Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.08.2021, Qupperneq 17

þess bóluefnis að hefði sætt starfsmissi, ef það hefði
verið í öðrum greinum en evrópskum stjórnmálum.
Fjölmiðlar eltu þessi vandræðahjú á röndum vikum
saman, eins og þeir eru vanir og saman tókst þeim að
valda miklu tjóni.
Og næst tók nýtt afbrigði af nærri 2.000 öðrum af-
brigðum að rugla dæmið myndarlega á ný. Á daginn
hefði komið að bóluefnin sem björguðu heiminum fá-
einum mánuðum fyrr, breyttu nú engu um það að
bólusettir sýktust og þeir smituðu í allar áttir! Tug-
þúsundir „sérfræðinga“ í þeim fræðum, sem þarna
voru undir, tjáðu sig í allar áttir og ekki var furða
þótt „almenningur“ yrði illa „áttaður“ eins og það er
kallað á máli sjúkrahúsanna. Skyndilega stóðst það
ekki að bólusettir í bak og fyrir sýktust lítið sem ekk-
ert og smituðu varla aðra nema í undantekningar-
tilvikum. Og fáum dögum síðar tóku vísindamenn,
sem höfðu auðvitað ekki náð að rannsaka neitt á
þessum örtíma, að tala um að nýr sannleikur um
bóluefni teldi að þau næðu ekki að verja sprautaða
menn nema sem svaraði 40-50% gildi sem þar til viku
fyrr stóðu í 92-96%. Daginn eftir fór svo eins og fór
fyrir Janssen og var helmings ávinningur þess dreg-
inn til baka.
Við vitum betur næst
Vísindamönnum er illa við draga athygli að því
hversu lítið þeir viti um öll þessi efni. Þeir vita auð-
vitað margfalt á við það sem við Jón og Gunna vitum.
En það er reyndar ekkert að því að vísindamenn
nefni það í framhjáhlaupi, að þeir viti ekki nóg, eftir
aðeins eitt og hálft ár um efni sem fyrir löngu var
upplýst að rannsaka þyrfti í þrjú ár til að sæmileg
mynd væri komin á það. Þessi staðreynd þýddi að
þjóðirnar leyfðu framleiðslu og sölu bóluefnanna sem
órannsökuð lyf væru að hluta. Þessi viðurkenning
þýddi um leið að ábyrgðarþáttur lyfjaframleiðanda
tók mið af því. Þetta var ekki eftirsóknarverður kost-
ur en neyðarsjónarmið réðu þessum ákvörðunum.
Enda ekki um annan kost að ræða.
Það var löngu byrjað að sprauta bóluefnum í fólk
áður en vitað var út í æsar hverjar hugsanlegar
aukaverkanir kynnu að verða. Á móti kom, að vitað
var að þeir, sem hefðu lélegri varnir með eigin afli án
bóluefna, gátu séð fyrir sér mjög ójafnan slag við
veiruna kæmist hún í gegnum grímur, sóttkví og
aðra einangrun, en ekki þarf marga til að stinga gat á
þær „blöðrur,“ eins og dæmin sanna.
Það var oftast nær vel fullorðið fólk eða vel þrosk-
að sem tók áhættuna á sprautu fremur en að mæta
veirunni mótefnalítið. Aðrir fylgdu.
Lengi hefur því verið haldið að okkur almenningi,
að yngra fólk, svo ekki sé talað um börn, taki veir-
unni létt og hristi hana af sér. En nú er skyndilega
kominn verulegur þrýstingur á bólusetningu, á þenn-
an aldurshóp, sem er á umrótsaldri, þótt ekki sé al-
veg ljóst hvaðan sá þrýstingur kemur. Og það er
gert, þótt nýlega sé fram komið að „yfirvöld“ viti
mun minna um bóluefnin og gagnsemi þeirra og end-
ingu, en áður var gefið til kynna.
Það blasir við að það þarf miklu vandaðri umræðu
um þetta þrýstingsmál en gert hefur verið ráð fyrir.
Slíkur tími var ekki fyrir hendi þegar að hóparnir
sem varnarlausastir voru taldir tóku ákvarðanir um
bóluefni. Það er allt annað fyrir eldra fólk að taka
slíkar ákvarðanir heldur en það er fyrir foreldra
gagnvart börnum sínum. Og það kunna að vera allt
aðrir hagsmunir undir. Og það er óþolandi að gera
foreldrum að taka slíkar ákvarðanir á hlaupum þegar
komið er niður í 12-14 ára aldur og reyndar yngri.
Eftirtektarverð sjónarmið
Fyrir skömmu birtist ritstjórnargrein í Daily Tele-
graph undir yfirskriftinni að bólusetning barna væri
ekki endilega sjálfsögð ákvörðun (The vaccination of
children is not a straightforward decision).
Þar er bent á að röksemdafærslan sé í þeim dúr, að
þar sem nú hafi verið lokið við að bólusetja eldri ald-
ursflokka þá skuli sjálfkrafa gera það sama við börn.
Í augnablikinu er JCVI (Joint Committee on Vacc-
ination and Immunisation) með tillögu uppi um að
bólusetja táninga, sem orðnir eru 16 ára og eldri, og
vísindamenn eru teknir að tala fyrir því að bólusetja
12 ára börn og eldri eins og þegar er gert í Frakk-
landi, Kanada og í sumum fylkjum Bandaríkjanna.
Blaðið bendir á að fyrir aðeins fáeinum vikum hafi
sömu vísindamenn ekki verið tilbúnir til að réttlæta
svo lágan aldur til bólusetninga nema þar sem börnin
væru mjög veik fyrir, og vildu bíða þar til að rækilegt
mat á gagnsemi eða áhættu hefði átt sér stað svo full-
nægjandi teldist. Bent er á, að nú hefði öllum 18 ára
eða eldri í Bretlandi verið boðin bólusetning og 89% í
þeim hópi hefðu fengið eina sprautu þegar og 73%
fengið tvær sprautur og að þessi bólusetning muni
augljóslega draga úr smiti í þessum ungu aldurs-
hópum sem eru umfangsmikil núna. En megin-
hugsunin með því að draga þennan aldurshóp í
sprautur sé að verja eldri aldurshópana.
Greinarhöfundar, sem tilheyra þeim sem sjá um
vísindaumfjöllun af blaðsins hálfu, segja að mjög
sjaldgæft sé að börn veikist alvarlega af veirunni. Og
óneitanlega fylgi hætta á aukaverkun bólusetning-
unni, þótt hún sé talin óveruleg. En einnig er bent á,
að þar sem allmörg önnur lönd eru nú tekin til við að
bólusetja börn og ungdóm sé líklegt að því muni
fylgja ófrávíkjanleg skilyrði t.d. vegna ferðalaga
landa á milli.
Því sé óhætt að halda því fram, að þarna sé fremur
félagslegur þáttur á ferðinni, en vísindaleg nauðsyn.
Faraldursfræðingar nefna á hinn bóginn sem rök að
bólusetning barna geti gert auðveldara að draga úr
líkum á útbreiðslu nýrra afbrigða og þá sé ekki hægt
að útiloka með öllu þann möguleika að þau gætu leitt
til þess að núverandi bólusetning missti virkni gagn-
vart þeim með tilheyrandi áhættu fyrir eldri aldurs-
flokka.
Og enn er bent á í ritstjórnargreininni að ákvarða
verði hvort að bólusetningin lúti valdboði, eða hvort
foreldrar barnanna skuli eiga seinasta orðið um það,
hvort þau yrðu bólusett eða ekki. Þá yrði að sann-
færa foreldrana um að bólusetning af þessu tagi yrði
eins örugg fyrir ung börn eins og bólusetning gegn
mislingum.
Og leiðarahöfundarnir telja lítinn vafa á að fljót-
lega muni vísindamennirnir leggja til að rétt sé að
sprauta smábörnin líka fyrir veirunni sem enn geng-
ur!
Og við sem héldum að þetta væri hugsanlega að
verða búið.
Morgunblaðið/Eggert
’
Lengi hefur því verið haldið að okkur al-
menningi, að yngra fólk, svo ekki sé talað
um börn, taki veirunni létt og hristi hana af
sér. En nú er skyndilega kominn verulegur
þrýstingur á bólusetningu, á þennan aldurs-
hóp, sem er á umrótsaldri, þótt ekki sé alveg
ljóst hvaðan sá þrýstingur kemur.
15.8. 2021 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17