Vinnan - 01.09.1945, Page 7

ÞORSTEINN PÉTURSSON:
Samvinna verkamanna og bænda
Afstaða tveggja stærstu stétta þjóðarinnar,
verkamanna og bænda, hvorrar til annarar hefur
breytzt mjög hin síðustu ár. Báðar þessar stéttir
eiga sameiginlegra hagsmuna að gæta, þótt fram
til þessa hafi tekizt að skipa bændastéttinni undir
rnerki manna, sem hafa gert sér það að atvinnu
að telja bændum trú um að öll þeirra velgengni
byggðist á því að fjandskapast við verkalýðssam-
tökin og hagsmuni hins vinnandi fólks við sjávar-
síðuna. Lágt kaupgjald, langur vinnutími og helzt
atvinnuleysi í kaupstöðunum töldu þeir vera einn
af hyrningarsteinum landbúnaðarins. Meðan
þessi kenning réði í íslenzkum þjóðarbúskap
fengu bændur smánarverð fyrir afurðir sínar og
sumar seldust alls ekki. Árið 1942 óx verkalýðs-
samtökunum svo fiskur um hrygg, að 8 stunda
vinnudagurinn, þessi erkifjandi ..bændaleiðtog-
anna“, varð að veruleika., Samtímis hófu launa-
stéttirnar allsherjarbaráttu fyrir bættum kjörum,
sam lauk með glæsilegum sigri og stórlega hækk-
uðu kaupi. Jafnframt hvarf atvinnuleysið, sem
átti að vera trygging fyrir löngum vinnutíma
og lágu kaupgjaldi. Það lætur að líkum, að á-
lirifa þessara „þjóðfélagslegu“ sigra alþýðunnar
myndi gæta allverulega í briskap og afkomu
bændastéttarinnar. En áhrifin urðu öll önnur eu
„bændaleiðtogarnir" höfðu spáð. Verð landbún-
aðarafurða hækkaði, kaupgeta innanlands óx stór-
lega og mesta velgengnistímabil íslenzkra bænda
hófst.
Þessir sigrar verkalýðssamtakanna opnuðu augu
bændanna fyrir því, að velferð alþýðunnar við
sjávarsíðuna var eitt mesta hagsmunamál bænda-
stéttarinnar og að þessum höfuðstéttum þjóðar-
innar yrði bezt borgið með því að standa saman
í lífsbaráttunni. — Jafnframt því voru sköpuð
skilyrði fyrir skipulagsbundinni samvinnu verka-
manna og bænda.
Fyrsta skrefið var samkomulagið um setningu
landbúnaðarvísitölunnar, þar sem lagður var
grundvöllur að því, að bændur liefðu tekjur til
jafns við aðrar launastéttir. Með þessu samkomu-
lagi var verðlagsmálum bænda kippt úr höndum
þeirra manna, sem fram til þessa höfðu notað
vald sitt í þessum efnum til þess að ala á ríg og
fjandskap milli framleiðenda og neytenda og lát-
ið pólitíska hentisemi ráða verði afurðanna. —
Sexmannanefndarsamkomidagið var með lög-
um staðfest senr grundvöllur alls verðlags land-
búnaðarafurða til styrjaldarloka. Lagalegt gildi
Jress varir því ekki lengur. Hinsvegar er verka-
mönnum og bændum það fullljóst, að nauðsyn-
legt er að stéttir þessar haldi samstarfi sínu áfram.
Þessvegna hefur Alþýðusambandið sniiið sér til
Búnaðarfélags íslands og óskað eftir því, að tekn-
ar yrðu upp viðræður um endurskoðun og áfram-
hald landbúnaðarvísitölunnar og önnur þau mál,
er varða sameiginlega hagsmuni þessara stétta.
Um niðurstöður þessara viðræðna verður eigi sagt
að sinni. En allir aðilar munu þó vera sammála
um það, að æskilegt sé að þessu samstarfi verði
haldið áfram, skipulag þess og grundvöllur treyst
og leitast við að skapa víðtækara samstarf um öll
lielztu viðfangsefni, varðandi endurskipulagningu
búnaðarhátta og nýsköpnn atvinnuh'fsins í land-
inu.
Annað mál var það
Eitt sinn í tíð Wessels, var fyrirskipað í Kaupmanna-
h'ófn, að rnenn mœttu ekki syngja eða vera með nein
hávaðalœti á götum úti, þegar þeir vœru á heimleið um
nœtur.
Fáeinum nóttum síðar var Wessel, ásamt svallbrœðr-
um sínum, úti á götu og sungu þeir mikinn. Kom þá
nœturvörður á vettvang og spurði þá, yggldur á svip
og valdsmannslegur, hvort þeir þekktu ekki hina nýju
fyrirskipun um, að menn mœttu ekki syngja á götunum,
þegar þeir vceru á heimleið að nœturlagi.
— Jú, svaraði Wessel. — En það er langt þangað t.il
við förum heim.
Nœturverðinum varð orðfall, en Wessel og félagar
héldu áfram að syngja.
VINNAN
181