Vinnan - 01.07.1962, Qupperneq 4

uiiian
ÍHiman
Útgefandi:
Alþýðusamband Islands.
Ritnefnd: Hannibal Valdimarsson og
Snorri Jónsson.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Hannibal Valdimarsson.
Afgreiðsla: Skrifstofu Alþýðusambands
íslands, Laugavegi 18. Sími 19348.
Áskriftarverð 50 krónur Arg.
í lausasölu kr. 15.00 16 síðu blað.
Tvöfalt blað kr. 20.00.
PBENTSMIEJAN EDDA H. F.
ísinn brotinn
Þróun verkalýðsmála er á margan
hátt athyglisverð á fyrri hluta ársins
1962.
Verkalýðsmálaráðstefnan í fyrra-
haust ráðlagði verkalýðsfélögunum
eindregið að segja upp samningum og
krefjast sama kaupmáttar launa, sem
náðst hafði eftir verkföllin í fyrravor.
Um þetta var enginn ágreiningur milli
formanna verkalýðsfélaganna Þetta
skyldi vera svar verkalýðssamtakanna
við gengislækkuninni í fyrrasumar.
í samræmi við þessa ákvörðun
sögðu mörg þróttmestu stéttarfélögin
upp samningum. Önnur létu ekkert á
sér bæra. Það skauzt upp úr vissum
forustumönnum, að það væri á æðri
stöðum talið til þjóðhollustu, að segja
ekki upp. Og þeim væri heitið því, að
missa einskis í, ef þau frestuðu upp-
sögn.
Miðstjórn Alþýðusabandsins kaus
nú nefnd til viðræðna við ríkisstjórn-
ina, til þess að þrautreyna, hvort hún
fengist ekki til að gera neinar ráð-
stafanir til lækkaðs verðlags. — Allar
slíkar leiðir reyndust lokaðar. En í
lokasvari ríkisstjórnarinnar kom fram
viðurkenning á því, að kaup hinna
lægst launuðu þyrfti að hækka. Þetta
var í sjálfu sér mikilsverð játning.
Hingað til höfðu viðræður miðstjórn-
ar snúizt um mál, sem var á valdsviði
ríkisstjórnar einnar að framkvæma,
svo sem með vaxtalækkun, lækkun
söluskatts o. s. frv. — En nú taldi
^tjórnin takmarkaða kauphækkun
einu færu leiðina, og var málið þá
komið inn á verksvið sjálfra verka-
lýðsfélaganna. Þau ein hafa samnings-
Helgi Þorkelsson
Frh. af 1. síðu.
upp og nefnt „Skjaldborg“, eins og
það heitir enn í dag. Halldór Hall-
grímsson var kjörinn fyrsti formaður
þess- Ég var meðal stofnenda og varð
fyrsti ritari þess. í stjórninni hef ég
verið frá upphafi, en við formanns-
starfinu tók ég 1920 og hef gegnt því
samfleytt síðan, eða í 42 ár.
Yfirleitt hefur félaginu gengið vel
að ná samningum við meistarana, en
þó hefur nokkrum sinnum komið til
verkfalla, eða félagið staðið að verk-
falli ásamt öðrum félögum, eins og
t. d. 1955.
Aðalatriðin í kjarasamningum klæð-
skera nú eru þessi: Lágmarkskaup
sveina á viku er nú kr. 1389,75 Kaup
stúlkna er kr. 3095,60 á mánuði fyrstu
3 mánuðina, en kaup þeirra, sem
lengur hafa starfað kr. 4.197,59.
Allmargbrotinn ákvæðisvinnutaxti
er svo gildandi fyrir sveina og stúlkur,
og er mikið unnið samkvæmt honum-
Eftirvinna greiðist með 50% álagi,
og næítur- og helgidagavinna með
100%.
Starfsmaður heldur fullu kaupi í
veikindatilfellum allt að 12 virkum
dögum á ári. Vinnuvikan er 48 stund-
ir. Orlofið er 6% á heildarárstekjur.
Helgi hefur varið mörgum stundum
fyrir félag sitt, enda verið óumdeildur
forustumaður þess, lengur en algengt
er. Ennþá er hann — þrátt fyrir
hálfnaðan áttræðisaldur, léttur á fæti
og kvikur í hreyfingum, enda hefur
hann lengi iðkað íþróttir — göngu,
hlaup, fimleika, sund og glímu.
„Vinnan“ þakkar Helga fyrir gefnar
upplýsingar og langt og mikið starf
í þágu verkalýðssamtakanna. Og að
skilnaði óskum við honum góðrar
heilsu og langra lífdaga.
aðild að lögum, eins og allir vita, en
Alþýðusambandið ekki. Þetta hárrétta
svar rangtúlkuðu íhaldsblöðin á þann
hátt, að Alþýðusambandið teldi sér
kaupgjaldsmál hinna lægst launuðu
óviðkomandi. Fráleitari ósannindi var
ekki hægt að hugsa sér.
Ýmis verkalýðsfélög norðan lands
og sunnan hófu nú samstundis samn-
inga um hækkað kaup hinna lægst
launuðu. En Vinnuveitendasambandið
var ekki til viðtals um neitt slíkt.
Gripu þá félögin á Akureyri til þess
ráðs að auglýsa kauptaxta með 10%
kauphækkun. Var þá engu líkara en
að Vinnuveitendasambandið væri bitið
af eiturnöðru. Var fljótlega samið um
svipaða kauphækkun og auglýst var.
Verkstjórakaup
Þann 1. desember síðastliðinn var
gerður nýr samningur um kaup og
kjör verksíjóra — milli Verkstjóra-
sambands Islands og Vinnuveitenda-
sambandsins.
Samkvæmt samningnum verður
lágmarkskaup verkstjóra 30% yfir
kaupi fullgildra verkamanna á vinnu-
stað, eins og það er á hverjum tíma
og hámark verkstjórakaupsins 50%
hærra, nema um mjög umfangsmikla
verkstjórn sé að ræða, þá getur það
orðið hærra.
Orlof verkstjóra er 18 virkir dagar
á ári fyrstu 10 árin hjá sama vinnu-
veitanda — 21 virkur dagur næstu 5
árin og 24 virkir dagar eftir 15 starfs-
ár.
Verkstjórar fá einnig greitt orlof af
eftir-, nætur- og helgidagakaupi, þ. e.
6%, 7% og 8% af öllum útborguðum
launum.
Eftir eins árs starf hjá sama at-
vinnurekanda á verkstjóri rétt á
þriggja mánaða uppsagnarfresti.
Fróðlegur samanburður
Á árunum 1940—1960 — þ. e. á 20
ára tímabili — hefur verkfræðingum
fjölgað í Svíþjóð frá 30 þúsundum í
90 þúsund. Þessa þreföldun verkfræð-
ingatölunnar telja Svíar eitt af frum-
skilyrðum þeirra framfara og tækni-
legu umbóta, sem orðið hafi í Svíþjóð
á þessum árum — og jafnframt telja
þeir þessa þróun hafa leitt til bættra
lífskj ara almennt.
Nú hefur verið gerð áætlun um verk-
fræðingaþörfina í Svíþjóð næstu 20
árin, frá 1960—1980, og er niðurstað-
an sú, að árið 1970 muni Svíar þurfa
157.000 verkfræðinga og árið 1980 eigi
færri en 226.000 verkfræðinga í stað
90.000 árið 1960.
Þetta eru fróðlegar tölur. En hér á
Fáum dögum síðar máði Dagsbrún líka
samningum um 10—12% kauphækkun
án verkfalls.
Félag járniðnaðarmanna í Reykja-
vík gerði samkomulag við meistara um
8—9% kauphækkun í formi aldurs-
uppbóta. Þessu samkomulagi rifti rík-
isstjórnin. En eftir 5 vikna verkfall
var samið við járnsmiðina um meiri
hækkun en þeir kröfðust í upphafi.
Er slíkt sjaldgæf úrslit í kaupdeilum.
En síðan hafa hinir „þjóðhollu“ fengið
sams konar kauphækkanir, eins og
lofað var. — Fyrst hét þessi kaup-
gjaldslagfæring „árás á þjóðfélagið".
En þegar ekki varð rönd við reist,
heitir hún launabót til hinna lægst
launuðu að tillögu ríkisstjórnarinnar.