Fiskifréttir - 11.11.2005, Blaðsíða 5

FISKIFRETTIR 11. nóvember 2005
SKOÐUN
Aðalfundur LÍÚ fyrir skemmstu
var ákaflega efnismikill og athygl-
isverður. Sjávarútvegsráðherra var
skýr í sinni ræðu, Ingibjörg Sólrún
rétti fram sáttahönd - sem var af-
skaplega ánægjulegt, Landsbanka-
menn fluttu fábært erindi um stöð-
ugleikann og Guðrún Gauksdóttir,
dósent við lagadeild Háskólans í
Reykjavík, ijallaði á skýran og ein-
faldan hátt um eignarétt í sjávarút-
vegi. Þá voru flutt mörg önnur er-
indi, áhugaverð og vel ffam sett.
En einhverja athyglisverðustu
setninguna á samkomunni átti Sig-
urjón Arason, yfirverkfræðingur á
Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins,
í erindi sem fjallaði um kælingu
fisks. Hann sagði að sem betur fer
væru „fáar reglur og lög í íslensk-
um sjávarútvegi," sem ég skal játa
að er þveröfúgt við það ég upplifi
sjálfur í greininni. En Sigurjón
bætti líka við: ,,....í samanburði við
norskan sjávarútveg." Svo viðraði
hann með dæmi sem var efnislega
þessa leið:
„Sem betur fer hafa aldrei
verið settar reglur eða lög á
íslandi um hvernig fiskur
skuli kældur um borð í fiski-
skipum og einmitt þess
vegna hefur átt sér stað svo
mikil þróun á Islandi í með-
ferð afla. f Noregi voru hins
vegar sett lög eða reglugerð
sem kváðu á um að öllum
afla skyldi landað ísuðum í
kössum af tiltekinni stærð.
Vandinn var bara sá að kass-
arnir voru of stuttir fyrir
þorskinn sem leiddi aftur til
þess að allur þorskur var
hausaður og hausunum var
hent í sjóinn. Afleiðing þess-
ara laga eða reglna var sú að
jafnvirði 5 milljarða ís-
lenskra króna verðmætum
var hent í norskan sjó.“
Ég hef ekki verið talsmaður laga
og reglna til lausnar vandamálum
sem upp koma því mér finnst ýms-
ar reglur einmitt skapa bara ný
vandamál. Þróunin er ófyrirsjáan-
leg og jafhframt því að leysa mörg
mál sem upp koma á hagkvæmari
hátt en áður þekktist, skapar hún
mörg tækifæri. Ég hafði hins vegar
aldrei heyrt af jafn skýru dæmi og
Siguijón Arason nefndi í erindi
sínu um tjón, sem lög og reglu-
gerðir geta valdið og jafnframt var
unnt að meta til ijár. Lög eiga að
vera fá, almenn og einfold, að ég
tali nú ekki um reglugerðir sem
settar eru á grundvelli laganna.
Sjá varútvegur í
reglugerðarböndum
— eftir Sigurgeir Brynjar Kristgeirsson
Heimsókn til Grimsby
Við þetta erindi Sigurjóns leiddi
ég hugann að heimsókn minni á
fiskmarkaðinn í Grimsby í ágúst-
mánuði síðastliðnum og í fram-
haldinu til fiskverkenda þar. Ekk-
ert á fiskmarkaðinum kom mér
reyndar á óvart en það kom hins
vegar margt verulega á óvart í
heimsókn í ensku fiskvinnslufyrir-
tækin. Þarna stóðu flakararnir og
flökuðu íslenskan þorsk með
snilldar handbragði. Flökin voru
loslaus, nýting frábær og ferskleik-
inn virtist góður. Þessir karlar
borga líka hæsta verð sem fæst að
jafnaði fyrir
þorskinn,
sem bendir til
þess að þeir
selji hann
líka á góðu
verði. En ég
get líka fúll-
yrt að ís-
lenskar eftir-
litsstofnanir
væru búnar
að loka hver-
ri einustu
fiskvinnslu,
sem ég kom
þarna inn í, á
grundvelli ís-
lenskra laga
og reglu-
gerða.
Klæðning í loftum hékk oft á tíðum
niður, gólf voru sprungin, salern-
isafdrep léleg eða alls ekki til stað-
ar, lítið eða ekkert rennandi vatn og
flökin voru meira að segja oftast
þvegin upp úr sama vatni og heili
fiskurinn. Til að kóróna allt saman
var fiskurinn flakaður á trébrettum
á sama tíma og tré má hvergi sjást
í íslenskri fiskvinnslu, ekki einu
sinni í frystiklefum. Að mínu mati
hefðu Bretarnir reyndar mátt vera
ögn hreinlegri en afurðirnar voru
til fyrirmyndar. Þetta leiddi hugann
að því að í undantekningartilvikum
spyrja erlendir viðskiptavinir um
hvort við fylgjum íslenskum regl-
um eða lögum um meðferð fisks
eða um hvort húsakynnin standist
þau sömu lög og reglugerðir. Þeir
gera sjálfir sínar úttektir og kaupa
eða kaupa ekki á grundvelli þeirra.
Afurðin þarf einfaldlega að stand-
ast kröfur þeirra og þar skipta ekki
einungis gæðin máli heldur líka
þjónusta og áreiðanleiki.
Millifærslur aflaheimilda
Annað dæmi get ég ekki stillt
mig um að nefna, það er að fyrir-
tækjum sé ekki heimilt að færa
aflaheimildir milli eigin skipa eða
yfir á skip í eigu ótengdra aðila án
Ótrúlegt er að útgerðum skuli ekki sjálfum vera heim-
ilt að færa aflaheimildir milli skipa án þess að faxa
þar til gerð eyðublöð til Fiskistofu þar sem starfsfólk-
ið gengur frá millifærslunni, segir greinarhöfundur.
(Mynd/Fiskifréttir: Einar Asgeirsson).
þess að faxa þar til gerð eyðublöð á
Fiskistofu þar sem starfsfólkið
gengur síðan frá millifærslunni!
Þetta er alveg ótrúlegt, til dæmis í
ljósi þess að í heimabönkum fyrir-
tækjanna er okkur heimilað að færa
tugi milljóna króna milli eigin
reikninga og meira segja gera slíkt
hið sama yfir á reikninga í annarra
eigu!!! Þetta getur meðaljóninn á
götunni meira að segja gert líka
kunni hann á annað borð á tölvu. A
sama hátt er ekki unnt að senda
vigtarskýrslu með rafrænum hætti
vegna þess að hún þarf að vera
stimpluð af löggiltum vigtarmanni
á þar til gerðu eyðublaði. Meðal-
jóninn er betur staddur og getur
Norskir saltfiskframleiðendur:
Milljarðatap vegna slakra
Norskir saltfiskframleiðendur
tapa jafnvirði um tveggja millj-
arða íslenskra króna árlega
vegna slakra gæða framieiðslu
sinnar. Framleiðendur á íslandi
og í Færeyjum fá 20-25% hærra
verð fyrir afurðir sínar en þeir
norsku. Þetta er niðurstaða
rannsóknar sem Fiskeriforsk-
ning hefur gert en vitnað er til
hennar á síðunni Kyst.no.
Þar kemur fram að þótt norskur
saltfisknaður velti miklum fjármun-
um þá sé afkoman í greininni mun
lakari en á íslandi og í Færeyjum.
Ástæðan er sú að gæði norska salt-
fisksins eru ekki eins mikil og þess
íslenska og færeyska og að góður
hluti afurðanna er seldur á mörkuð-
um sem greiða frekar lágt verð.
Sérfræðingar hjá Fiskerifor-
skning benda á ýmsar ástæður fyrir
því að gæði norska fisksins séu ekki
nægilega góð. Meðal þeirra eru
skemmdir á fisknum vegna veiðar-
færa eða meðhöndlunar urn borð í
fiskiskipunum. Þá sé vökvainnihald
meira í saltfiski frá þessum löndum
skilað skattaskýrslu sinni á Netinu,
að ég tali nú ekki um atvinnurek-
endur sem skila launa- og virðis-
aukaskýrslum á sama hátt án undir-
ritunar. En ég veit líka að ríkisskatt-
stjóri sækist eftir rafrænum skilum
þar sem þau leiða til minni villu-
hættu og jafnframt nýtast starfs-
menn hans betur til annarra og
þarfari verka en að sitja við að skrá
tölur af innsendum eyðublöðum.
Á sér enga hliðstæðu
Þá get ég ekki stillt mig um að
rifja upp orð Sigurðar Kára Krist-
jánssonar, þingmanns þegar ég
,,Afleiðing þessara
laga eða reglna var
sú að jafnvirði
5 milljarða íslenskra
króna verðmætum
var hent í
norskan sjó“
spurði hann hvað hefði komið hon-
um mest á óvart varðandi íslenskan
sjávarútveg þegar hann settist á
þing. Hann var ekki lengi að
svara: „Allur sá fjöldi laga sem
sífellt er verið að setja um grein-
ina. Þetta á sér enga hliðstæðu í
öðrum atvinnugreinum.“
Dæmunum, sem hér eru
nefnd, er ekki ætlað að kasta
rýrð á starfsmenn þeirra stofn-
ana sem framfylgja eftirlitinu.
Síður en svo. Þar er í langflest-
um tilvikum á ferðinni gott og
heiðarlegt fólk sem vinnur sína
vinnu eins og til er ætlast af því,
nákvæmlega eins gott og heiðar-
legt fólk og vinnur vinnuna sína
í íslenskum sjávarútvegi. Það
breytir því hins vegar ekki að í
íslenskum lögum og reglugerð-
um felst allt of mikill óþarfur
kostnaður, bæði beinn og
óbeinn, sem erfitt er að meta
með sama hætti og Sigurjón Ara-
son gerði. Verra er samt að laga-
flækjur og reglugerðafargari^
hindrar þróun eða hægir í það
minnsta á henni. Létta þarf af
sjávarútvegsfyrirtækjunum þeim
kostnaði sem á þau hefur verið
lagður með því að bera uppi
þann eftirlitsiðnað sem sífellt
meira tútnar út. Það myndi
reyndar beinlínis stuðla að auk-
inni verðmætasköpun í sjávaiút-
vegi að grisja reglugerðafrum-
skóginn í samráði stjórnvalda og
atvinnugreinarinnar sjálfrar. Og
þá kæmi á daginn að fleira fer í
súginn en norskir þorskhausar,
þökk sé vitlausum reglum af
ýmsu tagi.
Höfundur er framkvæmda-
stjóri Vinnslustöðvarinnar í
Vestmannaeyjum.
en í norska fiskinum og hann sé fal-
legri á litinn og fyllri fyrir vikið. I
Færeyjum sé alls staðar beitt
sprautusöltun í saltfiskvinnslu og á
Islandi sé sú aðferð notuð í bland
við hefðbundna pækilsöltun. Báðar
aðferðir séu mun minna notaðar í
Noregi. Þá hafi hærra vökvainni-
hald þann kost að hærra verð fáist
fyrir fiskinn. Loks er bent á þá stað-
reynd að á íslandi og í Færeyjum er
saltfiskurinn flokkaður mun betur
eftir gæðum en gengur og gerist í
Noregi. Skip.is greindi frá.
Ábót, sigurnaglalína
og allar gerðir af beitu
ísfell ehf • Fiskislóð 14 • P.O.Box 303 • 121 Reykjavík • Sími 5200 500 • isfell@isfell.is