Morgunblaðið - 18.05.2021, Qupperneq 15

15
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. MAÍ 2021
Stokkið Kári Heiðdal sendir labradorhundinn sinn, hana Bíbí, í svonefnda vatnasókn og Bryndís Bragadóttir fylgist vel með. Bíbí stekkur af stað, enda þarf hún að æfa sig að sækja veiðibráð.
Gunnar Örn Arnarson
Það er nú svo að í
okkar góða landi eru
víða mannréttinda-
brot. Vert er að fjalla
um eitt þeirra sem
snýr að starfslokum
fólks á vinnumarkaði.
Ótalinn fjöldi kvenna
og karla hefur misst
vinnu löngu fyrir töku
lífeyris. Hvað tekur þá
við? Jú, þrautaganga á
atvinnuleysisbótum og
margendurteknar umsóknir um at-
vinnu.
Umsóknum um atvinnu er sjald-
an svarað og nánast aldrei boðið
viðtal. Þarna er kennitalan að
verki, segja flestir. Ekki er skoðuð
færni, hæfni og reynsla. Þetta upp-
lifir fólk sem mikla höfnun og nið-
urlægingu. Hvað er að
á vinnumarkaðnum?
Hér er um að ræða
fólk sem mætir alltaf
og er heill reynslu-
brunnur í sinni starfs-
grein. Við þurfum nýja
ráðningarstofu með
nýjar hugmyndir um
mannauð sem sérhæfir
sig í þessum mannauði
og hvernig best er að
vekja fólk til meðvit-
undar um tapið sem
atvinnulífið verður fyr-
ir. Nokkrar hliðar eru
á þessu stóra máli. Má þar nefna
endurhæfingu á atvinnuleysisbótum
sem þó nokkrum sinnum leiðir til
atvinnutækifæra á vinnumarkaði en
fleiri fara á örorku. Sú leið er dýr
bæði vegna kostnaðar lífeyrissjóða
og almannatrygginga en ekki síst í
niðurbroti fólks við að vera ekki
virkt í samfélaginu. Það þarf sterk
bein og dugnað til að bogna ekki.
Við gerum langflest ráð fyrir að
vinna til 65 ára og upp í 70 ára,
sem mörgum finnst vera lokatala,
en vilja líka vinna fram yfir 70 ára
aldur. Hátt í 20% vilja vinna lengur
samkvæmt könnunum. Hvers
vegna að negla fólk við afmælisdag-
inn sinn? Atvinnufrelsi er fallegt
orð og ætti að vera meira notað.
Atvinnusköpun með miðaldra
fólk í huga er vænlegur kostur og
ætti líka að hvetja sprotafyrirtæki
til að huga að þeim mannauði sem í
eldra fólki býr. Í nýsköpun í mat-
vælaiðnaði hafa verið teknar fram
gamlar uppskriftir og eru margar
þeirra að gera það gott. Eitt
skemmtilegt dæmi um hvernig
hjónabandssælan og randalínan
urðu að sparikaffimeðlæti. Ég tala
nú ekki um pönnukökurnar, sem
allar ömmur eru beðnar um.
Víða erlendis er fólk að vinna
hluta úr degi eins og á hótelum við
morgunverðarhlaðborðin. LEB tel-
ur að það sé mannréttindabrot að
hafna fólki vegna aldurs. Aldurs-
fordómar eiga ekki að vera til. Lög
um endurnýjun ökuskírteina eru
eitt dæmi um fordóma; gömul lög
þegar fólk um sjötugt var líkt og
fólk er í dag um áttrætt. Við lifum
lengur og getum æði margt mun
lengur en foreldrar okkar. Danir
hafa aflagt sambærilegar reglur og
hér eru um endurnýjun öku-
skírteina. Kostnaður fyrir sam-
félagið er mikill; læknisferð og ferð
til sýslumanns, eina sem hefur
batnað er að ekki þarf mynd í
hvert sinn. Skorum á stjórnvöld að
aflétta þessu úrelta kerfi. Æði
margir vita ekki af því að það þarf
að fá nýtt ökuskírteini 70 ára því
enginn er að skoða svo gamalt próf,
sem getur verið 53 ára gamalt. Var
einhvern tíma á þessum 53 árum
boðið upp á endurmenntun? Nei, en
lítil tilraun var gerð fyrir nokkrum
árum í ökuendurhæfingu með sam-
göngustofu. Það námskeið líkaði
mjög vel og þarf að taka upp að
nýju.
Vinnum að fjölbreyttara starfs-
vali á efri árum og sýnum fólki
virðingu.
Verndum störfin okkar, gott fólk.
Eftir Þórunni
Sveinbjörnsdóttur » Aldursfordómar eiga
ekki að vera til.
LEB telur það mann-
réttindabrot að hafna
fólki vegna aldurs.
Þórunn H.
Sveinbjörnsdóttir
Höfundur er formaður
Landssambands eldri borgara.
thor8@simnet.is
Vanvirðing við eldra fólk
Áhugi á málefnum
norðurslóða er mikill
og fer vaxandi, þar
fara norðurslóðaríkin
Bandaríkin, Kanada,
Rússland og Norður-
löndin auðvitað
fremst í flokki en
áhuginn er síst minni
hjá löndum sem eru
fjarri norðurslóðum.
Bráðnun íssins opnar
nýjar siglingaleiðir sem stytta
siglingaleiðina milli Asíu og Evr-
ópu um allt að 40%. Því fylgja ým-
is tækifæri, á svæðinu eru auð-
lindir en síðast en ekki síst hafa
flest ríki áttað sig á að þær miklu
breytingar sem eru að verða á
svæðinu sökum loftslagsbreytinga
hafa áhrif á okkur öll. Ekki bara
okkur sem búum á
norðurslóðum. Ríki og
ríkjasambönd eru
ekki ein um að hafa
áhuga á svæðinu,
tækifærum og ógn-
unum sem þar lúra
heldur hefur atvinnu-
lífið og fjöldi félaga-
samtaka mikinn
áhuga á svæðinu.
Fyrir Ísland felast
margvísleg tækifæri í
auknum alþjóðlegum
áhuga á norður-
slóðum. Sem friðsamt smáríki,
miðja vegu milli norðurskautsríkj-
anna í austri og vestri, er Ísland í
ákjósanlegri aðstöðu til að marka
sér enn frekar sess sem vett-
vangur umræðu og ráðstefnuhalds
um norðurslóðir. Rannsóknir eru
forsenda þess að greina megi þær
öru breytingar sem eru að eiga
sér stað á norðurslóðum og meta
hvaða viðbragða er þörf. Norður-
slóðarannsóknir snerta mörg
fræðasvið og kalla á virkt alþjóð-
legt samstarf. Þarna liggja mikil
sóknarfæri fyrir Ísland að vera
vettvangur opinnar umræðu um
rannsóknaniðurstöður, leiða sam-
an rannsakendur frá ýmsum lönd-
um, finna leiðir til að hagnýta
rannsóknaniðurstöður og stuðla að
nýsköpun. Það er því mikilvægt að
nýta krafta fræðasamfélagsins
sem heildar hér á landi til að nýta
sem best þekkingu þess og
reynslu. Enda eru verkefni fram-
tíðarinnar krefjandi og kalla á
framsýnar lausnir, öflugt samstarf
og víðtæka þátttöku fræða-
samfélagsins í samstarfi við einka-
aðila, sveitarfélög og ríki.
Hringborðið
Hringborð norðurslóða (Arctic
Circle) hefur frá 2013 verið einn
helsti opni umræðuvettvangurinn
um málefni svæðisins. Árleg þing
þess í Hörpu í Reykjavík hafa að
jafnaði verið sótt af rúmlega tvö
þúsund gestum víðs vegar að –
jafnt ráðamönnum, fræðafólki og
fulltrúum grasrótarsamtaka og at-
vinnulífs. Auk þess hefur Hring-
borðið haldið fjölmenn málþing og
ráðstefnur víða um heim. Í því
skyni að treysta til framtíðar stoð-
irnar undir starf Hringborðs norð-
urslóða er hafinn undirbúningur
að stofnun norðurslóðaseturs á Ís-
landi, sem kennt yrði við Ólaf
Ragnar Grímsson, fyrrverandi for-
seta Íslands og hvatamann að
stofnun þess. Einnig má líta til
möguleika á að efla tvíhliða og
fjölhliða samstarf á sviði norð-
urslóðarannsókna og fræða, sem
og um sjálfbæra nýsköpunarstarf-
semi.
Nýsköpun er ekki bara æskileg
heldur nauðsynleg til að tryggja
efnahagslega velgengni þjóð-
arinnar en líka til að leysa stærsta
úrlausnarefni samtímans sem er
hnattræn hlýnun. Hugvitið er upp-
spretta nýsköpunar og stærsta
auðlind okkar, auðlind sem við
getum virkjað endalaust.
Eftir Bryndísi
Haraldsdóttur »Hugvitið er upp-
spretta nýsköpunar
og stærsta auðlind okk-
ar, auðlind sem við get-
um virkjað endalaust.
Bryndís Haraldsdóttir
Höfundur er þingmaður Sjálfstæð-
isflokks og formaður þingmanna-
nefndar um endurskoðun norður-
slóðastefnu.
bryndish@althingi.is
Norðurslóðir og þekkingareyjan Ísland