Morgunblaðið - 04.01.2021, Blaðsíða 18

Morgunblaðið - 04.01.2021, Blaðsíða 18
18 MINNINGAR MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 4. JANÚAR 2021 ✝ Jónína fæddistá Akureyri 26. mars 1957 en ólst upp á Húsavík. Hún var dóttir hjónanna Ástu Ottesen, f. 25. febr- úar 1928, d. 16. júní 1980, og Bene- dikts Ingvars Helgasonar, f. 30. september 1926, d. 12. janúar 2012. Jónína var þriðja í röð fimm systkina. Hin eru Hólmfríður Sigrún, f. 1950, Pálmi, f. 1952, Helga, f. 1963, og Ingibjörg Sara, f. 1965. Jónína var þrígift. Fyrsti eig- inmaður hennar var Sveinn Eyj- ólfur Magnússon, þá Stefán E. Matthíasson og síðan Gunnar Þorsteinsson. Börn hennar og Stefáns Einars eru: 1) Jóhanna Klara, f. 1984, eiginmaður hennar er Stefán Bjarnason og eiga þau tvö börn, Stefán Kára, f. 2012, og Kristínu Emblu, f. 2018. 2) Matthías, f. 1986, sam- býliskona hans er Heiða Anita Hallsdóttir. 3) Tómas Helgi, f. 1989, sambýliskona hans er El- aði Eróbikkstúdíó Jónínu og Ágústu með Ágústu Johnson. Fyrst í Borgartúni og síðar í Skeifunni. Jónína flutti með fjölskyldu sinni til Svíþjóðar árið 1988 þar sem hún tók yfir rekstur Aktiverum-líkams- ræktarstöðvarinnar í Hels- ingborg sem þá stóð höllum hæti. Hún endurreisti hana með slíkum ágætum að hún var valin viðskiptamaður ársins í Hels- ingborg árið 1995. Eftir að Jón- ína kom aftur heim stofnaði hún Planet Pulse-heilsulindina á Hótel Esju (nú Hilton) og tók yf- ir og keypti fleiri stöðvar og byggði upp umfangsmikinn rekstur. Hún sneri sér síðar að heilsumeðferðum og kynnti landsmönnum m.a. detox-heilsumeðferðir í sam- starfi við aðila í Póllandi og síð- ar hér á landi. Jónína var mjög vinsæll fyrirlesari og frum- kvöðull á mörgum sviðum. Hún hlaut margar viðurkenningar fyrir störf sín hér sem erlendis. Útför hennar verður gerð frá Digraneskirkju í Kópavogi í dag, 4. janúar 2021, klukkan 13, að viðstöddum boðsgestum, fjöl- skyldu og vinum. Athöfninni verður streymt í gegnum hlekk- inn: joninaben.com/. Virkan hlekk má nálgast á: https://www.mbl.is/andlat/. ísabet Snjólaug Reinhardsdóttir. Tómas Helgi á tví- burana Matthías Þór og Ásdísi Þóru, f. 2017, með Kol- brúnu Freyju Dav- idsen. Jónína ólst upp á Húsavík þar sem hún spilaði hand- bolta með Völsungi og tók þátt í þeim íþróttum sem voru í boði. Hún fór í Menntaskólann á Ísafirði þaðan sem leiðin lá til Kanada, fyrst til Vancouver þar sem hún kenndi m.a. íslensku en síðan til Montreal þar sem hún stundaði nám við McGill-háskólann og út- skrifaðist þaðan sem íþrótta- fræðingur. Íþróttir, heilsurækt, vellíðan og heilsa áttu hug hennar upp frá því. Eftir að hún flutti heim kenndi hún íþróttir bæði við Reykjaskóla og Æf- ingadeild Kennaraháskóla Ís- lands. Hún tók síðan við rekstri Æfingastöðvarinnar við Engi- hjalla, kenndi morgunleikfimi í Ríkisútvarpinu og kynnti lands- mönnum síðan eróbikk og stofn- Það er sár tilhugsun að elsku mamma sé farin. Ég sætti mig seint við að geta ekki hringt í hana, heyrt í henni hljóðið og fengið það sem hún kallaði upp- eldi á 15 mínútum sem endaði iðu- lega á fræðslu um mikilvægi D- vítamíns. Það er hægt að eyða mörgum orðum í þá fjölmörgu sigra og ósigra sem mamma mín fór í gegnum á sinni allt of stuttu ævi en upp úr standa nú góðar minningar, mikilvægur lærdómur og sýn hennar á lífið. Hugurinn leitar aftur til æsku í litla rauða húsið okkar í Helsing- borg, yndislega æskuheimilið okk- ar. Mamma var ótrúleg kona og ekki voru þær litlar áskoranirnar sem hún stóð frammi fyrir. Fljót- lega eftir fæðingu fæ ég RS-vírus og næstum dey í fanginu á henni en um þá lífsreynslu ræddi mamma oft. Í kjölfarið varð ég nánast heyrnarlaus fram yfir tveggja ára aldur og alveg snar- vitlaus. Ég á líka tvö önnur systk- ini, sem fór þó töluvert minna fyr- ir, sem betur fer. Ekki nóg með að hún sæi um okkur með glæsi- brag heldur rak hún líka stóra heilsurækt í Helsingborg. Þetta gerði hún allt með það að leið- arljósi að vandamálin væru til að leysa þau. Við vorum svo heppin að fá að vera hluti af þessu æv- intýri mömmu þar sem hún tók okkur með sér út um allt. Við eyddum til dæmis miklum tíma með henni í vinnunni og hef ég örugglega horft á fleiri spinning- tíma fyrir sjö ára aldur en flestir munu sækja um ævina. Það var yndislegt að fylgjast með henni á sínum heimavelli, vinnusemin og eljan varð okkur börnunum mikil hvatning og er enn. Annar mikilvægur lærdómur frá mömmu var hugarfar hennar til fólks. Reglan var frekar auð- veld: það eru allir jafnir og maður sýnir náunganum kærleik, mætir honum þar sem hann er og býður fram hjálparhönd. Þetta hugarfar mömmu varð oft til þess að hún leiddi saman ólíklegasta fólk og við höfum oft rifjað upp hin und- arlegustu matarboð og hlegið okkur máttlaus. Það er líka mikil huggun í þeim fjölmörgu sögum sem við nú fáum að heyra um það hvernig mamma hefur snert líf fólks og hjálpað því. Á unglingsár- unum verð ég þó að viðurkenna að mér fannst óþolandi að fara með henni í verslunarmiðstöðvar þar sem hún virtist tala við alla. Fólk að þakka fyrir góðverk hennar, hún að veita jafnvel óumbeðin ráð eða fólk hreinlega að láta hana vita að það hefði náð að snúa lífi sínu við á einn eða annan hátt. Mikið ofboðslega hlýja þessar minningar mér þó í dag og að við höfum verið svona lánsöm að eiga mömmu sem snerti líf svona margra. Eitt af því sem ég á eftir að sakna hvað mest við mömmu eru samtölin við hana. Hún var of- boðslega fyndin, skemmtileg, kærleiksrík og skautaði aldrei framhjá hlutunum heldur sagði þá bara eins og þeir voru. Hún kenndi mér að vera ekkert að taka lífið of alvarlega, vera óhræddur við að gera mistök og hafa gaman, því tíminn er naumur og það er engin ástæða til að fara í leiðinlegt ferðalag þótt erfitt kunni að reynast á köflum. Við systkinin höfum alltaf vitað að við erum elskuð og hvað mamma var stolt af okkur. Það sem ég gæfi ekki fyrir að fá ein „Love you!“-skilaboð til viðbótar frá henni. Tómas Helgi Stefánsson. Mamma var eldflaugin í lífi okkar og pabbi kletturinn. Það er allt hægt og ekkert er ómögulegt ef við skoðum málin vandlega og vinnum sómasamlega að þeim. Konan sem gafst ekki upp og var með aðra meiningu á orðinu ómögulegt en orðabókin, það var hún mamma. Ein af fyrstu minningum mín- um um mömmu er af mér sitjandi aftast í herbergi að drekka svala meðan fullt af fólki hoppaði og skoppaði eftir fyrirmælum mömmu í takt við popptónlist. Með tímanum breyttist her- bergið, fólkið, tónlistin, hreyfingin og svalinn (of mikill sykur) en mamma var sú sama, standandi fremst, brosandi út að eyrum að koma fólki í gang. Hún vildi alltaf hjálpa fólki og gaf sig alla í það. Á meðan aðrir töluðu um að einhver ætti bágt eða væri að ganga í gegnum erf- iðleika var hún rokin af stað til þess að hjálpa, hvort sem það var með því að gefa það sem vantaði, koma þeim í tengsl við einhvern sem gat hjálpað eða bara að létta þeim lundina með spjalli og góðu gríni. Mamma var ófeimin við að segja skoðanir sínar og var alltaf stutt í grínið enda engin ástæða til að taka allt alvarlega. „Fólk sem tekur allt alvarlega er svo rosa- lega leiðinlegt. Matti, ekki vera leiðinlega týpan!“ Hún er eina manneskjan sem gat stuggað við blygðunarsemi prests og sjóara í sama brandaranum, sem hefur kannski verið sjokk fyrir fólk sem þekkti ekki aðstæður í matarboð- unum hennar mömmu, en við börnin vorum klappstýrurnar hennar í þeim uppistöndum. Ég er stoltur af öllu sem mamma hefur gert í gegnum tíð- ina en ég er stoltari yfir því hver mamma var sem manneskja og því sem hún kenndi okkur í gegn- um uppeldisárin, sem voru víst enn í gangi: Ekki gefast upp, hjálpaðu þeim sem þurfa á hjálp að halda og ekki vera leiðinlega týpan. Ég veit að það tók langan tíma, enda „late bloomer“, en þið pabbi gerðuð mig að því sem ég er í dag. Það er sárt að hugsa um fram- tíðina án þín en þú verður alltaf með mér hvert sem ég fer. Ég elska þig mamma mín og stend við loforðið að aldrei vera leiðinlega týpan. Matthías Stefánsson. Jónína tjáði mér að hún hefði nælt sér í nýja bók nú á aðvent- unni eftir einn af mínum eftirlæt- ishöfundum, Jón Kalman Stefáns- son. Bókin ber titilinn „Fjarvera þín er myrkur“. Jónína hreifst af efnistökum höfundar og kröftug- um stíl. Hún las fyrir mig nokkrar glefsur og þótti mér mikið til koma, enda höfundurinn er ekki einhamur. Lesturinn reyndist tilfinninga- lega erfiður er á leið, svo erfiður að hún gafst upp og tjáði mér að ég fengi þessa bók í jólagjöf. Það er erfitt að hugleiða dauð- ann á hátíð ljósanna, hvað þá að mæta honum augliti til auglitis, en þegar grannt er skoðað kemur þó í ljós að boðskapur jólanna fjallar um dauðann og elskuna. Dauði sem er sigraður og elska sem ekk- ert fær slökkt. Boðskapur jólanna er um barn sem okkur er fætt og son sem er gefinn. „Því svo elskaði Guð heim- inn að hann gaf son sinn eingetinn til þess að hver, sem á hann trúir, glatist ekki, heldur hafi eilíft líf.“ Drottinn Jesús er ljós þessa heims, fjarvera hans er myrkur. Koma Jesú inn í þennan fallna heim gerði það að verkum að broddur dauðans var brotinn. Að standa frammi fyrir dauða ástvinar er alltaf áfall, jafnvel þó að von okkar í Kristi sé hið leið- andi ljós. Hann fór til að búa okk- ur stað. Sá staður sem Drottinn hefur búið okkur, og tekið tvö þúsund ár, hlýtur að taka öllu því fram sem við getum gert okkur í hugarlund. Dauðinn er aðskilnað- ur um skamma hríð. Ég kynntist Jónínu í gegnum starf hennar að heilsueflingu. Ég fór nokkrar ferðir til Póllands og þar tókst með okkur góð vinátta sem umbreyttist í ást eftir að hag- ir mínir breyttust. Við urðum óað- skiljanleg og hjónaband varð nið- urstaðan. Hjónaband sem við slitum aldrei. Við áttum saman stórkostlegan tíma sem mér mun ekki gleymast. Jónína var óvenju- leg og yfirburðamanneskja á mörgum sviðum. Að fá að njóta kærleika hennar, elsku, um- hyggju, fræðslu og almennra samskipta voru forréttindi. Því miður hrönnuðust svört ský við sjóndeildarhringinn og vindurinn varð í fangið. En þegar á reynir má vera ljóst að ástin er sterkasta aflið í veröldinni. Í ljóðaljóðunum 8:6,7 segir: „Legg mig sem innsiglishring við hjarta þér, sem innsiglishring við armlegg þinn. Því að elskan er sterk eins og dauðinn, ástríðan hörð eins og Hel. Blossar hennar eru eldblossar, logi hennar brenn- andi. Mikið vatn getur ekki slökkt elskuna og árstraumar ekki drekkt henni. Þótt einhver vildi gefa öll auðæfi húss síns fyrir elskuna, þá mundu menn ekki gjöra annað en fyrirlíta hann.“ „Því að lífið er mér Kristur og dauðinn ávinningur,“ segir postul- inn Páll. Jónína átti einlæga trú á Drottin og var Honum falin. Skyndilegt dauðsfall Jónínu varð mér myrkur um stund, en hið lifandi orð hrekur myrkrið á flótta: 1. Þessalóníkubréf 4:13,14: Ekki viljum vér, bræður, láta yður vera ókunnugt um þá, sem sofnaðir eru, til þess að þér séuð ekki hryggir eins og hinir, sem ekki hafa von. Því að ef vér trúum því að Jes- ús sé dáinn og upprisinn, þá mun Guð fyrir Jesú leiða ásamt honum fram þá, sem sofnaðir eru. Drottinn blessi minningu Jón- ínu Benediktsdóttur. Gunnar Þorsteinsson. Þegar leiðir okkar Jónínu lágu fyrst saman vorum við bæði ung og sæt. Við fylgdumst að í sjö ár, ef til vill ekki alltaf hönd í hönd, en samt á sömu leið og að sama marki. Að lokum komum við að krossgötum er leiðir skildi og héldum hvort í sína áttina. Sá við- skilnaður var frekar vinsamlegur, miðað við hvernig svona atvik geta þróast. Leiðir okkar sköruð- ust ekki aftur fyrr en löngu seinna er við bæði höfðum endað uppi í blómabænum Hveragerði. Þar rákumst við hvort á annað, fyrst í sundi eða mat á Heilsuhælinu og síðar í Heiðmörkinni. Þessir „árekstrar“ voru ætíð mjög hlý- legir og við óskuðum hvort öðru velfarnaðar. En nú fæ ég því mið- ur ekki aftur tækifæri til að benda henni á að nú séum við bara sæt. Öll getum við átt von á því að hrasa einhvern tímann á lífsleið- inni. Þá reynir á styrk okkar; bognum við bara eða brotnum al- farið? Þær byltur sem hún Jón- ína lenti í hefðu lagt flestar manneskjur, en ekki hana. Þessi hæfileiki hennar, að ná ætíð að rísa á fætur og finna sér nýja leið að settu marki, var það sem ein- kenndi seinni hluta ævi hennar. Við gætum flest lært mikið af henni, því fáa einstaklinga hér á landi veit ég sem hafa haft storminn eins illilega í fangið og hún. Nú er ég einn orðinn vörslu- maður sameiginlegra minninga okkar Jónínu frá Ísafirði, Húsa- vík, Vancouver, Montreal og Hrútafirði. Þær mun ég geyma vel og vandlega til æviloka, sum- ar betri en aðrar, eins og gengur og gerist í lífi okkar allra. Flestöll trúarbrögð eiga það sameiginlegt að andlegu lífi okk- ar ljúki ekki þegar hjartað hættir að slá. Hvað þá tekur við getur ekkert okkar sannreynt fyrr en hin stóra stund rennur upp. Ef til vill á ég eftir að rekast á þessa fyrrverandi eiginkonu mína ein- hvern tímann, eins og í Heið- mörkinni forðum daga. Ég og seinni eiginkona mín, Bee McEvoy, sendum öllum að- standendum hennar innilegar samúðarkveðjur. Guð blessi minningu Jónínu Benediktsdótt- ur. Sveinn Eyjólfur Magnússon. Við Jónína komum inn í tengdafjölskylduna um svipað leyti. Það eru mörg ár síðan. Hún var einstök. Flott, klár, leiftrandi og skemmtileg. Þannig kynntist ég henni fyrst og þannig er mynd- in sem ég geymi í hjarta mínu af henni. Hún kynnti mig iðulega sem mágkonu sína og ég svaraði yfirleitt með því að leiðrétta hana: Nei, Jónína, við erum svilkonur! Æ, það breytir engu, sagði hún. Og það var rétt. Það breytti auð- vitað engu. Við tengdumst sterk- um vinaböndum sem héldust alla tíð. Þó að við hittumst ekki oft á síðustu árum var það alltaf eins og við hefðum hist í gær. Hún var alltaf jafn hlý og opin. Alltaf jafn flott, klár, leiftrandi og skemmti- leg. Það eru svo mörg atvik sem koma upp í hugann þegar ég lít til baka og minnist samskipta okkar Jónínu í gegnum árin. Ég ætla að láta nægja að nefna eitt. Það var þegar hún var að fara að opna glæsilegt heilsuhótel á Ásbrú vor- ið 2009. Við hittumst í stúdents- veislu yngri sonar hennar á laug- ardegi, seint í maímánuði. Þá hafði Gunnar, maðurinn minn og fyrrverandi mágur hennar, fengið heilablóðfall fyrir nokkrum vikum og var í veikindaleyfi af þeim sök- um. Þegar Jónína heyrði það brást hún við með því að tilkynna honum að hún myndi koma og sækja hann daginn eftir. Hún ætl- aði að bjóða honum að koma í tveggja vikna dvöl á heilsuhótel- inu. Þessi viðbrögð voru dæmi- gerð fyrir hana. Alltaf snögg að hugsa og tilbúin að leggja lið. Síð- ar þetta sumar var ég svo heppin að fá mínar tvær vikur hjá Jónínu að lokinni mikilli vinnutörn. Ég hef aldrei fengið að hvíla mig við aðrar eins lúxusaðstæður. Það var frábært að sjá hvernig hæfileikar Jónínu fengu að njóta sín til hins ýtrasta í þessum aðstæðum – þarna var hún sannarlega á heimavelli. Þetta var yndislegur tími sem ég gleymi seint. Mér finnst sárt að sjá á bak Jónínu sem kvaddi okkur alltof snemma. Það eru margir sem sakna hennar. Ekkert kemur í staðinn fyrir góða vinkonu, mömmu eða ömmu. Enginn fyllir hennar skarð. En góðar og dýr- mætar minningar eru ómetanleg- ar. Börn og barnabörn eiga þess- ar minningar saman og þau eiga líka hvert annað, sem ég veit að skiptir þau miklu máli, enda öll bæði vel gerð og yndisleg. Ég bið góðan Guð að hugga þau og styrkja í sorginni. Guð blessi minningu Jónínu, sem gaf okkur er fengum að kynnast henni svo mikið. Fyrir það er ég óendanlega þakklát. Arnfríður Guðmundsdóttir. Þvílík gæfa það var að verða á leið minnar yndislegu vinkonu Jónínu. Í raun eru öll orð eða lýs- ingar fátækleg þegar kemur að því að lýsa Jónínu því hún var í raun stærri en lífið sjálft – ein magnaðasta og stórbrotnasta manneskja sem ekki bara fjöl- skyldan hennar og við vinirnir átt- um heldur sem öll þjóðin átti. Hún var með stærsta hjarta sem ég hef kynnst og lét ekki sitt eftir liggja til að bæta heiminn. Hún elskaði sitt fólk og sína skjólstæð- inga í gegnum tíðina skilyrðis- laust, bar umhyggju fyrir öllum og gjafmildi hennar engu lík. Það hefur verið magnað að sjá allt þetta flóð skilaboða frá fólki alls staðar að úr heiminum sem hún snerti með kærleiksríkum stuðningi. En það kemur ekki á óvart. Óteljandi góðverk sem hún gerði í hljóði án þess að stæra sig af þeim, hvort sem það var kær- leiksríkur stuðningur eða verald- legar gjafir. Jónína var svo ótrú- lega örlát, líka þegar hún átti lítið. Hún var óspör á stuðning, hvatn- ingu og hrós – og ég og mín fjöl- skylda fórum ekki varhluta af því. Við Geir litum á hana sem hluta af fjölskyldunni enda var það hún sem leiddi okkur saman – og fyrstu jólin okkar héldum við með Jónínu. Hún var alveg einstaklega skemmtileg, alltaf gaman að vera í kringum hana – aldrei lognmolla – mikið hlegið og alltaf líf og fjör. Ég elskaði hvað hún var hrein og bein – hún kom til dyranna eins og hún var klædd, tók sjálfa sig alls ekkert hátíðlega og var ekk- ert að setja sig í stellingar. Jónína gerði óspart grín að sjálfri sér, það var ekki til í henni snobb og allir voru jafnir í hennar augum. Jónína var líka búin að upplifa að eiga allt og einnig að standa á göt- unni með börnin sín og eiga ekki í nein hús að venda. En hún reis alltaf upp og kom alltaf sterk til baka. Hún var ótrúlega hug- myndarík og uppátækjasöm, allt- af að skipuleggja næstu verkefni og tilbúin með viðskiptaplönin, hún hugsaði í lausnum og orðið ómögulegt var ekki til í hennar orðabók. Jónína var trú og trygg og hik- aði ekki við að taka slaginn fyrir fjölskyldu og vini ef henni fannst á þá hallað – slagi sem hún hefði ef til vill átt að láta aðra um að taka, því þetta tók svo sannarlega sinn toll af henni. En hugrekki einkenndi þessa einstöku konu og hún vílaði jafnframt ekki fyrir sér að taka afstöðu í umdeildum þjóð- félagsmálum. En loksins þegar Jónína var komin á lygnan sjó með fallega heimilið í Hveragerði eins og reyndar öll hennar heimili í gegnum tíðina voru af hennar al- kunnu snilld, og hún hlakkaði mikið til að eyða meiri tíma með börnunum sínum og barnabörn- um sem hún elskaði meira en allt, þá kom stóra kallið. Elsku Jó- hanna Klara, Matthías, Tómas og fjölskylda, missir ykkar er mikill og svo sár. Við Geir vottum ykkur öllum okkar dýpstu samúð. Það var heiður að fá að kalla Jónínu vinkonu mína og njóta vináttu hennar í meira en 20 ár – vináttu sem aldrei bar skugga á. Það er óendanlega sárt og óraunverulegt að hún hafi kvatt okkur. Lífið verður ekki samt án hennar. En kærleiksstjarnan hennar mun halda áfram að skína skært í hjörtum okkar sem eftir lifum. Jóhanna Vilhjálmsdóttir. „Hvað ferðu oft í infrarauðan? Hvað ertu lengi? Ferðu á morgn- ana eða kvöldin? Hehe. Þú heyrir að ég er að biðja um fyrirlestur um infrarauðan. Góðir hjá þér lestrarnir. Afslappandi að hlusta á þig, mín kæra.“ Þessar línur sendi ég vinkonu minni Jónínu Ben í skilaboðum á Facebook að kvöldi 15. desember sl. Harmafregnin um skyndilega brottför hennar útskýrði síðar af hverju mér barst ekkert svar, enda engan veginn líkt henni að svara ekki. Í skila- boðunum vitna ég í stutta fræðslufyrirlestra sem Jónína flutti síðustu vikur á FB um hin ýmsu mál sem vörðuðu detox og bætta heilsu. Hún lét Covid og aðra óárán ekki stöðva sig í að þjónusta detoxvini sína. Jónínu kynntist ég fyrst árið 2009 þegar ég fór ásamt dóttur minni, Halldóru Gyðu, á heilsu- hótelið Elf í Póllandi þar sem Jón- ína byggði upp þjónustu fyrir Ís- lendinga sem hún rak hátt í tvo áratugi. Þangað fór ég síðan ár- lega og naut hvatningar og leið- sagnar hennar. Í detoxmeðferð- inni mynduðust í gegnum árin vinahópar, svo sem páskahópur, septemberhópur og fleiri, sem Jónína hélt utan um. Hún var mikill höfðingi og elskaði að bjóða vinahópum sínum til veislu. Mér er sérstaklega eftirminnilegt glæsilegt jólahlaðborð þar sem detoxhóparnir hennar fylltu húsið í Stigahlíð. Það er erfitt að lýsa Jónínu án þess að sjá fyrir sér frum- kvöðulinn sem lét ekkert stöðva Jónína Benediktsdóttir

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.