Bæjarins besta - 22.09.1999, Blaðsíða 7

Magnús Reynir Guðmundsson um kvótakerfíð og afleiðingar þess
„Hámark niðurlægingarinnar44
- glefsur úr samtali við Finnboga Hermannsson útvarpsmann í Laufskála á Rás 1
Magnús Reynir Guð-
mundsson hefur með ýmsum
hætti verið í nánum tengslum
við atvinnulífið og mannlífið
á ísafirði alla starfsævi sína
að heita má. Hann varbæjarri-
tari ísafjarðarkaupstaðar í tvo
áratugi eða fram til 1992,
þegar hann var ráðinn fram-
kvæmdastjóri Togaraútgerðar
ísafjarðar hf. Það fyrirtæki
gerði út togarann Skutul og
gekk útgerðin mjög vel. Tog-
araútgerðin hvarf síðan inn í
Básafell við samrunafjögurra
fyrirtækja og Olíufélagið hf.
varð þar ráðandi aðili. Magn-
ús Reynir var andvígur þeirri
sameiningu, taldi þar byggt á
brauðfótum og fékk ekkert
hlutverk í hinu nýja fyrirtæki.
Eftirþað varhann um allnokk-
urt skeið stjórnarformaður
íshúsfélags ísfirðinga hf. og
Gunnvarar hf. á Isafirði.
I mjög umtöluðum þætti
Finnboga Hermannssonar
útvarpsmanns á Isafirði í
Laufskála á Rás 1 í síðustu
viku lét Magnús Reynir ýmis
athyglisverð orð falla og sum
þung. Vegna geysimikillar
reynslu hans og þekkingar á
rekstri sjávarútvegs- og fisk-
vinnslufyrirtækja hér vestra
hafa orð hans og skoðanir
sérstakt vægi. Hér fara á eftir
glefsur úr ummælum Magn-
úsar Reynis í umræddum
viðtalsþætti Finnboga Her-
mannssonar.
Tilræði við
ísfirskt atvinnulíf
Magnús Reynir ræddi m.a.
um hina geysilegu gerjun sem
eigi sér stað í íslenskri fyrir-
tækjaflóru, gerjun sem hann
heldur að enginn hafi séð fyrir.
Breytingar í fyrirtækjarekstri
á íslandi séu svo hraðar að í
raun geti enginn fylgst með
þeim frá degi til dags, þegar
bankar og önnur stórfyrirtækis
séu að kaupa upp fyrirtæki
„og ráðstafa þeim út og
suður“, eins og hann orðaði
það. íslandsbanki hafi keypt
meirihlutann í Gunnvöru og
ákveðið að sameina fyrirtækið
Hraðfrystihúsinu í Hnífsdal.
„Ég er ekki með í þeim leik
og allra síst í þeirri ákvörðun
lánastofnunarinnar að leggja
niður starfsemi í íshúsfélagi
ísfírðinga með þeim skelfi-
legu afleiðingum sem það
hefur fyrir hinn vinnandi
mann. Þetta fyrirtæki var
stofnað 1912 og hefur verið
einn af máttarstólpum í at-
vinnulífi áísafirði meginhluta
tímans og nú hefur verið
ákveðið að loka því. Þar missa
tugir manna vinnuna, margir
góðir starfsmenn sem eiga
kannski ekki í önnur hús að
venda. Ég tel að þetta sé
tilræði viðísfirskt atvinnulíf."
Beita þarf balabrögðum
Finnbogi nefndi að í fyrsta
sinn í nokkrar aldir sé nú svo
komið, að á Eyri við Skutuls-
fjörð sé vinnsla á bolfiski að
heita má aflögð. Magnús
Reynir: „Það er mín persónu-
lega skoðun að mönnum sé
ekki sjálfrátt. Hér eru öfl í
þessu þjóðfélagi sem hafa
markað stefnuna í fyrirtækja-
rekstrinum. Arðsemiskröf-
urnar eru orðnar það miklar
að venjulegur atvinnurekstur
stendur ekki undir því. þar
með landvinnslan, að mínum
dómi. Ishúsfélag fsfírðinga,
svo ég taki dæmi, var rekið
áfram þrátt fyrir fyrirsjáan-
legan samdrátt í þorskafla. Við
vissum það, stjórnendurfyrir-
tækisins, að þar yrði enginn
dans á rósum að þreyja þorr-
ann þessi ár þegar þorskafíinn
væri í lágmarki en núna þegar
betri tími fer í hönd, þá vitum
við að landvinnslan getur
gefið góðan arð, og menn geta
haldið störfum sínum þess
vegna. En kröfurnar til þessar-
ar starfsemi eru það miklar,
að það þarf að beita ýmsum
bolabrögðum í fyrirtækja-
rekstri í dag til þess að standa
undir þeim kröfum.Við heyrð-
um að nýr stjórnarformaður
Sölumiðstöðvarinnarsagði að
arðsemiskrafan hjá Sölumið-
stöðinni væri 15%. Það eru
miklar kröfur. Sum fyrirtæki
gera ennþá meiri kröfur og
gefa út jöfnunarbréf og stjórn-
endur fyrirtækjanna eru ekki
ánægðir nema svo og svo
miklarhækkanirverði áhluta-
brét'amarkaðinum frá ári til
árs. Að mínum dómi eru þetta
alltofmiklarkröfurtil íslensks
samfélags. Það er líka mín
skoðun að gengi þessara
fyrirtækja á almennum hluta-
bréfamarkaði sé allt of hátt,
það sé hreinlega ekki inni-
stæða fyrir þessu háa gengi
hlulabréfanna í fjölmörgum
fyrirtækjum. Ef eitthvað kæmi
nú upp á í þjóðfélaginu,
minnkandi afli eða einhver
áföll í þjóðarbúskapnum, þá
gæti hrikt í mörgum stoðum
þessara fyrirtækja sem hafa
metið sig svona hátt. Við
vitum náttúrlega að í sjávarút-
veginum er það fyrst og fremst
kvótinn sem er þarna metinn
til tjár. Um það höfum við
sláandi dæmi, nýleg dæmi
héðan úr bænum.“
Sjúmenn og verkafúlk
fá ekkert
„Ég er nú ekki sósíalisti, en
ég verð að segja það, að þegar
hlutir gerast eins og þeir sem
núna hafa gerst hér á Isafírði,
þegar viðskiptabanki Gunn-
vararog íshúsfélagsins ákveð-
ur að kaupa tvo þriðju hluta í
félaginu fyrireinn milljarð um
það bil, þá tel ég að þeir sem
þann milljarð fá, sem eru fyrst
og fremst tvær fjölskyldur hér
á ísafirði, afkomendur stofn-
enda félagsins Gunnvarar, þá
tel ég að það sé afskaplega
rangt gefið. Það fer ekkert af
þessu fé til sjómannana, það
fer ekkert af þessu fé til hins
almenna verkamanns, sem
hefur skapað þessi verðmæti,
sem hefur skapað þau skilyrði
að núna sé hægt að losa um
einn milljarð út úr fyrirtækinu
fyrir tilstuðlan viðskiptabank-
ans til þessara tveggja fjöl-
skyldna. Þetta er svo mikið
óréttlæti, að það er ekki hægt
að búa við það. Það er ekki
hægt að búa við svona órétt-
læti í landinu. Ég hef lengi
óttast það að hér yrði uppreisn,
hér yrði hreinlega uppreisn
þar sem hinn almenni borgari
segði hingað og ekki lengra
við þá sem hafa sett þessar
leikreglur sem menn fara eftir
þegar svona hlutir gerast.“
Stjúrnvöld geta
ekki fríað sig
Varðandi skattalega með-
ferð söluandvirðis fiskveiði-
heimilda sagði Magnús Reyn-
ir: „Þann geysilega gróða sem
hefur orðið til vegna þessarar
mjög miklu eignatifærslu í
landinu í sambandi við kvót-
ann hefði náttúrlega átt að
skattleggja á sérstakan hátt.
Stjórnvöld geta ekki fríað sig
því að hafa ekki sett undir
þann leka.“
Langlundargeð
þjúðarinnar
Varðandi fiskveiðistjórnun-
arkerfið: „Við erum að tala
um kvótakerfið í sinni skelfi-
legustu mynd. Kvótakerfið
var sett á til þess að friða
fiskistofna, til að sjá til þess
að ekki yrði gengið of nærri
þeim. Það eru allir sammála
um að það sé nauðsynlegt að
tryggja að það verði ekki
gengið of nærri fiskistofnun-
um. En framsalsrétturinn á
kvóta er að mínu mati alveg
óháður kerfmu að öðru leyti.
Það er atriði sem hefði náttúr-
lega þurft að taka upp fyrir
löngu síðan í fiskveiðistjórn-
unarkerfinu, það er þessi
l'ramsalsréttur. Hann hefur
kontið fram í skelfilegum
myndum sem held ég lang-
flestir íslendingar þekkja,
hver úr sinni heimabyggð þar
sem litvegur er stundaður á
annað borð. Ég skil ekki
langlundargeð þjóðarinnar að
hafa ekki risið upp gegn þessu
óréttlæti."
Hámark niður-
lægingarinnar
Varðandi úthlutun byggða-
kvótans sagði Magnús m.a.:
„Það sýnir náttúrlega bara í
hvaða ógöngur við erum
komnir með okkar fiskveiði-
stjórnunarkerfi, þegar þarf að
grípa til slíkra aðgerða, að fara
að úthluta einhverri hungur-
lús, 1500 tonnum af þorski á
allt landið til þess að reyna að
klóra í bakkann, til þess að
rétta við byggðir eins og t.d.
Þingeyri sem hafa séð á bak
sínum fiskveiðiheimildum.
Það eru mörg slík dæmi, t.d.
með Bolungarvík, þar sem
viðskipti hafa átt sér stað sem
hafa rænt nánast öllum kvóta
Bolvíkinga frá þeim, með
þeim aðgerðum t.d. sem urðu
þegar Þorbjörn keypti þarna
hlut, fyrirtæki í Grindavík,
sem núna hefur nánast tekið
allan kvótann þangað... Það
er hámark niðurlægingar-
innar, að mínum dómi, þcgar
þarf að fá menn sunnan af
landi til þess að veiða þessa
hungurlús sem verið er að
skila til baka til okkar Vest-
firðinga.“
Vestfirðingar hættir að
vinna fisk ng farnir að
svara í síma
Varðandi starfsemi Is-
lenskrar miðlunar áVestfjörð-
um: „Ég ætla nú ekki að gera
lítið úr slíkri nýrri starfsemi.
Fjölbreytni atvinnulífsins er
afskaplega mikilvæg og þeir
eiga lof skilið sem hafa fært
okkurþessi störf. En það hefði
nú einhvern tíma þótt saga til
næsta bæjar ef Isfirðingar og
Vestfirðingar almennt væru
hættir að hafa aðgang að
fiskimiðunum og hættir að
vinna hér fisk á svæðinu og
farnir upp til hópa að svara í
síma.“
Að rekafúlk
út á kaldan klaka
Finnbogi Hermannson
varpaði fram þeirri spurningu,
hvort Vestfirðingar gætu ekki
sjálfum sér um kennt. Magnús
Reynir: „Jú. Sumirhafa verið
auðtrúa, þar á meðal ég, látið
glepjast af fagurgala margra
forráðamanna fyrirtækja, eig-
um við að segja fyrir sunnan,
olíufélaga og annarra slíkra,
og aðrir hafa talið að það væri
rétt að fylgja þeirri hörðu
stefnu sem margir hafa farið
eftir í þjóðfélaginu í fyrir-
tækjarekstri og atvinnumál-
um. Það eru sumir sem halda
að þeir fái bara prik fyrir að
rekafólk úr starfi, stjórnendur
fyrirtækjanna fái prik frá
bönkunum og þeim aðilum
sem þeir hafa eitthvað undir
að sækja fyrir að sýna harða
stefnu, vera vægðarlausir,
reka fólk jafnvel út á kaldan
klakann þótt það hafi ekki í
önnur hús að venda. Ég hef
ekki trú á að það sé rétt að
haga sér þannig, allra síst í
litlum samfélögum þar sem
allir þekkja alla, eins og hér á
Vestfjörðum.“
MIÐVIKUDAGUR 22. SEPTEMBER 1999 7