Skólablaðið - 01.02.1973, Blaðsíða 18

upp Lýsiströtu, að Herranóttin
var auglýst pömu- og herranófct.
M.R. tók við’af hinum gamla
Latlnuskóla, sem var karlmanna-
skóli, sem kvenfólkið síðar fær
inngöngu i. Allar skólabækurnar
og kennslan var og er miðuð við,
að skólinn er karlmannaskóli.
Stúlkur fengu inngöngu i hann.
Spyrill:
Fyrir náð og miskun?
Vilborg:
Fyrir harða baráttu, ekki neina
náð, fengu þær að ganga inn 1
þennan herraskóla og þar var engu
breytt, þó að konurnar kaœiu inn.
Þær gengu bara inn I hefð og heim
karlmannsins.
'Spyrill:
En það er alveg staðreynd jafnvel
þótt konur séu í miklum minnihluta
eru hlutfallslega fasrri konur sem
bjóða sig fram I embætti. Þetta er
áður en fer að reyna á menntunar-
mismún og annað eins. Aður ~n þser
fara að halda heimili eins og
þegar kemur út i þjóðfélagið.
Vilborg:
Það er vegna þess,sem ég var að
segja að Menntaskólinn var eitt
höfuðvlgi karlmannanna. Þar voru
eingöngu menntaðir karlmenn.
Spyrill:
Þú átt við að skólinn miðist ennþá
við karlmenn?
Vilborg:
Auðvitað gerir hann það. Þetta er
karlmannaskóli, þar sem helmingur
nemendannaeer íconur. Þó að hann
fylltist alveg af konum er ég ekki
búin að sjá að nokkrum sköpuðum
hlut verði breytt, skipulag skóla-
ns er miðað við að mennta karlménn
sem eiga að ráða I þjóðfélaginu.
Litið I kennsiubækurnar. Litið á
sögu skólans. Konan á sér enga
sögu• Litið 1 hvaða sögubók sem er
konan er ekki með. Við eigum enga
sögu. A hverju eigum við að standa.
Við eigum engan grundvöll. Hafi
konur gert eitthvað markvert er
það þurrkað út af spjöldum sög-
unnar. Það er þagað um þær I
sögubókunum eins og kommaskáld
í Mogganum. Svo segja menn konur
hafa aldrei gert neitt markvert.
Llttu i Islandssöguna er ekki
þagað yfir þvl mjög vandlega.
Hafa konur ekki búið I þ essu
landi allt frá landnámsöld ?
Spyrill:
En standa konur I hinum ýmsu lönd-
um heims ekki misjafnlega að vigi
hvað varðar jafnrétti kynjanna ?
Vilborg:
Auðvitað gera þær það. Það versnar
eftir þvi sem sunnar dregur. Nor-
rænar konur hafa lengi haft meira
frelsi og meiri réttindi en aðrar
konur.
Spyrill:
En finnst þér einhvers staðar hafa
tekizt að ná jafnrétti kynjanna?
Vilborg:
Eg veit ekki hvernig það er I Kína.
Spyrill:
Er það sem sagt eina vonin ?
Vilborg:
Eg hef góða von um að" það sé ör-
lítið betra þar en annars staðar.
Og jafnvel i sumum nýfrjálsu
Afrikurikjunum. Þetta eru bænda-
þjóðfélög og 1 þeim eru konurnar
ákaflega mikilvægar. Akuryrkja
hefur alltaf verið sérgréin kon-
unnar.
Spyrill:
En eru konur yfirleitt virkar I
þjóðmálabaráttu eins og t.d. I
þjó'' ''ylkingunni gegn innlimun
Noi'egs ■ I E.B.E. Veiztu nokkuð um
það ?
Vilborg:
Eg hef ekki kynnt mér það, hins
vegar hef ég góðar heimildir fyrir
því,að á striðsárunum voru konur
skeleggari en nokkur annar gegn
nazistunum. Nazisminn var viðbjóð-
slegur, eins og við vitum öll og
höfum öll viðurkennt, llka þeir
sem kannski einu sinni voru naz-
istar. Hugmyndafræði nazistanna
beinllnis byggði á þvi að konan
væri miklu óæðri vera en karlmað-
urinn á sama hátt og þeir skiptu
mannkyninu upp I æðri og óæðri
kynstofn. Þar kom berlega i ljós
hve kynþáttamisréttið og kynja--
misréttið er eðlisskylt-nánast
sami hluturinn.
Spyrill:
Miðast kröfur konunnar ekki oftast
nær við þarfir heimilisins t.d.
fara konurnar I Chile I kröfugöngu
til að mótmsfela matvælaskortinum.
Vilborg:
Hvers vegna skyldu þær ekki gera
það frekar en nokkur annar ? Ein
Höfuð skylda konunnar, hversu
þjóðfélagslega mikilvæg störf sem
hún annars vinnur, er að hafa
alltaf tilbúinn mat handa fjölsk-
yldu sinni. Hún er alltaf á hla-
upum I fisk- og mjólkurbúðir og
stendur þar I biðröð. Matreiðsl-
uskyldan og barnauppeldið, það er
það sim bindur konuna við heimil-
ið. Svo bætast hreingerningarnar
ofaná. Konurnar eiga blátt áfram
að hreingera alla veröldina.
Spyrill:
Hvernig stóð á þvl að Rauðsokka-
hreyfingin var stofnuð hér á Isl-
andi? Höfðuð þið erlendar fyrir-
myndir?
Vilborg:
Rauðsokkahreyfingin er sprottin
upp úr innlendum aðstæðum og
kviknaði upp úr smáhópum og
einstaklingum, sem sameinuðust
til baráttu.
Það hafði ýmislegt gerzt,
víða voru smáir hópar, upphaflega
saumaklúbbar stofnaðir af mennta-
skólastúlkum, þessir hópar voru
orðnir uppreisnarsinnaðir. Það
sem þjappaði ungu konunum saman
var fyrst og fremst ástandið i
barnaheimilismálunum. Barnaheim-
ilin voru aðeins fyrir börn ein-
stæðra mæðra. Þessar konur sáu
fram á það, þegar þær voru búnar
við Menntaskólann að þær gátu
ekki haldið áfram að læra. Stúd-
entadeild Kennaraskolans var neyo
neyðarúrræði margra, svo tók við
erfiður tími. Eiginmaðurinn,
kannski bekkjarbróðir úr Mennta-
skólanum, fór til náms 1 háskóla,
en hún varð fyrirvinna heimilis-
ins-þjóðfélagið kom á engan hátt
til móts við hana.
Spyrill:
Hvert er álit þitt á kvenfélögum ?
Vilborg:
Það er alltaf skopast að kvenfél-
ögum. Það gera allir grin að
saumaklúbbum, sem eru ákaflega
vinsælt félagsform hjá kpnum. Mér
finnst engin kvenfélög hlægileg.
Mér finnst.ekki saumaklúbbar
hlægilegir. Kvenfélögin eru fyrst
og fremst sorgleg. Vegna þess að
:onurnar eru einangraðar og
Komast I rauninni aldrei út af
heimilum sinum.
Eg hef verið á kvennamótum
úti I heimi, alþjóðlegum kvenna-
þingum, sem voru alveg jafn sorg-
leg og saumaklúbbur hérna inni I
Sogamýri. Allt eins þótt Nina
Popova formaður kvennasamtaka
Sovétrlkjanna sæti þar I forsæti.
Konurnar hafa látið einangra sig
1 sérfélögum og eru þar 1 ein-
hverjum þykjustu leik með alvöru-
mál. Gerandi alls konar samþykktir,
sem aldrei ná lengra en að vera
sendar frá einu kvenfélaginu til
annars, prentaðar I þessum leið-
inlegu kvennápésum. Þær koma
engu til leiðar af þvi þær eru
svo vitlausar að láta króa sig af
I kvenfélögum.
Spyrill:
Þarna viðurkennir þú að þetta sé
svolítið konunum sjálfum að kenna.
Vilborg:
Þetta er karlmönnunum að kenna.
Þeir brúka rangt við.
Spyrill:
Þær láta króa sig af.
Vilborg:
Af þvi að þær þorðu ekki að tala
á fundum innan um karlmenn, sem
vita allt betur, var gripið til
þessa, að stofna kvenfélög. Það
átti að vera millibilsástand.
Karlmennirnir verja forréttindi
sin með kjafti og klóm.
Spyrill:
Þú átt við að kvenfélögin hafi að
aðeins átt að vera sporl áttina
að þvi að konur gætu tekið þátt 1
alminnilegum félögum ?
Vilborg:
Þau áttu að vera það. Þetta átti
að vera ákveðið þrep á leiðinni.
Þær hafa einhvern veginn aldrei
komizt út úr þessum vitahring.
Spyrill:
Hvernig er uppbyggingu hreyfing-
arinnar háttað ?
Vilborg;
Hreyfingin er byggð upp algjörlega
lýðræðislega. Engin stjórn. Við
afneitum pýramldanum, sem hefur
topp sem ræður og nokkra stjórnar-
menn til hjálpar og síðan hóp af
meira og minna óvirkum félögum,
sem leggja ekki annað fram en pen-
ingana sina I formi félagsgjalda.
Stjórnin gerir allt. Sllk félög
hafa einlægt verið notuð til að
pólitískar stjörnur geti klifrað
upp eftir þeim. I Rauðsokkahreyf-
ingunni er ekki neitt sem getur
kallast óvirkur félagi. Þar eru
allir jafn réttháir. I stað stjór-
nar er miðja sem má likja við
skiptiborð á simsstöð. Centrum
sem hringt er I og beðið um riámer
og það er gefið samband. Miðjan
hefur ekkert vald til skoðanakúg-
unar, né til að ritskoða efni sem
starfshóparnir láta frá sér fara.
Rauðsokkahreyfingin er tæki
handa þeim sem vilja vinna að
jafnréttismálum, I gegnum miðju
geta þeir riáð sambandi við aðra
einstaklinga, sem hafa áhuga á
sama málefni, þeir stofna starfs-
hóp og vinna svo á eigin ábyrgð.
Spyrill:
Hvernig eru ákvarðanir teknar um
ýmis mál, á almennum fundum ?
Vilborg:
Rauðsokkahreyfingin er ekki byggð
upp af föstum félögum. Þær
ákvarðanir, sem eru teknar eru
teknar á fundum út af fyrir sig.
Þeir geta verið auglýstir og all-
ir sem koma eru þátttakendur og
hver fundur er einungis ábyrgur
fyrir sinni ákvörðun. Það eru
ekki teknar ákvarðanir fyrir ein-
hverja fjarstadda skráða félaga.
Starfshóparnir vinna svo á sína
ábyrgð, þeir taka sina ákvörðun
og skrifa síðan undir nöfnv.allra
I hópnum eða heiti hópsins, Sépt-
emberhópurinn, Þórláksmessuhópur-
inn eða hvað svo sem hópurinn
kallar sig.
Spyrill:
Af hverju stofnið þið nýtt félag ?
Af hverju gangið þið ekki í Kven-
réttindafélagið og breytið því ?
Vilborg:
Við höfum ekki stofnað. nýtt félag.
Þetta er hreyfing sem er eins og
O-flokkurinn opin I báða enda. I
Rauðsokkahreyfingunni eru bæði
karlar og konur. Upphaflega var
þetta hópur kvenna, sem kom inn I
l.maigöngu verkalýðsins, til þess
að vekja athygli á þvl hvernig
verkalýðshreyfingin hefur svikið
konurnar. Þær báru Venusarstyttuna
sem stóð á sviðinu 1 Háskólabiói
I uppfærslu Menntaskólanema á
Lýsiströtu á Dömu-og herranótt-
inni. Styttan var tákn konunnar-
Manneskja ekki markaðsvara- stóð
á borða sem var stengur yfir hana
Konurnar, sem að þessu:stóðiu dreif
að úr öllum áttum og fóru eftir
auglýsingu í útvarpinu. Þær voru
í rauðum sokkum til að sýna sam-
stöðu sína. Bláir sokkar og bláai
slaufur voru merki gömlu kvenrétt-
indahreyfingarinnar. Sumar konur
komu I öðrum sokknum bláum og hin
hinum rauðum til að sýna söguleg
tengsl sín við Kvenréttindahreyf-
inguna. Það er ákaflega rangt að
halda að við höfum beint geiri
okkar að Kvenréttindafélaginu.
Persónulega held ég að Kvenrétt-
indafélagið sé '1 blindgötu, þeim
tókst ekki að framfylgja því sem
að þær ætluðu sér.
Spyrill:
Nú fóruð þið geyst af stað l.mai
1970, en það hefur lítið heyrzt I
ykkur siðan.
Vilborg:
Þetta tek ég ekki undir. Eg veit
ekki betur en IndriðiG. Þorsteinsson
son ritstjóri hafi sagt I Timanum
sinum, að Rauðsokkur hafi alla
tið haft lag á að stela senunni.
Eg held einmitt að þeim hafi tek-
izt að hafa mikil áhrif á skoðana
myndun. fólks. Eg vil meina það,að
það að enginn flokkur þorði að
bjóða fram I síðustu kosningum
nema hafa konur I góðum sætum,
hafi beinlinis verið að þakka
Rauðsokkahreyfingunni.
Spyrill:
Starfa margir karlmenn í hreyfing-
unni ?
Vilborg:
Strax 1 maigöngunni skipuðu karl-
menn sér undir merki okkar og það
hafa alltaf verið karlmenn starf-
andi I starfshópum Rauðsokka.
Nokkuð er um það,að hjón koma
saman.
Spyrill:
Er ekki hætta á þvi að hreyfingin
einangri sig við menntamenn, sem
sarfa mest 1 henni ?
Vilborg:
Nei alls ekki. Þetta er ekki félag
heldur opin hreyfing. Rauðsokkar
hafa byrjað vetrarstarfið með þvi
að heimsækja byggðarlög I nágrenni
Reykjavikur og færa þannig út kví-
arnar. Þeir hafa heimsótt veiði-
stöðvarnar Akranes og Keflavik.
Spyrill:
Þið leggið mikla áherzlu á að
drengir læri saum og stúlkur smlðar.
Vilborg:
S Islandi eru allir barnaskólar
samskólar og hafa alltaf verið,
þar af leiðir að jafnræði hefur
verið og drengir og stúlkur fengu
sömu kennslu, þó er eitt fag tekið
út úr og gerður greinarmunur á
kynjunum, það er handavinnan.
Verklegkennsla stúlkna er miðuð
við að gera þær færari um að vinna
þau þjónustustörf, sem sjálfsagt
hefur verið að konur inntu af
hendi I samfélaginu án endurgjalds.
Matreiðslu- og handavinnukennsla
á að vera sú sama fyrif bæði
kynin. Karlmenn þurfa alveg eins
að kunna þjónustubrögð og að
elda ofan I sig og konur aftur á
móti að gera við ýmislegt sem bil
bilar.
Spyrill:
Hvert á fólk að snúa sér,ef það
vill ganga I hreyfinguna ?
Vilborg:
Til miðjunnar. Það stendur til að
fá simanúmer hennar inn í síma-
skrána og verður þá hægt^að spyrja
Oý. Þá hefur hreyfingin herbergi
á Asvallagötu 8 og þangað er hægt
að senda bréf. Loks mun hreyfing-
in gefa út blað um mánaðamótin
nóv.-des. og verða væntanlega 1
þvi allar nauðsynlegar upplýsingar.