Rit Mógilsár - apr. 2002, Blaðsíða 5

5
3 INNGANGUR
Skógrækt á Íslandi á sér 100 ára sögu og erlendar trjátegundir hafa
skipað þar veglegan sess, og hafa sumar þeirra sýnt meiri
vaxtargetu og nýtingarmöguleika en íslenska birkið.

Á þessum 100 árum, sem ekki er langur tími í skógrækt, hafa menn
einbeitt sér að því að leita uppi tegundir og kvæmi sem vaxið geta
eðlilega við veðurskilyrði á íslandi. Það er fyrst núna á seinni árum
að skógarteigar eru að verða nægilega gamlir og margir til að hægt
sé að stunda á þeim vaxtarmælingar sem gefa marktækar
vísbendingar um vöxt þeirra, þó vissulega hafi verið fylgst með vexti
einstakra teiga.

Megintilgangurinn með trjámælingum er að safna upplýsingum um
ástand og vaxtargetu skóganna sem síðan eru notaðar við
skipulagningu á umhirðu og arðsemisútreikninga.

Með gróskuflokkun er átt við flokkun skóga eftir vaxtargetu þeirra, og
er þá venjulega notaður rúmmálsvöxtur á hektara á ári sem
mælikvarði á vaxtargetu (Hägglund 1974). Í löndum þar sem
skógrækt hefur efnahagslega þýðingu hafa rannsóknir beinst að því
að finna aðferðir þar sem á einfaldan hátt er hægt að ákvarða grósku
ákveðins skógar. Í dag eru aðallega tvær aðferðir notaðar við
gróskuflokkun. Þær eru; 1) mælingar á sjálfum skóginum og 2)
athuganir á gróðurlendi því sem skógurinn vex á. Ef notaðar eru
mælingar á skóginum er það venjulega hæðin sem er mæld, en hún
er í mun minna mæli háð þéttleika skógarins en bolrúmmál. Hæð
skógarins við ákveðinn aldur lýsir þá grósku staðarins (Hägglund
1972). Ef gróðurlendið er notað sem mælikvarði á grósku skógarins
þá eru það yfirleitt gróðursamfélög í skógarbotninum sem notuð eru
sem mælikvarði (Cajander 1909).

Markmiðið með þessari rannsókn, sem upphaflega var skrifuð sem
lokaritgerð við Ekenas Forstinstitut í Finnlandi 1998 (Heiðarsson
1998), var að búa til hæðarvaxtarföll fyrir rússalerki sem nota mætti
við gróskuflokkun lerkiskóga á innanverðu Fljótsdalshéraði.

Allt frá því að innflutningur á erlendum trjátegundum hófst á Íslandi
hefur rússalerki verið gróðursett í töluverðum mæli á innanverðu
Fljótsdalshéraði. Frá stofnun Héraðsskóga 1990 hefur lerkið einnig