Börn og menning - 2016, Síða 3

Glöggir barnabókaunnendur
hafa væntanlega tekið eftir því
að óvenjumargar óvættir rak á
land í síðasta jólabókaflóði. Allt
frá mannætuskrímslum utan
úr geimnum til forneskjulegra
skoffína birtist okkur ljóslifandi á
bókarsíðum og hafa ófreskjurnar væntanlega hrætt líf-
tóruna úr einhverjum lesendum. Merkilegt nokk virðu-
mst við fullorðna fólkið þó yfirleitt mun viðkvæmara
fyrir hvers konar hryllingi í barnabókum en börnin
sjálf sem njóta þess gjarnan að finna spennuþrunginn
hrollinn hríslast niður bakið þegar þau lesa. Á meðan
mömmur og pabbar velta bókum milli handa og spyrja
sig hvort hægt sé að bjóða krökkunum upp á slíkan
óhugnað eru litlir lestrarhestar fljótir að gleypa hann í
sig. Hryllingur í barnabókum hefur aukist í jöfnu hlut-
falli við vinsældir fantasíunnar og óvættum og illum
verum um leið fjölgað jafnt og þétt. Við hjá Börnum
og menningu ákváðum að fara á stúfana og skoða þessar
ófreskjur barnabókanna nánar.
Í þessu vorhefti blaðsins er því að finna alls kyns
ófrýnilegar skepnur. Anna Þorbjörg Ingólfsdóttir
skrifar áhugaverða grein um fornar hræðsluvættir úr
íslenskri þjóðtrú. Hún beinir sjónum sínum að upp-
eldislegu hlutverki ófreskjunnar en auk þess fjallar hún
um hvernig ákveðnar óvættir hafa verið endurskapað-
ar í máli og myndum í barnabókum síðari ára. Helga
Birgis dóttir skrifar hins vegar um skrímsli í mynda-
bókum fyrir yngstu börnin. Hún lítur sérstaklega til
bókanna Einar Áskell og ófreskjan og Skrímslið litla systir
mín og skoðar hvernig ófreskjur geta stundum verið
hentug leið fyrir barnshugann til að takast á við ótta
og vinna úr erfiðum tilfinningum. Myndasagan Hin
fjögur fræknu og vofan er viðfangsefni Ármanns Jakobs-
sonar í skemmtilegri grein
þar sem vofan reynist á end-
anum hafa allt annan og ver-
aldlegri tilgang en að ásækja
mannfólkið. Að lokum skrifar
Elín Björk Jóhannsdóttir um
skrímslaúrval Hrollsbókanna.
Bókaflokkurinn, sem ber heitið Goosebumps á frummál-
inu, hefur um árabil notið gríðarlegra vinsælda víða um
heim og selst í milljónum eintaka – sem segir okkur
væntanlega sitthvað um hve sólgin börn eru í hryllings-
sögur.
Í umfjöllun okkar um nýlegar bækur og leiksýningar
kennir svo ýmissa grasa – og jafnvel leynast þar líka ein-
hverjar óvættir. Ég vil svo vekja sérstaka athygli á að í
IBBY fréttum segir Guðlaug Richter, fyrrum stjórnar-
kona í IBBY, frá afar áhugaverðri sögu samtakanna en
uppruna þeirra má rekja til síðari heimsstyrjaldarinnar
og djúprar sannfæringar þýskrar konu af Gyðingaætt-
um um að leiðin til betri heims væri vörðuð vönduðum
barnabókum.
Eins og dyggir aðdáendur Barna og menningar hafa
sjálfsagt áttað sig á kemur blaðið nú út með breyttu
sniði. Við fengum hana Margréti E. Laxness, hönnuð
og myndskreyti, með okkur í dálitla vorhreingerningu
og hefur hún af mikilli eljusemi raðað hér öllu upp á
nýtt, hreinsað út úr hornum, pússað og fægt. Við von-
um að lesendur kunni vel við sig í þessu nýja umhverfi.
Fyrir hönd ritnefndar og stjórnar IBBY á Íslandi
óska ég ykkur gleðilegs sumars og góðra lestrarstunda
í sólinni. Okkur grunar þó að þeir sem setjist með vor-
heftið út undir húsvegg losni ekki við hrollinn – jafnvel
í rjómablíðu!
Guðrún Lára Pétursdóttir
Frá ritstjóra
Í þessu vorhefti blaðsins
er því að finna alls kyns
ófrýnilegar skepnur.