Morgunblaðið - 02.07.2021, Blaðsíða 9

FRÉTTIR 9Innlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. JÚLÍ 2021
Unnur Freyja Víðisdóttir
unnurfreyja@mbl.is
Ófrjósemi er vaxandi vandamál í
heiminum, en samkvæmt Alþjóða-
heilbrigðismálastofnuninni (WHO)
glíma 48 milljónir para og 168 millj-
ónir einstaklinga á barneignaaldri
við ófrjósemi einhvern tímann á lífs-
leiðinni. „Mér fannst ég oft vera einn
í heiminum með þetta vandamál,“
segir Rúnar Smári Jensson sem
skrifaði lokaverkefni í Háskóla Ís-
land, sem ber yfirskriftina: „Að
kveljast í hljóði: Upplifun karla af
ófrjósemi“.
Eigin upplifun af ófrjósemi
varð kveikjan að verkefninu
Kveikjuna að verkefninu segir
Rúnar hafa verið eigin upplifun af
viðfangsefninu en hann og kona
hans glíma bæði við ófrjósemi.
„Nafnið á ritgerðinni finnst mér lýs-
andi fyrir það hvernig ég upplifi
ófrjósemi sem karlinn í sambandinu
og fyrir þær rannsóknir sem ég
rýndi í og skrifaði út frá,“ segir Rún-
ar. „Þær rannsóknir sem ég skoða
endurspegla svolítið þær tilfinningar
sem ég upplifi í þessu öllu saman.
Það er sorgina og skömmina yfir því
að geta ekki gert það sem aðrir eru
að gera í kringum mann og að geta
ekki gefið makanum sínum barn.“
Ófrjósemi er mikið áfall
Niðurstöður úr rannsókn Rúnars
benda til þess að karlar upplifi ófrjó-
semi sem mikið áfall sem breytir lífi
þeirra og væntingum til framtíðar-
innar. „Þeir upplifa togstreitu milli
eigin tilfinninga og þeirra væntinga
sem samfélagið gerir til þeirra sem
karlmanna,“ segir Rúnar. Þá segir
hann karlmenn finna mikla þörf til
þess að tjá tilfinningar sínar en að
þeir upplifi sig ekki mega láta þær í
ljós. „Þetta kemur svo niður á sam-
skiptum þeirra. Þeir eiga erfitt með
að tjá sig gagnvart vinum og fjöl-
skyldu og ekki síður gagnvart mök-
um sínum. Þeir upplifa sig í einhvers
konar verndarhlutverki þar sem
þeir eiga að passa upp á maka sinn
og tilfinningar hans. Þeim finnst
þeir þurfa að vera kletturinn í sam-
bandinu.“
Hafa farið í sjö frjósemis-
meðferðir á þremur árum
Rúnar og kona hans hafa reynt að
eignast barn saman í þrjú ár og hafa
farið í gegnum sjö frjósemis-
meðferðir bæði hér á landi og er-
lendis. „Þetta er mikill tilfinninga-
rússíbani og tekur verulega á.
Maður áttaði sig ekki sjálfur á því
hvað þetta væri mikið ferli í upphafi
og maður hélt einhvern veginn að
þegar maður væri kominn inn á
stofnun væri þetta bara komið í höfn
en þetta er svo margþættur vandi
þar sem við erum bæði að glíma við
ófrjósemi,“ segir Rúnar. „Í haust
munum við hefja ferli þar sem notast
verður við gjafasæði. Það er ekkert
gefið að það gangi upp en maður
verður að halda í vonina. Það er það
sem dregur mann áfram. Vonin um
að þetta muni heppnast einn dag-
inn,“ bætir hann við.
Að sögn Rúnars upplifir hann sig
fram að þessu hafa verið settan svo-
lítið til hliðar í ferlinu. „Allir tímar
sem við höfum bókað hjá þeim stofn-
unum sem við höfum leitað til hafa
verið bókaðir á konuna mína en það
var ekkert bókað á mig. Þótt vand-
inn sé jafn mikið mín megin í þessu
er það konan mín sem þarf að leggja
líkama sinn undir í öllu ferlinu,“ seg-
ir hann. „Mér finnst mitt hlutverk
aðallega felast í því að styðja við
bakið á konunni minni.“
„Það má gráta …“
Hann segir ferlið þó ekki síður
erfitt fyrir þá karla sem glíma við
ófrjósemi í samböndum. „Karlar
vilja jafn mikið eignast börn og kon-
ur. Svo tekur það líka alveg gríðar-
lega á andlegu hliðina að horfa á
maka sinn fara í gegnum allar þess-
ar hormónameðferðir,“ segir Rúnar.
„Fram að þessu hefur maður ein-
hvern veginn bara þurft að taka
þetta allt á hnefanum, byrgja allar
tilfinningar inni og halda áfram.“
Þá segir hann þær rannsóknir
sem hann rýndi í við gerð lokaverk-
efnisins sýna að karlmenn upplifi sig
ekki mega tjá tilfinningar sínar þar
sem konan hafi það verra en þeir og
að það geti skapað togstreitu í sam-
bandinu. „Það er ekkert gott að fela
tilfinningar sínar og vanlíðan. Konan
vill heyra hvernig makanum sínum
líður,“ segir hann. „Karlmenn eru
bara því miður svo bældir í okkar
samfélagi en þeir þurfa að þora að
tjá tilfinningar sínar. Það má sýna
tilfinningar og tala um þær. Það má
gráta. Það er allt í lagi og hjálpar
mjög oft við að vinna úr áföllum og
sorg.“
Vill opna á umræðuna
Rúnar stefnir á meistaranám þar
sem hann hyggst framkvæma eig-
indlega rannsókn á upplifun karla af
ófrjósemi til að dýpka þekkingu sína
á viðfangsefninu. „Mig langar að
fara lengra með þetta, rannsaka
þetta meira og opna enn frekar á
umræðuna um ófrjósemi karla.“
„Karlar vilja jafn
mikið eignast börn“
- Ófrjósemi varð kveikjan að lokaverkefninu í háskólanum
Par Rúnar Smári Jensson ásamt konu sinni Öldu Magnúsdóttur Jacobsen.
Smiðjuvegi 34 • gul gata Kópavogi • biljofur@biljofur.is
Viðgerðir // Bilanagreining // Varahlutir // Smurþjónusta
Sérhæfð þjónusta fyrir
544 5151
tímapantanir
Rótgróið fyrirtæki, starfrækt frá 1992
Bíljöfur ehf er stoltur aðili að kynna aðgerðir ríkisstjórnarinnar
ALLIR VINNA sem felur í sér endurgreiðslu á VSK
af vinnulið einkabifreiða
Funahöfði 1 | 110 Reykjavík | Sími 567 4840 | www.bilo.is | bilo@bilo.is
Komdu í BÍLÓ!
15% afsláttur
af sölulaunum í júlí
Laus sölustæði - Komdu núna
Þessir síungu strákar eru klárir
í að selja bílinn þinn
Kíktu við, hringdu eða sendu okkur skilaboð!
Hlökkum til!
Indriði Jónsson og Árni Sveinsson
Unnur Freyja Víðisdóttir
unnurfreyja@mbl.is
Vinna við hleðslu nýs grjótvarnar-
garðs framan við Norðurbakka í
Hafnarfirði hefur staðið yfir síðan í
vetur en áætlað er að framkvæmd-
unum ljúki á næstu 10-15 dögum,
segir Lúðvík Geirsson hafnarstjóri
við Morgunblaðið.
Verið er að hlaða grjótvarnirnar
utan um gamalt stálþil sem sé orðið
mjög slitið, að sögn Lúðvíks. „Það
voru skoðaðir kostir í því að annað
hvort reka niður nýtt þil eða klæða
gamla þilið með grjóti eins og við
erum að gera núna,“ segir hann.
Nýtt stálþil hefði orðið
kostnaðarsöm framkvæmd
Grjótvarnirnar voru metnar mun
álitlegri kostur þar sem mjög langt
er niður á fast á þessu svæði og því
væri erfitt að koma fyrir nýju stál-
þili, að sögn Lúðvíks. „Það hefði
líka kostað á annað hundrað millj-
ónir að skipta gamla þilinu út. Svo
er grjótfyllingin í meira samræmi
við annan frágang þarna í fjarð-
arbotninum,“ segir hann. „Þetta er
verkefni sem búið er að vera lengi í
pípunum og var kynnt vel fyrir íbú-
um í upphafi.“
Þá verður einnig farið í fram-
kvæmdir á Norðurgarðinum sjálf-
um, að sögn Lúðvíks. „Stuttu eftir
að gamli sjóvarnargarðurinn var
reistur árið 1940 seig hann að hluta
ofan í sjóinn og varð því miklu lægri
en til stóð í upphafi. Hann hefur því
í raun ekki þjónað tilgangi sínum
síðan, sem var jú að verja höfnina,“
segir Lúðvík. Þá segir hann þykkan
jökulleir, sem finna má á botninum,
valda þessu sigi og því sé mikilvægt
að vanda til verka í framkvæmdum
á svæðinu. „Það eru mjög sérstakar
aðstæður þarna og þess vegna farið
mjög varlega í þetta allt saman.“
Gera svæðið aðgengilegra
Yfirborðsfrágangur á Norður-
bakka er svo í höndum Hafnarfjarð-
arbæjar en nú þegar hefur verkið
verið boðið út og áætlað að fram-
kvæmdir hefjist um miðjan júlí og
ljúki seint í haust. Til stendur að
gera svæðið aðgengilegra almenn-
ingi, m.a. með því að koma þar fyrir
bekkjum og útsýnispöllum.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Höfn Vinnu við hleðslu grjótvarna framan við Norðurbakka miðar vel.
Grjótvarnir við
Norðurbakka
- Séð fyrir endann á framkvæmdinni