Lögmannablaðið - 2020, Blaðsíða 28

28 LÖGMANNABLAÐIÐ TBL 03/20
COVID RÉTTARFAR:
BRÁÐABIRGÐA HEIMILDIR
UM RAFRÆNA MEÐFERÐ DÓMSMÁLA
Með ákvæðum breytingalaganna er í fyrsta lagi að finna
ákvæði sem breyta ákvæðum ýmissa laga til þess að heimila
rafræna meðferð mála á stjórnsýslustigi. Í öðru lagi hafa
ákvæði þeirra að geyma ný bráðabirgðaákvæði við lög
nr. 91/1991 um meðferð einkamála og lög nr. 88/2008
um meðferð sakamála þar sem umfangsmesta breytingin
er sú að málsmeðferð fyrir dómi megi fara fram með
fjarfundarbúnaði og að framlagning sönnunargagna geti
farið fram með rafrænum hætti.
Ákvæði 2. mgr. 5. gr. laganna kveða á um bráðabirgða-
heimild fram til 1. október 2020 til þess í fyrsta lagi að
lögregla megi taka skýrslu af sakborningi og vitnum á
rannsóknarstigi við rannsókn sakamála á fjarfundi. Í öðru
lagi er í 3. mgr. ákvæðisins að finna heimild fyrir dómara
að ákveða fram til 1. október 2020 að aðalmeðferð og
önnur þinghöld þ.m.t. skýrslugjöf sakbornings, ákærðu og
vitna fari fram á á fjarfundi, enda verði þinghaldi háttað
þannig að allir viðkomandi aðilar heyri þau orðaskipti sem
fara fram. Þetta skuli teljast fullnægjandi mæting af hálfu
málsaðila en þó er gert að skilyrði að skýrslugjöf ákærða,
sakbornings og lykilvitna skuli fara fram á fjarfundi með
hljóð og mynd.
Í ákvæði 4. mgr. ákvæðisins er að finna heimild fyrir rafræna
framlagningu skjala og sýnilegra sönnunargagna fram til
1. október 2020, enda verði dómstól sendur í pósti án
ástæðulauss dráttar tilskilinn fjöldi eintaka skjala og annarra
sýnilegra sönnunargagna. Þá er málsaðila skylt að afhenda
gagnaðila samtímis og með sama hætti skjöl og sýnileg
sönnunargögn sem þannig eru afhent dómstól.
Ákvæði 6. gr. laganna hefur að geyma samsvarandi heimild
fyrir rafrænni málsmeðferð og framlagningu skjala og
annarra sýnilegra sönnunargagna við meðferð einkamála
en þó er viss munur þar á.
Í 2. mgr. ákvæðisins er heimilt að aðalmeðferð og þinghöld
einkamála annarra en þingfesting almennra einkamála
fari fram á fjarfundi og þá er kveðið á um það að skýrslur
af málsaðilum á vitnum og málsaðilum skuli fara fram á
fjarfundi með mynd og hljóði ef þess er kostur.
Í 4. mgr. ákvæðisins er kveðið á um að heimild til þess að
viðhafa rafræna málsmeðferð og framlagningu skjala taki til
meðferða þeirra einkamála sem rekin eru fyrir dómstólum
samkvæmt heimild í öðrum lögum að því leyti sem þar er
Alþingi samþykkti hinn 30. apríl sl. lög nr. 32/2020 um breytingu á ýmsum lögum
til að heimila framlengingu fresta og rafræna meðferð mála hjá sýslu mönnum
og dómstólum o.fl. Fyrr greind lög voru sett samkvæmt því sem kemur fram í
almennum athuga semdum í greinargerð til þess að breyta ákvæðum ýmissa laga
til þess að bregðast við þeirri óvissu í samfélaginu sem heimsfaraldur kórónaveiru
hefði í för með sér.1
1 Þau lög, sem breytt var með ákvæðum fyrrnefndra laga nr. 32/2002 heyra undir málefnasvið dómsmálaráðuneytisins
utan ein