriðason er
meistari fléttunnar og
enginn íslenskur glæpa-
sagnasmiður kemst með
tærnar þar sem hann hef-
ur hælana, sem sannast í
Þagnarmúr. Það er líka á
fárra færi að styðjast við
eins gallaða aðalpersónu,
beinlínis ógeðfellda, en ná
samt, nánast, að skapa samúð með henni.
Það er og aðal Arnaldar að hann nær að búa
til persónur sem lesandanum er ekki sama
um.
Lesið líka
Næturskugga Evu Bjargar Ægisdóttur og
Andlitslausu konuna eftir Jónínu Leósdóttur.
Glæpasaga ársins
Bækur ársins
Í upphafi pestarársins drógu margir bókaútgefendur úr útgáfu, en
þó komu út á árinu margar afbragðsbækur og bóksala var almennt
góð. Það síðarnefnda kemur ekki á óvart enda gafst aukinn tími fyrir
lestur og svo er skáldskapur góð leið til að átta sig á heiminum.
Á yfirborðinu segir Dýralíf Auðar Övu
Ólafsdóttur frá ungri ljósmóður sem býr í
íbúð ömmusystur sinnar sem var einnig
ljósmóðir. Þegar lesandi sökkvir sér í bók-
ina blasir við að Auður er að skoða mann-
skepnuna, manninn sem skepnu, eða rétt-
ara sagt spendýr, og velta því fyrir sér
hvað það er sem skilur okkur frá öðrum
dýrum, ef það er þá nokkuð.
Tíminn í sögunni er teygjanlegur, því
þótt atburðarásin nái yfir þrjá daga þá nær
hún áratugi aftur í tímann þar sem sögur
ömmusysturinnar, Dómhildar, og eigin-
legrar söguhetju, Dómhildar, tvinnast
saman. Dómhildur býr á Ljósvallagötu og
það er mikið um ljós í lífi hennar eins og
var í lífi nöfnu hennar, vinnuljós, loftljós
og veggljós, stefnuljós, norðurljós, suður-
ljós, ljós heimsins og ljós lífsins og hið
sanna ljós, og ljósakrossar í kirkjugarði.
Lesið líka
Götu mæðranna eftir Kristínu Marju
Baldursdóttur og Aprílsólarkulda El-
ísabetar Jökulsdóttur.
Skáldsaga ársins