Nýtt land-frjáls þjóð - 21.06.1974, Blaðsíða 3

NÝTT LAND
3
NÝTT LAND
FRJÁLS ÞJÓÐ
Útgefandi: HUGINN H. F.
Ábyrgðarmaður: GarSar Vibrg.
Framkvæmdastjóri: Björgúifur Sigurðsson.
Ritstjóri: Bjarni Guðnason.
Blaðamaður: Lárus B. Haraldsson.
Setning og prentun: Prentsmiðja Þjóðviljans.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Laugavegi 28, 3. hæð.
Símar: 19985 og 19215.
Pósthólf 191 4.
LETUR s.f.
Sími 23857
Offset-fjölritun, Grettisg. 2
Vítin eru til að varast þau
Þar sem kosningabaráttan stendur sem
hæst, er eðlilegt að flokkarnir bregði sér í
biðilsbuxurnar, og grípi til þeirra slagorða,
sem þeir halda að hafi hljómgrunn hjá kjós-
sndum. Samtök frjálslyndra og vinstri
manna leggja allt sitt undir með slagorð-
inu: F-listinn er forsenda vinstri stjórnar.
Auðvitað geta allir núverandi stjórnarflokk-
ar sagt það sama. En vilja kjósendur í raun
óbreytta vinstri stjórn? Það verður dregið
sterklega í efa. Að minnsta kosti má full-
. yrða, að árleg 40—50% verðbólguaukning
sé þjóðhættuleg, hvernig sem á er litið.
f blaði sínu, Nýjum Þjóðmálum, segja
Samtök frjálslyndra og vinstri manna, að í
efnahagsmálum hafi stjórnin brugðist. En
ber ekki stjórnarflokkur eins og Samtökin
fulla ábyrgð á því? f sama blaði segir, að
vilji kjósendur ekki gengisfellingar, þá skuli
þeir kjósa F-listann. Þetta má heita léleg
fyndni, því að Samtökin knúðu fram með
hótunum um stjórnarslit óþarfa gengisfell-
ingu um 10,7% í des. 1972, sem varð einn
mesti bölvaldur í íslenzku efnahagslífi og
markaði þau tímamót, að eftir það réð
stjórnin ekki við verðbólguaukninguna. Það
má því segja, að ábyrgð Samtakanna á þeim
mistökum sem átt hafa sér stað í efnahags-
málum sé enn þyngri en hinna stjórnar-
flokkanna.
Reynslan segir því til um það, að vilji
menn tryggja gengisfellingar eftir kosning-
ar og óstjórn í efnahagsmálum sé rétt að
kjósa F-listann.
En það er ekki aðeins að Samtökunum
er lítt treystandi til að fara með efnahags-
mál þjóðarinnar, heldur hafa þau orðið
tákn glundroðans á vinstri væng stjórnmál-
anna. Þau voru stofnuð til að sameina
vinstri menn, en saga þeirra er látlaus klofn-
ingur og illdeilur, sem eiga vart sinn líka
í íslenzkri stjórnmálasögu, ekki sízt þegar
tekið er tillit til þess að þau eru aðeins tæp-
lega fimm ára að aldri.
Síðasta dæmið eru Möðruvellingarnir,
sem gengu til liðs við Samtökin og klufu
þar með flokk samvinnumanna. en ætlun
þessara aðila var einmitt að sameina sam-
vinnumenn og jafnaðarmenn í einum flokki.
Möðruvellingar eru bersýnilega fæddir und-
ir sama stjörnumerki og Samtökin
Tveir fyrrverandi ráðherrar og forystu-
menn í Samtökunum fluttu vantraust á rík-
isstjórnina og menntamálaráðherrann,
flokksbróðurinn. Nú hafa þessir menn horf-
ið frá Samtökunum, annar gengið í Alþýðu-
flokkinn og hinn lýst yfir stuðningi við
hann. Frambjóðandi Samtakanna á Vest-
fjörðum varð andvígur stjórninni undir
lokin, en vill nú nýja vinstri stjórn með
lömu aðilum. Sannast sagna er enginn end-
ir á vitleysunni. Og hvað er nú eftir af
Samtökunum?
Eins og nú er komið fyrir Samtökunum,
þjóna þau engum jákvæðum tilgangi í ís-
lenzkum stjórnmálum. Þau höfðu tækifær-
ið, en hafa misst af því. Eftir situr mennta-
málaráðherrann með nokkra hlaupastráka
úr Framsóknarflokknum, sem hafa tekið öll
völd í Samtökunum. Vinstri menn eiga að
læra af reynslunni og láta af sundrungu og
illdeilum sín á milli. Að kasta atkvæði sínu
á Samtökin er að efla glundroðann. Vítin
eru til að varast þau.
Jóh. Ásgeirsson:
Frd lidnum
dögum
Válynt
vorveður
Það vax á sumardaginn fyrsta
1940, að tveir menn lögðu af
stað frá Klausturseli inn grund-
irnar ofan við Eiríksstaði á Jök-
uldal. Þeir ætluðu austur í
Fljótsdal. Fóru þeir upp hjá Brú,
en breyttu þar stefnu og fóru á
kláfnum yfir Jökulsá. Síðan
gengu þeir upp Hrafnkelsdal
og komu að Vaðbrekku. Þar
fengu þeir ágætar viðtökur, mat
og kaffi og nesti með sér, bæði
mat og tóbak. Héldu þeir nú
upp austurhlíð dalsins, og var
veður þá hið blíðasta. En þeg-
ar þeir komu upp á dalbrúnina
fór að hvessa og höfðu þeir
storminn beint í fangið, er þeir
stefndu í skarðið á milii Ey-
vindarfjalla. Þegar þeir komu í
skarðið herti storminn og frost
var komið í snjóinn. Heiðin var
öll ein snjóbreiða. Þeir hvíldu
sig smtta stund í gangnamanna-
kofa Fljótsdæla, sem stendur
neðan við skarðið. En ekki var
vistlegt þar inni, því svell lá
á mestöllu kofagólfinu. Þeir fóru
því fljótlega út aftur, en þá var
komið bleytu kafald, svo föt
þeirra blotnuðu. Snjókoman
jókst stöðugt, svo þeir vissu ó-
gerla hvar þeir voru staddir. Þá
söknuðu þeir áttavitans, en hann
hafði gleymst heima í Klaustur-
seli. Enn héldu þeir áfram, og
voru þá búnir að vera það lengi,
að þeir áttu að vera komnir
austur í Fljótsdal. Nú höfðu þeir
vindstöðuna á hlið, og þá var
það spurning, hvort þeir hefðu
breytt um stefnu eða hafði veð-
uráttin breytt sér. Það móaði í
smáhæð framundan, en þá skall
á glórulaus bylur fyrir alvöru.
Og þá var nú betra að gá vel
að sér, því Fljótsdalsmegin var
bæði Klausturbjargið og Kleif-
arbjargið, og enginn þarf um að
binda sem steypist þar fram af.
Var því betra að fara sér hægt
og flana ekki áfram. Ef þeir
gengju inn heiðina, þá gátu þeir
lent á Vatnajökli, því þeir höfðu
ekki minnstu hugmynd um hvar
þeir voru staddir. Þeim varð því
ljóst, að snjóhús urðu þeir að
byggja eða drepast. Ekki höfðu
þeir önnur áhöld en hnífa að
skera snjóinn. Veggirnir hækk-
uðu samt smátt og smátt á
snjóhúsinu. En frostið harðnaði
og þá varð erfiðara að láta snjó-
inn tolla saman. Loks komst þó
þakið á, og þá skriðu þeir inn
í kofann. Þá var klukkan að
verða 12. En ekki var nú líðan-
in góð, því föt þeirra voru
meira og minna blaut og vatnið
bullaði upp úr skóm þeirra. Nú
var myrkrið og nóttin skollin
á, en úti hamaðist stormurinn
og hríðin. Kuldinn og svefninn
gerðu nú aðsúg að þeim. Þeir
reyndu að berja sér til hita á
milli þess að tala saman, en þá
sveif svefninn á þá. Þeir reyndu
þá að kveða, til þess að halda
sér vakandi:
Kuldinn beygja firða fer
fást þess eigi bætur.
Ef við deyjum allir hér
einhver meyjan grætur.
En ekkert dugði, annar þeirra
sofnaði. En hinn vakti hann eft-
ir 10 mín. því hann var far-
inn að blána í framan af kulda.
Þegar fór að birta af degi
litu þeir út um smá göt, sem
voru á snjóhúsinu, en þá var
komin rigning og þoka. Klukk-
an 7 fóru þeir aftur á göngu
og stefndu í sömu átt og daginn
áður, en sáu lítið frá sér fyrir
þoku. Samt héldu þeir áfram
öldiu af öldu, sem voru líkar
hver annarri. En allt í einu létti
þokunni og Fljótsdalurinn blasti
við þeim. Og þegar klukkuna
vantaði 2 mín. í 12 komu þeir
í hlaðið á Egilsstöðum í Fljóts-
dal. Þar var þeim tekið með
ágætum, færðir í þurra sokka
og borin mjólk og kökur. Síðan
sofnuðu þeir um stund, en voru
svo vaktir með miklum og góð-
um mat.
Helið að tarna
Bóndi nokkur bjó eitt sinn í
Hraungerði í Eyjafirði. Sumar
eitt lá kona hans á sæng eftir
barnsburð. Það var þá einn
morgun að bóndi kom að næsta
bæ, Finnsstöðum. Þar bjó þá
séra Jón, sonur séra Jóns lærða
á Möðrufelli og aðstoðarprestur
hans. Hann átti danska konu,
sem eigi gat talað nema bjagaða
íslenzku. Hún hitti bónda að
máli og spurði eftir konu hans
á þessa leið: „Hvernin líður
kúnen dín?" Þá svarar hann
stuttaralega: „Hún var nú yxna
í morgun, helið að tarna." Prests
konan hristi höfuðið og sagði
eitthvað á þá leið, að „mikel
óskapíi mann væri detta." En
kú, sem hann átti og upp hafði
beitt, og hélt að prestskonan
spyrði eftir kúnni, en ekki kon-
unni, og.svaraði henni því þann-
>g-
Þolraun
Laugardaginn 15. febrúar,
1946, var Steingrímur Bald-
vinsson bóndi í Nesi í Aðaldal
á leið heim til sín frá Sílalæk,
þar sem hann hafði kennt und-
anfarið, því hann var barna-
kennari þar í sveitinni, en ætl-
aði að vera heima um helgina.
Þegar hann kom ekki, að Síla-
læk á mánudagsmorgun, var
maður sendur, að Nesi. Kom þá
í Ijós, að hann hafði ekki komið
heim um helgina. Var þá þegar
hafin leit í Aðaldalshrauni, þar
fundu leitarmenn brátt slóð
Steingríms, og gátu rakið hana,
að gjánni í hrauninu. Þar fundu
þeir hann. Steingrímur hafði
hrapað niður um snjóholdu
ofan í gjána, sem er um 12
álna djúp. Þar hafði hann orðið
að vera í fimm dægur, matar-
laus með öllu og svefnlaus að
kalla. Hann var þó furðu hress,
og gat hjálparlaust bundið um
sig kaðli, sem rennt var niður
til hans.
Afturför
Kerlingar tvær ræddu um
það, hve öllu færi hnignandi.
„Ég ólst upp", mælti önnur „svo
sem þú veist blessuð mín á þeim
stóra stað Grenjaðarstað, og voru
þar þá tólf bumrar á búi, stór-
ir og loðnir. Það var venja
þeirra, þegar gesti bar að garði
að þeir fóru sex og sex í hvor-
um hóp út á hvort túngarðs-
hliðið og sögðu: „Kom, kom,
kom". En nú, elskan mín, eru
þar ekki nema sex búrtíkur, litl-
ar, snoðnar og rófulausar. Og
mikill er munurinfi". ^
„Jáí. blessuð m,n" mælti hin.
„Þessu trúi ég dável. Eg get
sagt þér líkt fyrir mína reynd.
Eg hef alla æfi verið á Tjör-
nesinu góða, þar voru margir
sjámenn, þegar ég var ung. Þeir
reru stórum skipum, hvernig
sem viðraði, og fóru aldréi
skemmra en fimm og sex vik-
ur undan landi og hlóðu þar
skipin. Þegar þeir komu að á
kvöldin, heyrðist í árunum hjá
þeim á þriðju og fjórðu viku
undan landi: „Hlunkum, dunk-
um, hlunkum, dunkum og hurr-
um skurrum". En er þeir komu
að landi, stukku þeir allir fyrir
borð í brimið og brýndu skipun-
um á þurrt. Þá var nú gaman
að lifa og geta tekið spauginu,
eins og ég var þá. En nú róa
þeir á smákænum og fara aldrei
á sjó nema í blíðviðri, og fara
aðeins hálfa viku undan landi.
Og er þeir koma að, heyrist í
áraspöðunum á þriðju og fjórðu
báru: „Gutluf, sull, gutlum sull".
Vísur
Töluvert nceldi nirfillinn,
nó ghann pöldi að vonum,
en þó skrceldi andskotinn
alla sceld af honum.
(Eign Sveini Elivoga).
Þó að drottinn þyki snjall,
þá kom samt á daginn,
þegar hann gerði þennan kall,
þá var hann ekki laginn.
(Ókunnur höf.)
Hann fór út og hurðirnar
heyrðust illa láta.
Hún á eftir inni.var
ein og fór að gráta.
(Eign. Magnúsi Teitssyni.