Morgunblaðið - 08.10.2021, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. OKTÓBER 2021
Geldinganes Sól rís, sól sest, söng Róbert Arnfinnsson um árið í söngleiknum Fiðlaranum á þakinu. Hann hefði án efa tekið
lagið við þessa sjón í Geldinganesi er sólin hneig þar til viðar eitt kvöldið. Báturinn hefur farið í sína hinstu för.
Unnur Karen
Hvernig stendur á því að stjórn-
málaflokkarnir bregðast ekki við aug-
ljósum annmörkum á lagareglum um
dómstóla, þó að ítrekað hafi verið bent á
þá með þeim hætti að enginn þarf að
efast?
Ég hef um árabil fjallað um þetta í
ræðu og riti og fært fram lýsingu á stað-
reyndum sem enginn hefur getað efast
um að séu réttar.
Nú síðast sendi ég frá mér hlaðvarps-
þætti (sex talsins) þar sem farið er yfir
meginreglur sem dómstólum ber að
virða í störfum sínum og nefni dæmi um
að freklega hafi verið brotið gegn þeim.
Í síðasta þættinum ræði ég umbætur
á lögum sem auðvelt er að koma á til
þess að bæta þessa þýðingarmiklu starf-
semi svo um munar.
Af einstökum breytingum er þýðing-
armest að afnema sjálfdæmi dómaraelít-
unnar um val á nýjum dómurum í
Hæstarétt.
Á því sviði liggja fyrir handföst dæmi
um misnotkun á valdi til þess arna.
Þannig eru bein dæmi um að við mat á
umsækjendum sé breytt um viðmiðanir
milli ára í því skyni að hefja vini og
kunningja upp yfir aðra sem sitjandi
dómurum kann að vera í nöp við.
Þetta hafa allir séð og margir lögfræðingar fjallað um á opinber-
um vettvangi.
En það er eins og stjórnmálamönnum sé alveg sama.
Nú er verið að mynda nýja ríkisstjórn og mætti þá ætla að fjallað
væri um úrbætur á lagareglum um dómstóla sem allir sjá að eru
nauðsynlegar í því skyni að reyna að uppfylla þær kröfur sem lýð-
ræðislegt réttarríki hlýtur að gera til þessara stofnana.
Ég spái því að ekki muni sjást orð um þetta í komandi sáttmála
um stjórnarmyndun.
Þetta er eins og logandi eldhnöttur sem enginn þorir að taka á, þó
að staðreyndirnar liggi fyrir og auðvelt sé að gera lagabreytingar til
umtalsverðra bóta.
Kannski stjórnmálamennirnir séu að bíða eftir að þeir sjálfir eða
ástvinir þeirra þurfi að prófa þetta spillta kerfi á sjálfum sér?
Á meðan eru aðrir borgarar látnir bera skaðann af spillingunni.
Reynið frekar að vakna og gera strax þær úrbætur sem gera þarf.
Eftir Jón Steinar Gunnlaugsson
»Kannski
stjórn-
málamennirnir
séu að bíða eftir
að þeir sjálfir
eða ástvinir
þeirra þurfi að
prófa þetta
spillta kerfi á
sjálfum sér?
Jón Steinar
Gunnlaugsson
Höfundur er fyrrverandi dómari við Hæstarétt Íslands.
Aðgerðaleysi
Fyrir 12 dögum
fóru fram kosningar til
Alþingis. Sá er þetta
ritar hefur lifað 22
kosningar til Alþingis
og man vel 19 slíkar
kosningar. Lengi
framan af snerust
kosningar um það á
hvern hátt væri hægt
að sauma betur að
þjóðinni með skömmt-
unarráðstöfunum og
draga sem mest úr frjálsum við-
skiptum.
Þá var það svo að alþingismenn
urðu að vera reiðubúnir að ganga á
mála hjá lyginni, alls staðar, í öllu
og ávallt. Íbúar heilla sveita skrif-
uðu miða til síns þingmanns, sem
hafði valdatækið skömmtun. Á mið-
anum voru óskir um mismunun og
hagsmunafé sveitungum til handa. Í
þeirri mismunun voru sveitungar
misjafnlega jafnir. Jeppaleyfi var
æðsta stig af hagsmunafé.
„Ísland úr NATO – herinn burt!“
Þá var einnig hrópað: „Ísland úr
NATO – herinn burt!“ Mikhail Gor-
bachev tók Ísland úr NATO burt
með því að öll fylgiríki Sovétsins
gerðust aðildarríki NATO. Donald
Rumsfeld tók svo herinn burt. Þá
varð einn stjórnmálaflokkur, sem
hafði ekkert til að berjast fyrir, og
varð V... grænn!
Ekki var stríðsæsingurinn horf-
inn því nú vilja nokkrir í þeim flokki
lýsa yfir hættuástandi í loftslags-
málum! Helst stríðsyfirlýsingu um
loftslagsmál! Vopnið er skattar!
Óljóst er hver andstæðingurinn er.
Svo virðist sem það sé venjulegt
fólk, því hugmyndaauðgin um skatt-
lagningu á venjulegt
fólk á sér engin tak-
mörk.
Er ekki best að gera
ekki neitt!
Eins og flestum er
kunnugt þá er það sem
sýnist það sem er. Ann-
að skiptir ekki máli!
Þannig lenti einn flokk-
ur í mikilli tilvistar-
kreppu að þessu sinni.
Hvernig átti flokkurinn
að aðgreina sig? Það
var erfitt. Því varð það
spurning: Er ekki bara
best að kjósa Framsóknarflokkinn?
Og það svínvirkaði! Í öllu falli á
þá sem áður kusu Miðflokkinn, sem
hafði orðið til úr tilvistarkreppu
glataðs snillings! Sá flokkur hafði
ekkert að berjast fyrir nema al-
menna heilsuvernd! Sennilega með
loforði um eilíft líf. Líf þess flokks
er nú ei líft! Sambandslaus flokkur
og skiptir engu máli.
Sjálfstæðisflokkurinn rak sína
kosningabaráttu á stuttum setn-
ingum án samhengis og kynnti helst
frambjóðendur úr öðrum hreppum!
Í það minnsta í mínu kjördæmi!
Skal ósagt látið um niðurstöðuna!
Leiðinleg, skapvond og andleg
auðn!
Einn flokkur skar sig úr frá öðr-
um flokkum í kosningabaráttunni.
Það er turninn Samfylking! Sam-
bræðingur sósíaldemókrata, sósíal-
ista og femínista! Eiginlega er
flokkurinn ekkert af þessu! Flokk-
urinn er fyrst og fremst andleg
auðn! Eiginlega ekki neitt og enginn
vill bjóða þessum turni upp í dans!
Formaðurinn alltaf í vondu skapi í
ásýnd þjóðarinnar. Nokkrir fram-
bjóðendur illgjarnir. Sífelldar hót-
anir um skattahækkanir og stýringu
á öllu í mannlegu atferli með skött-
um og álögum. Nokkrir sem sýna af
sér yfirgripsmikla vanþekkingu.
Fornaldarkratarnir eru horfnir! Það
sem einkennir turninn er ráðaleysi
Kvennalista. Tómt flatbotna rím!
Þó öllu ljúfara lið en margblaða
Smári! Um það lið má segja að útlit-
ið hafi verið innrætinu skárra og var
þó með því alskuggalegasta! Eins
og ræpan í nútímaskáldskap! Margt
sagt eins og verið væri að klóra
striga!
Kosningabaráttan var leiðinleg og
ekki með hagsmuni almennings að
leiðarljósi!
Hagsmunasamtök
Að þessu sinni voru það ýmis
hagsmunasamtök sem gerðust
stjórnmálaflokkar en buðu þó ekki
fram til Alþingis. Öryrkjabandalag-
ið og Sálfræðingafélagið gengu í
bandalag. Alþýðusambandið taldi
kjósendum trú um að hagfræðin
væri úrelt vísindi því það er nóg til!
Lögmál skortsins horfið! Lífs-
kjarasamningar snerust um kröfur
gagnvart löggjafanum í skýrri and-
stöðu við ákvæði laga um stétt-
arfélög og vinnudeilur.
Afskipti hagsmunahópa með
þessum hætti, þótt stéttarfélög séu,
eru tilræði við lýðræði. Ef stétt-
arfélög vilja verða stjórnmálaflokk-
ar, þá verða þau það, en sem stétt-
arfélög búin að vera. Þá verður
erfitt að verja forgangsréttarákvæði
í kjarasamningum. Enda standast
þau ekki lög og hugmyndir um
mannréttindi hvort eð er!
Hvað svo?
Eftir að kosningavíman er runnin
af þjóðinni og þjóðkjörnum fram-
bjóðendum rennur á alla óráð raun-
veruleikans. Hafrannsóknastofnun
gefur von! Loðna sem aldrei fyrr.
Sennilega vita allir að allt er á
hausnum hjá hinu opinbera nema
skattstofan. Opinberar skuldir eru
sem næst 1.100 milljarðar.
Um þessar skuldir var ekki kosið.
Þetta eru að vísu mestan part
skuldir okkar á milli. Þær þarf ekki
að borga með útlendum peningum!
Í raun sannaðist það sem þingmað-
urinn góði sagði eitt sin í sínu óráði:
„Hvað varðar oss um þjóðarhag!“
Það var heldur ekki kosið um
hvernig á að koma 3.000 bændum úr
fátækt! Laxveiðihlunnindi bjarga
nokkrum! Flokkur fátækra fjallaði
alls ekki um það, heldur beit í Borg-
ara og fór í Stuð.
Í óráði raunveruleikans sitja þrír
flokksformenn og reyna að koma
sér saman um óljósa framtíð. Einn
flokkurinn er með nokkrar órólegar
deildir. Hver og ein deild er með
ófrávíkjanlegar kröfur. Stundum
um stríð! Eins og loftslagsstríð!
Stríð sem enginn bað um.
Það er margt auðvitað!
Það liggur fyrir að langflestir
þeirra sem hér búa nú ætla sér að
lifa hér áfram. Til þess að geta lifað
eðlilegu lífi þarf innviði. Innviðir eru
sjúkrahús, skólar, vegir, virkjanir,
flugvellir og svo má lengi telja. Ef
innviðir eru fyrir hendi eru borg-
urunum margir vegir færir, svo
fremi að lamandi hönd leggist ekki
gegn frumkvæði.
Það kann að orka tvímælis í hve
ríkum mæli kjörnir fulltrúar geta
tekið sér vald til að færa eignir á
milli hópa í samfélaginu. Hæstirétt-
ur kveður stundum upp undarlega
dóma. Þannig segir einn undarlegur
hæstaréttardómur um lögmæti
skattlagningar:
„Sökum þess að löggjafanum hef-
ur verið játað verulegu svigrúmi til
að ákveða þau sjónarmið sem búa
að baki skattlagningu og að teknu
tilliti til þess að auðlegðarskattur er
tímabundinn er ekki næg ástæða að
líta svo á að með þeim mun á skatt-
leysismörkum, sem gerður er í
ákvæðum til bráðabirgða XXXIII
og XLVII, sé brotið gegn 65. gr.,
sbr. 1. mgr. 72. gr. stjórnarskrár-
innar.“
Annaðhvort felur skattur í sér
lögmæti eða ekki. Tímabundið lög-
mæti! Er það hlutverk Hæstaréttar
að ákveða slíkt?
Eftir stendur að 30% skattgreið-
enda greiða sem næst 80% af álögð-
um sköttum, þá er spurning hvort
skattlagning sé almenn!
Eftir stendur almenningur
Nýliðnar kosningar snerust aldrei
um hagsmuni almennings. Oftast
gegn hagsmunum almennings. Við
skulum vona að guð láti gott á vita
og formenn vitrænna stjórnmála-
flokka í óráði raunveruleikans hafi
hagsmuni almennings að leiðarljósi í
stjórnarmyndunarviðræðum.
Það er ekki á ungt fólk leggjandi
að borga endalaust fyrir óskhyggju
vegna góðmennsku í garð gamals
fólks!
En hvurnin eiga karlmenn að
skilja kvenmenn? Það eru ekki til
ólíkari skepnur! Annaðhvort að trúa
ykkur eða ekki!
Það er þó venjulegt fólk sem
byggir þetta land!
Eftir Vilhjálm
Bjarnason » Það er ekki á ungt
fólk leggjandi að
borga endalaust fyrir
óskhyggju vegna góð-
mennsku í garð gamals
fólks!
Vilhjálmur
Bjarnason
Höfundur var alþingismaður.
Hvað ætlið þið að gera fyrir unga fólkið, gamla
fólkið og á ekkert að gera fyrir venjulegt fólk?