Fiskifréttir - 11.11.2005, Blaðsíða 8

8
FISKIFRETTIR 11. nóvember 2005
LOÐNURANNSOKNIR
Vísbendingar eru um það að flottrollsveiðar á loðnu fyrir austan
land hafi truflað göngur loðnunnar upp að landinu á síðustu vertíð.
Þetta kom fram hjá Jóhanni Sigurjónssyni, forstjóra Hafrannsókna-
stofnunar, í erindi sem hann hélt á aðalfundi LIU um samspil loðnu
og þorsks. í erindi sínu fjallaði Jóhann um ýmis álitamál við nýtingu
loðnustofnsins.Tók hann fyrir fjögur atriði í því sambandi; aflaregl-
una fyrir loðnuveiðar sem í gildi er, hvort skynsamlega væri staðið
að veiðum með notkun flotvörpu, hvort nýtingarstefnan væri skyn-
samleg með tilliti til fæðuvals þorsks og annarra nytjastofna og loks
greindi hann frá rannsóknum á loðnustofninum.
Jóhann benti á í upphafi máls
síns að vistkerfi loðnunnar á
mótum kald- og hlýsjávar væri
firnastórt og víðfeðmt. Minnstu
breytingar á því gætu hins vegar
haft veruleg áhrif á hegðun loðn-
unnar. Hann minnti á að á síðustu
áratugum síðustu aldar hefði
ungloðnan haldið sig úti af Norð-
urlandi á sumrin og fæðusvæði
loðnunnar hefði þá náð lengst
norður í Dumbshaf. Frá árinu
2000 hefði ungloðnan síðan ver-
ið að færa sig vestur á bóginn, á
ýmis vandamál í framkvæmdinni
eins og menn þekkja. Síðustu sjö
vertíðir hefði ekki tekist að mæla
veiðistofninn fyrir áramót og oft
hefði ekki náðst að mæla hann fyrr
en verulega væri liðið á vertíðina.
Niðurstaða um endanlegt aflamark
hefði því oft verið síðbúin. Vand-
inn varðandi mælingar væri einnig
fólginn í því að síðustu þrjú til
íjögur árin hefði ungloðnan haldið
sig annars staðar að haustlagi en
venjulega. Þannig hefði ríkt mikil
óvissa um spá eða mat á veiðistofni
Á loðnuveiðum. (Mynd/Fiskifréttir: Hlynur Ársælsson).
Vísbendingar eru um að flottrolls-
veiðar geti truflað göngur loðnunnar
- segir Jóhann Sigurjónsson, forstjórí Hafrannsóknastofnunar
hafsvæðið út af Austur-Græn-
landi. Fæðusvæði loðnunnar hef-
ur einnig færst vestar og það nær
ekki eins langt norður og áður. Jó-
hann tók fram að margt væri þó
enn á huldu um þessar breytingar.
Erfiðleikar í mælingu
Aflareglan í loðnu hefur verið í
gildi í rúm 20 ár en hún var tekin
upp eftir að stofninn hrundi á sín-
um tíma. Aflareglan miðar að því
sem kunnugt er að skilja eftir 400
þúsund tonn af loðnu til hrygn-
ingar. Jóhann fór yfir það hvernig
staðið væri að mælingum á stofn-
inum og tillögugerð um aflamark.
Aðferðafræðin hefði verið í föst-
um skorðum um langt skeið.
Fjöldi ungloðnu er mældur á
haustin og út frá þvi er áætlað hve
stór veiðistofninn verður í vertíð-
arbyrjan á næsta ári. Vegna óvissu
í spá væri aðeins 2/3 áætlaðs afla-
marks úthlutað í vertíðarbyrjun.
Endanlegt aflamark væri ekki
ákveðið fyrr en að afloknum
bergmálsmælingum á veiðistofni
á vertíðinni sjálfri sem færu oftast
fram í nóvember til febrúar. Jó-
hann sagði að upp hefðu komið
næsta árs. „Sagan sýnir að varúðar
er þörf á meðan þetta ástand varir,“
sagði Jóhann.
Er sumarloðnuveiði
æskileg?
Veiðar á loðnu að sumarlagi og
haustin voru verulegar hér áður fyrr,
einkum í lok áttunda áratugar síðustu
aldar og langt fram eftir þeim ní-
unda. Jóhann sagði að síðustu árin
hefði þessi veiði hins vegar aðeins
numið um og innan við 20% af
heildarafla. Þessar veiðar væru því
ekki eins miklar og margir vildu vera
láta. Þeir sem mæla gegn sumar-
loðnuveiðum telja að þær trufli
þorskinn í fæðuöflun fyrir norðan
land. Jóhann benti á að sumarveiðar
færi hins vegar fram það utarlega að
þær væru sennilega mest utan þess
svæðis sem þorskurinn héldi sig á.
Skörun loðnugöngunnar og fæðuöfl-
unarsvæðis þorsks virtist ekki eiga
sér stað fyrr en líða tæki á haustið,
eða í október og nóvember. Síðustu
tvö til þijú árin hefði svo engin
ungloðna fundist úti fyrir Norður-
landi. Sumarloðnuveiðar gætu því
ekki verið beinlínis að taka æti ffá
þorskinum á þessu svæði. Annað
væri að veiðar utan landgrunns gætu
leitt til þess að minni loðna gengi á
fiskislóð.
Breyttar göngur
Göngumynstur loðnu hefur
breytst á undanförnum árum. Síð-
ustu tvö árin hefur hrygningarloðna
til dæmis ekki skilað sér í þeim mæli
upp að landinu sem
búist var við og
hana hefur vantað
alveg í Faxaflóa og
Breiðafirði ef
marka má aflatölur
og magainnihald í
þorski. Jóhann fór
yfir þessa þróun og
sagði að vísinda-
menn teldu hugsan-
legt að þessi um-
skipti tengdust
breytingum á eðlis-
eiginleikum sjávar á
svæðinu, hærri hita og aukinni seltu
í sjónum. Frá árinu 1998 hefði sjáv-
arhiti suðvestanlands til dæmis
hækkað um eina til tvær gráður. Að
dómi haffræðinga væri þetta mikil
breyting á umhverfisskilyrðum. Um
staðhæfingar þess efnis að flot-
vörpuveiðarnar yllu því að loðnan
gengi ekki vestur fyrir land sagði Jó-
hann að um slíkt yrði ekki fullyrt að
svo stöddu. Göngumar hefðu t.d.
skilað sér vestur fyrir árin 2000-
2002, þ.e. eftir að flotvarpan var
komin í fulla notkun. Flotvarpan
væri hins vegar stórtækt veiðarfæri
og því væri líklega í varúðarskyni
skynsamlegt að halda togveiðum á
loðnu utan við landgrunnið og heim-
ila ennfremur ekki togveiðar að
sumri og hausti. Þá væri eflaust
skynsamlegt að leyfa
ekki togveiðar sunnan
Dalatanga eða Gerpis þar
sem hrygningartorfur em
að þéttast og undirbúa sig
fyrir göngur upp að landi.
„Ekki er skynsamlegt að
menn róti í loðnutorfum
með flotvörpu á þessum
tíma,“ sagði Jóhann.
Hann vék nánar að þessu
efni í fyrirspurnartíma að
loknu erindi sínu og
sagði þá að sérffæðingar
jafnt sem reyndir skip-
stjórar teldu ekki ólíklegt að flot-
trollsveiðarnar fyrir austan land
hefðu truflað göngur loðnunnar á
síðustu vertíð.
Álitamál varðandi
flottroll
Loðnuveiðar í flotvörpu hófúst
að marki árið 2000. Jóhann sagði að
álitamálin við notkun flotvörpunnar
væru einkum þrjú. í fyrsta lagi
hvort meira dræpist af loðnu en um
borð kæmi við ánetjun eða smug.
Jóhann sagði að ánetjun væri í augu
stingandi þeim sem veiðarnar stun-
da og virtist stundum töluverð, en
ekki væri þar með sagt að skaðinn
væri stórkostlegur. Hins vegar væri
smugið, þ.e. fiskur sem færi í geng-
um möskvana á veiðarfærinu og
hlyti skaða af sem hugsanlega leid-
di til dauða hans. Þetta væri ekki
eins sýnilegt en gæti verið umtals-
verður vandi engu að síður. Bæði
ánetjun og smug eru þættir sem ver-
ið er að rannsaka og líklegt má telja
að með nýjum útbúnaði og fyrir-
huguðum athugunum megi skýra í
náinni framtíð hvort og þá hver
vandinn sé. I öðru lagi er spurning-
in hvort óæskilegur meðafli fáist en
það virtist ekki vera mikið vanda-
mál í loðnuveiðum. Þó þyrfti að
huga að því að mikill lífmassi er sí-
aður í gegnum flottrollið og því
ástæða til að vera á varðbergi. í
þriðja lagi mætti nefna áhrif flot-
trolls á göngur loðnunnar og hegð-
un eins og vikið er að hér að fram-
an. Þó eðlilegt sé að beina rann-
sóknum að þessum þætti í framtíð-
inni, er ekki fyrirsjáanlegt að auð-
velt verði að afla upplýsinga sem
taki af allan vafa í þessum efnum.
Jóhann Sigurjónsson.