Bæjarins besta - 08.07.1998, Blaðsíða 7

MIÐVIKUDAGUR 8. JÚLÍ 1998 7
u ára starf
ð á tveimur
árum
Framfarir....
Í síðustu viku var fjallað um húsnæði grunnskóla á Ísafirði. Nú
kynnu lesendur að halda að grunnskólinn á Ísafirði væri hinn eini
í Ísafjarðarbæ. Svo er auðvitað ekki. En hvort sem mönnum líkar
betur eða verr er það nú svo, að flestir hinna rúmlega 4400 íbúa
í Ísafjarðarbæ búa á Skutulsfjarðareyri. Hún hefur lengi gengið
undir nafninu Ísafjörður í daglegu tali fólks. Svo verður vafalaust
lengi enn. Með sama hætti munu Þingeyri, Flateyri, Suðureyri,
Mosvalla- og Mýrahreppar, að ógleymdum Hnífsdal lifa í munni
fólks og vitund. Það voru framfarir að sameina þessi sveitarfélög.
Af og til heyrast þær raddir, að sameiningin sé á kostnað minni
sveitarfélaganna, sem voru, og Ísafjarðarkaupstaður fyrrverandi
sé hinn eini sem hagnast á henni. Þetta er rangt sem betur fer. Það
sem alltaf gerist er hið sama og með landsbyggðina á Íslandi og
Reykjavík. Í augum Reykvíkinga er Ísland annað hvort Reykjavík,
og eftir atvikum næsta nágrenni, eða landsbyggðin. Hún er síðan
óskilgreind með öllu.
En landsbyggðin hefur átt verulega undir högg að sækja á
undanförnum árum og áratugum. Með hverju árinu hefur hlutfall
íbúa á suðvesturhorninu og annars staðar á Íslandi
breyst þessu margfræga horni í hag. Þó vitum við
öll, að Ísland er stórt land og þjóðin fámenn.
Reykvíkingar vilja njóta landsbyggðarinnar með
sínum hætti. Þangað vilja þeir geta komið til
að ganga, aka á alls kyns torfærutækjum í
óspilltri náttúru og skjóta fugla og
önnur dýr.
Þetta kalla þeir framfarir.
....á landsbyggðinni
Við landsbyggðarmenn höfum
mátt horfa á þorp og kaupstaði
dragast saman og íbúana flytja til
Reykjavíkur og nágrennis. Fátt
virðist hafa megnað að sporna við
stöðugum fólksflótta. En þó
megum við ekki gleyma því,
að líka er til það fólk, sem vill
búa á landsbyggðinni. Það
flytur meira að segja að sunnan
og út á land. Þessi hópur er
hins vegar fámennari en sá sem
fer suður.
Víða á landsbyggðinni eru miklar fjárfestingar og vel menntað
fólk. Ísafjörður er gott dæmi um þetta. Þegar sá frægi maður
Bjarni Tryggvason kom í heimsókn til Ísafjarðarbæjar og
Bolungarvíkur fyrir tæpum hálfum mánuði ásamt fjölskyldu
sinni, sýndi því sérstakan áhuga að heimsækja fyrirtækið Póls.
Það fyrirtæki vinnur sem kunnugt er að framleiðslu rafeindavoga,
sem eiga að virka úti á rúmsjó hvernig sem viðrar. Sjálfur mun
Bjarni hafa unnið að gerð mælitækja til notkunar um borð í
geimferjunni Discovery, sem uppfylla skulu sams konar kröfur,
að vísu við miklu erfiðari aðstæður.
Þarna kom þekktur geimfari og vísindamaður, Íslendingur
með kanadískan ríkisborgararétt, í heimabæ móður sinnar á
Íslandi og fann fyrirtæki, sem er leiðandi á íslenska vísu. Þetta
litla dæmi sýnir okkur ef til vill betur en margt annað, að það er
viljinn og viðhorfið til hlutanna sem mestu ræður um velgengni
fólks á landsbyggðinni, sem annars staðar.
Við höfum mátt horfa á eftir kvótanum til annarra byggðarlaga
af þeirri ástæðu að fyrri eigendur þessa mikilvæga réttar til
nýtingar auðlindarinnar í sjónum, ákváðu að selja hann. Því
verður heldur ekki neitað að til skemmri tíma er missir kvótans,
óveidda fiskjarins í sjónum, reiðarslag. Til hans verður ekki róið
nema að vera búinn að kaupa hann óveiddan í sjónum með einum
eða öðrum hætti. Slíkur hugsunarháttur er flestu venjulegu fólki
óskiljanlegur.
Grunnskólinn á Ísafirði
Hvað hafa þessar hugleiðingar að gera með grunnskólann á
Ísafirði? Svarið er bæði einfalt og auðskilið og þó! Grunnskólinn
skipar æ stærri sess í uppeldi barna og unglinga. Reyndar má
bæta því við að allir foreldrar grunnskólabarna ættu að láta sig
málefni skólans miklu skipta. Í síbreytilegum heimi verður það æ
mikilvægara að grunnskólinn sé í stakk búinn að veita nemendum
sínum hina bestu menntun og kennslu. Löngu er orðið tímabært
að endurskoða námskrá grunnskóla og leggja meiri áherslu á
lífsleikni, það er þann þátt að geta tekist á við lífið í öllum sínum
margbreytileika.
Það er ekki nægilegt að læra hinar ýmsu kennslugreinar,
stærðfræði, eðlisfræði, náttúrufræði og tungumál. Einnig verður
að kenna nemendum að nýta sér námsefnið. Sá sem kemur út í
lífið með góð próf er vel settur. En þau ein duga ekki til þess að
fást við margvísleg viðfangsefni sem bíða unglingsins úti í hinu
daglega lífi. Með lengri skólagöngu hafa börn gjarnan misst
tækifærið til að takst á við hlutina með leiðsögn fullorðinna,
annað hvort skólagenginna eða sjálfmenntaðra.
Grunnskólinn verður að fylla í skarðið og svara þeirri þörf sem
hvert barn hefur til að læra á lífið sjálft. Sumir eru reyndar þeirrar
skoðunar að slíkt sé óþarfi. Sá lærdómur verði fengin í skóla
lífsins. Sú skoðun er út af fyrir sig góðra gjalda verð. Enda munu
flestir reka sig á fyrr eða síðar. Stundum er þó of dýru verði keypt
að hver uppvaxandi árgangur reki sig á sömu hindranirnar.
Nægir að nefna vaxandi fíkniefnanotkun unglinga. Skólar hafa í
samvinnu við foreldra miklu hlutverki að gegna í þessum efnum.
Jákvætt viðhorf er mikils virði.
Húsnæðisumræða grunnskólans á Ísafirði þreytir marga, líka
nemendur, og þeir sjá ekki lausn framundan. Ábyrgð bæjarstjórnar
er mikil enda skemmir neikvæð umræða út frá sér.
Samtal við Ágúst
Kr. Björnsson,
sveitarstjóra
Súðavíkurhrepps
einstök“, segir Ágúst. „Þegar
ég á leið þar um nem ég oft
staðar til þess að skoða stein-
ana. En Skötufjörðurinn er
vissulega með harðara yfir-
bragði en Álftafjörðurinn.“
Auk myndanna á veggjun-
um er uppstoppuð hvít tófa
stofuprýði á skrifstofunni.
Hvaðan kemur hún?
„Þessi tófa á nokkuð sér-
stæða sögu. Ég var nú bara að
taka hana upp úr kassanum
fyrir viku eða tíu dögum. Mig
hafði lengi langað í hvíta tófu
og var búinn að nefna það við
grenjaskyttur, að þær mættu
hugsa til mín ef þeir næðu í
eina slíka. En einn morguninn
þegar ég kom í vinnuna, þá
beið hér maður við dyrnar,
vegfarandi sem hafði átt leið
um Súðavíkurhlíð, og hafði
ekið á þessa tófu í rökkrinu.
Ég var fljótur að senda hana
suður til að láta stoppa hana
upp. Það hefur tekist afskap-
lega vel.“
Enn ein stór ljósmynd á
vegg vekur athygli. Hún er af
Halldóri Magnússyni. „Hann
var hér allt í öllu á sinni tíð,
sveitarstjóri, skólastjóri og
sparisjóðsstjóri, ákaflega dug-
legur maður og drífandi, sem
vann ötullega og af mikilli
röggsemi í þágu byggðarlags-
ins“, segir Ágúst.
Nauðsyn að fullvinna
hráefnið heima
„En það dugir ekki að horfa
bara á gamlar myndir og láta
sig dreyma um forna velmekt-
artíma við Ísafjarðardjúp. Nú
er komið að því að við þurfum
að snúa vörn í sókn á ný, bretta
upp ermarnar, efla atvinnulífið
og styrkja byggðirnar. Eitt af
því sem nú er verið að gera í
því efni og er mjög mikilvægt,
er að tengja framhaldsskólann
hér vestra við háskólana og
koma hér upp háskólamennt-
un, þannig að ungviðið okkar
geti stundað hana hér heima.
Það er í mínum huga ein af
forsendum þess að byggðin
hér eflist á ný. Jafnframt verða
menn að taka höndum saman
og efla atvinnufyrirtækin á
svæðinu. Hér er að mestu
byggt á sjávarútvegi. Í mínum
huga er það alveg skýrt, að ef
sjávarútvegurinn á að skila
íslensku þjóðinni hagsæld á
þeirri öld sem senn er að ganga
í garð, þá þurfum við að auka
fullvinnslu á sjávarafurðum.
Við verðum að hætta að setja
allt í stórar og ódýrar pakkn-
ingar og láta aðra vinna úr
hráefninu, heldur verðum við
að gera það sjálfir. Við verðum
að fara að stíga slík skref,
hægt í fyrstu, en markvisst og
örugglega. Við verðum að
stefna að því, að þegar kemur
fram á hina nýju öld vinnum
við umtalsverðan hluta af
sjávarafurðum okkar í neyt-
endapakkningar. Í því felst
gríðarlegur virðisauki. Ég vil
nefna eitt dæmi: Þegar ég hélt
upp á fertugsafmæli mitt ekki
alls fyrir löngu langaði mig til
að bjóða upp á djúpsteikta
rækju. Ég hugsaði með mér
að það væri ekkert mál að fá
hana hér í Frosta, þar sem við
erum með einhverja bestu
rækjuverksmiðju í landinu.
Síðan væri lítið mál að velta
henni upp úr hveiti og steikja
hana. En svo kom ég í veislu í
Reykjavík, þar sem boðið var
upp á óskaplega fallega rækju,
sem þannig var fyrir komið
að halinn stóð upp eins og
handfang. Ég spurði veitinga-
manninn hvernig hann gerði
þetta. Ég gerði þetta ekki,
sagði hann, ég keypti þetta í
heildsölu í Kópavogi. Ég
athugaði málið“, segir Ágúst,
„og þar kostaði kílóið kr.
2.300. Mér var sagt að þetta
væri innflutt rækja frá Thai-
landi og handpilluð þar.
Stundum er þar jafnvel um að
ræða rækju sem Thailendingar
hafa keypt frá Íslandi. Verk-
smiðjurnar hérna fá hins vegar
eitthvað um 400 krónur fyrir
kílóið. Þetta er dæmi um það,
hversu gífurlegur virðisauk-
inn í fullvinnslunni getur ver-
ið. Ef okkur tækist að setja þó
ekki væri nema fimm prósent
af þeim afurðum sem koma
hér úr Frosta í svona pakkn-
ingar, þá væri þar um stór-
auknar tekjur að ræða og fleiri
störf.“
Sameining fyrirtækjanna
– Breytti það einhverju til
hins betra eða til hins verra
hér í Súðavík, þegar Frosti
sameinaðist Hraðfrystihúsinu
í Hnífsdal?
„Auðvitað breytti það
ýmsu. Í sjávarútveginum
standast þau félög best í hinni
hörðu samkeppni, sem eru
með fjölbreyttan rekstur og
breiða samsetningu og standa
þannig í marga fætur. Verk-
smiðjan hér er mjög góð. Súð-
víkingar eru þess mjög vel
meðvitaðir að þeir eiga rækju-
verksmiðju sem er í fremstu
röð á landinu og framleiðir
mjög verðmæta og góða af-
urð. Það byggist á því, að hér
starfar mjög hæft og duglegt
fólk í verksmiðjunni. En það
er deginum ljósara, að í harðri
samkeppni má hvergi slaka á
og þegar sveiflur koma, þá er
nauðsynlegt að geta hallað sér
eitthvað á milli greina. Þess
vegna eru fyrirtækin að verða
stærri. Eftir sameiningu þess-
ara tveggja fyrirtækja er
grunnurinn mun traustari.
Hér í Súðavík er rækju-
eining fyrirtækisins og verður
það áfram, en við verðum að
renna frekari stoðum undir
útgerðarþáttinn á bak við
hana. Hér er engin bolfisk-
vinnsla, eftir að verksmiðj-
unni var breytt fyrir nokkrum
árum. Vissulega eru skiptar
skoðanir um það, hvort rétt sé
að byggja upp með þeim
hætti, en frumskilyrðið er að
færast ekki of mikið í fang, en
skila mjög góðu verki. Kröfur
markaðarins eru mjög miklar.
Það er næg atvinna hér í
Súðavík, atvinnuleysi er nán-
ast óþekkt og hefur alltaf verið
og við vonum að svo verði
áfram. Ég bind miklar vonir
við það, að í náinni framtíð
verði stærri og stærri hluti af
framleiðslu verksmiðjunnar
unninn í verðmætari neyt-
endapakkningar. Sama gildir
vissulega um bolfiskvinnsl-
una hjá fyrirtækinu. Þetta
skapar ekki aðeins mikil verð-
mæti, heldur einnig mikla
vinnu í byggðarlaginu.“
Nýting húsanna
í gömlu byggðinni
„Við horfum einnig til
eflingar atvinnu í byggðarlag-
inu á fleiri sviðum. Þessa dag-
ana erum við að koma á fót
hlutafélagi um rekstur hús-
anna í gömlu byggðinni. Eftir
að fólkinu var gert kleift að
flytja sig undan hlíðinni, þá
hefur hreppurinn með atbeina
Ofanflóðasjóðs eignast 54 hús
og íbúðir. Af þeim er nú búið
að selja níu, en við erum að
skoða með hvaða hætti má
nýta þetta mikla húsnæði sem
við eigum eftir. Helst viljum
við sjá eitthvað í þessum
húsum sem hefur margfeldis-
áhrif fyrir byggðarlagið. Við
horfum einkum til þess að
hluta af þessari byggð megi
nota fyrir sumardvalaraðstöðu
og hugsum þá fyrst og fremst
til verkalýðsfélaga og annarra
félagasamtaka.“