Morgunblaðið - 03.11.2021, Qupperneq 12

BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
I
nnsiglingin til Land-
eyjahafnar er mæld mörg-
um sinnum á dag með fjöl-
geisla dýptarmæli sem er
um borð í Vestmannaeyjaferjunni
Herjólfi. Þegar siglt er hafa skip-
stjórarnir ávallt nýjar upplýsingar
um dýpi og sömuleiðis starfsmenn
Vegagerðarinnar sem geta brugð-
ist við sandburði með því að ræsa
út dýpkunarskip.
Þessi sérstaki dýptarmælir
var settur í Herjólf við lokaskoðun
á síðasta ári. Hann var kominn í
fulla virkni í byrjun þessa árs.
Nákvæm mynd af botninum
Gunnar Orri Gröndal,
mælingamaður hjá Vegagerðinni,
segir að mælirinn sendi frá sér
512 geisla, 10 til 20 sinnum á sek-
úndu. Þegar geislarnir koma til
baka teikna þeir upp nákvæma
mynd af botninum undir skipinu
og á um 20 metra svæði til hliðar.
Mælirinn er alltaf í gangi en upp-
taka mælingarinnar fer ekki í
gang fyrr en skipið nálgast Land-
eyjahöfn. Í lok dags prentar tölvu-
kerfið út mynd með upplýsingum
um meðaldýpt innsiglingarinnar
þann daginn og geta skipstjór-
arnir og starfsmenn Vegagerð-
arinnar kallað hana upp í tölvum
og notað við vinnu sína.
Gunnar Orri segir að á teikn-
ingunum sjáist þegar sandskaflar
eru að byggjast upp í höfninni og
hægt að ákveða hvar og hvenær
best er að dýpka til þess að koma
í veg fyrir að höfnin verði ófær
fyrir Herjólf. Hefur það gerst
nokkrum sinnum að sanddæluskip
hafi verið ræst út til þess að
hreinsa sand og þannig tekist að
halda góðu dýpi fyrir skipið.
Fannar Gíslason, forstöðu-
maður hafnadeildar Vegagerð-
arinnar, bætir því við að óvissan
sem skipstjórar Herjólfs búi við
sé mun minni en áður, þeir viti
dýpið og geti siglt þegar grynnra
er í innsiglingunni en þeir treystu
sér til þegar upplýsingarnar voru
takmarkaðri.
Áður en metið er hvort dýpk-
unarskip er ræst út er dýpi mælt
á stærra svæði við höfnina, annað-
hvort með Lóðsinum úr Vest-
mannaeyjahöfn eða Geisla, mæl-
ingabát Vegagerðarinnar.
Heildarkostnaður við dýptar-
mælinn á Herjólfi var 37 milljónir
kr., samkvæmt upplýsingum
Fannars, og er búnaður mælisins
ásamt uppsetningu reiknaður með
í þeirri fjárhæð.
Óvissa með dælubúnaðinn
Búnaður sem keyptur var fyr-
ir tveimur árum og koma átti fyrir
á hafnargörðunum og nota til að
dæla sandi af botni hafnarmynnis
Landeyjahafnar var aldrei settur
upp og liggur ónotaður í
geymslum Vegagerðarinnar. Voru
kaupin liður í miklum fram-
kvæmdum sem ráðist var í til að
lagfæra höfnina.
Fannar segir að ekki hafi ver-
ið ákveðið hvort búnaðurinn verði
settur upp. Bendir hann á að hann
hafi ekki hjálpað neitt við að halda
höfninni opinni á þeim tveimur ár-
um sem liðin eru frá því hann var
keyptur. Segir hann þó hugsanlegt
að þörf verði á honum síðar en tel-
ur að gera þurfi meiri rannsóknir
áður en ákvörðun verður tekin.
Dælubúnaðurinn kostaði um
56 milljónir kr., það er að segja
dælur, spennistöð, stýribúnaður,
rafkerfi, flotlagnir og fleira til-
heyrandi. Heildarkostnaður við
framkvæmdir við höfnina sumarið
2019 var um milljarður.
Alltaf nýjar upp-
lýsingar um dýpið
Morgunblaðið/RAX
Betri nýting Aðstaða hefur batnað og reynsla og þekking aukist frá því að
gamli Herjólfur fór sína fyrstu ferð í Landeyjahöfn.
12
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. NÓVEMBER 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Margt bendir
til að vax-
andi óþol
sé vegna áróðurs-
herferðarinnar um
hamfarahlýnunina.
Og það óþol er í báðar áttir. Vit-
að er að þeim sem hafa hvað best
sett sig inn í fullyrðingaflauminn
þykir sífellt minna til hans koma.
En eins var hitt áberandi á
götum Glasgow-borgar að áköf-
ustu trúnaðarmenn óttans um að
mannkynið stefni viljandi í að
steikja sjálft sig í hel, telja að
viðbrögðin við veraldarvand-
anum séu ofin blekkingum og
sýndarveruleika stjórnmála-
manna. Það fór ekki fram hjá
þessu velviljaða fólki að baráttan
hafði ekki þokast hænufeti nær
eftir Kyoto fyrir aldarfjórðungi.
Og þó var sagt þá að engan tíma
mætti missa!
Í París, fyrir fáeinum árum,
var lofað að bæta fyrir brotinn
tíma á meðan hitnað hafði undir
jarðarbúum í tvo áratugi, án þess
að þeir fyndu mun. Ísmagnið á
Suðurskautinu hafði þó ekkert
breyst og ekki gert í 10 þúsund
ár þótt ýmsir hafi ekki gefið upp
alla von um að það geti ekki
lagast.
Enn er þó spilað út fullyrð-
ingum um að allt sé komið á
braut steikjandi endaloka, og
meinta meginástæðu þess að
vandinn sé heimatilbúinn hjá
vondu fólki víðar en á Snæfells-
nesi. Yfirskriftirnar sem eiga að
duga sem sannindamerki eru
gjarnan á þennan veg: „Vís-
indamenn segja...Vísindamenn
fullyrða... Vísindamenn telja..“
Allar þessar yfirskriftir segja þó
dapurlega lítið. Svo
ekki sé minnst á að
Sameinuðu þjóð-
irnar segja...En
þegar betur er að
gáð þá segja SÞ að-
eins að framantaldir segi, telji,
trúi og fullyrði.
Áðurnefndur sýndarskapur
verður hins vegar hjálplegur
þegar lögð er ofuráhersla á að fá
helstu ríkisbubba heims til að
mæta á staðinn með ávís-
anaheftið og fá í staðinn frádrátt
frá skatti fyrir meginhluta af ör-
lætinu.
Og þeir mæta á einkaþotum í
hundraðatali í þeim erindum.
Forseti Bandaríkjanna fór til
Rómar í fimm risaflugvélum og
fundaði þar fyrst. Þegar hann fór
á milli fundarsala í Róm sá bíla-
lest 850 bifreiða um að fara með
hann og félaga!
Jeff Bezos demókrati er í hópi
ríkustu manna jarðar og sagður
eiga 177 milljarða dollara, einn
og sjálfur, eftir að hann skildi við
frúna. Hann kom á einkaþotu
sinni og sagði við gesti í Glasgow
að eftir að hann lét skjóta sér í
eldflaug út fyrir þyngdaraflið í
tvær mínútur hefðu augu hans
opnast fyrir því hve ósteiktur
hnöttur af mannavöldum væri
mikilvægur.
Síðan hefur hann skotið ann-
arri flaug svo eldurinn stóð lengi
aftur úr henni svo fimm góðvinir
gætu í tvær mínútur sannfærst
um að ekki væri góð hugmynd að
stúta veðrinu með heima-
tilbúinni uppskrift. Og voru svo
heiðraðir í Glasgow fyrir vikið og
flugu því næst hver heim í sinni
þotu.
Þrjátíu þúsund
ráðstefnuljón
höfð að fíflum}
Grátleg uppákoma
Lítil frétt birtist í
Morgunblaðinu
í gær um að verklok
við Litluhlíð myndu
frestast til næsta
árs. Litlahlíð er lítill
götustubbur, sem
liggur frá Eskitorgi
upp á Bústaðaveg
og skiptir kannski
ekki sköpum um flæði umferðar í
borginni, en gegnir þó sínu hlut-
verki.
Litlahlíð hefur nú verið lokuð
mánuðum saman vegna fram-
kvæmda. Þeim átti að ljúka í
þessum mánuði, en nú er ráðgert
að opnað verði fyrir umferð bíla,
gangandi vegfarenda og hjól-
reiðamanna um miðjan desem-
ber, þótt framkvæmdinni verði
ekki að fullu lokið þá.
Vitaskuld geta verk alltaf taf-
ist, en það er þó furðu algengt að
það gerist. Ekki er langt síðan
ítrekaðar tafir á framkvæmd á
Hverfisgötu vöktu mikla reiði
veitingamanna, verslunareig-
enda og Þjóðleikhússins. Þar var
rekstri beinlínis stefnt í hættu.
Svo er annað mál hvað fram-
kvæmdir geta staðið
lengi á tilteknum
stað. Litluhlíð var
lokað í upphafi sum-
ars. Um svipað leyti
hófst mikill upp-
gröftur á Vest-
urgötu þar sem
Bræðraborg-
arstígur endar. Þar
hefur allt verið lokað mánuðum
saman.
Þá virðast verktakar geta tek-
ið götur í gíslingu árum saman.
Mörg ár eru síðan annarri akrein
Vonarstrætis milli Templ-
arasunds og Lækjargötu var lok-
að vegna framkvæmda við nýtt
hótel og útilokað að allan þann
tíma hafi aldrei verið hægt að
hleypa umferðinni á aftur.
Þetta eru aðeins nokkur dæmi
um það hvernig lokanir vegna
framkvæmda dragast úr hömlu
og þá eru líka ótaldar allar hol-
urnar, sem grafnar eru hér og
þar til að laga lagnir og rör og fá
svo að gapa við vegfarendum svo
dögum og vikum skiptir þegar
hægt væri að klára málið af rögg-
semi.
Það er makalaust
hvernig lokanir
vegna framkvæmda
í höfuðborginni
dragast ítrekað
úr hömlu}
Lokað vegna framkvæmda
Á
hugamönnum um manngert lofts-
lag er nú stefnt til Glasgow á ráð-
stefnu (COP26), þar sem skrá-
setja skal markmið heimsleiðtoga
og klappa fyrir þeim. Ráðstefn-
una sækja hins vegar ekki allir og vantar helst
fulltrúa þeirra landa sem mest losa af gróð-
urhúsalofttegundum.
Það er ekki líklegt til árangurs í neinum
málaflokki sem markast af síbreytilegum þátt-
um og þróun að aðeins þeir leiti lausna sem eru
sammála og allri gagnrýni, efasemdum eða
nýrri nálgun sé hafnað því hún samræmist ekki
upplifun flestra. Það er eins og gleymst hafi í
öllum látunum að vísindin hverfast um það að
fólk efist, aðeins þannig verður til ný þekking
eða betur ígrunduð niðurstaða eða lausn á fyr-
irliggjandi vanda.
Helgi Tómasson, prófessor í hagrannsóknum og töl-
fræði við Háskóla Íslands, skrifaði grein á dögunum sem
birtist í Morgunblaðinu 14. október sl. sem er merkilegt
innlegg í alla umræðu um loftslagsmál. Hann fjallar m.a.
um skýrslu IPCC en sú skýrsla leikur stórt hlutverk á áð-
urnefndri ráðstefnu í Glasgow.
Í greininni kemur fram að tölfræðingar sem hafa sér-
þekkingu á tímaröðum álykta af fyrirliggjandi gögnum að
„þróun yfirborðshita jarðar sé tregbreytileg með fast
meðaltal“. Breytingar séu því mjög hægar „og verðskuldi
alls ekki gildishlaðnar upphrópanir eins og hamfarahlýn-
un eða loftslagsvá“. Það má því spyrja sig hvort töl-
fræðiþáttur loftslagsvísindanna sé í raun illa ígrundaður –
en af hverju ætli það sé? Varla er það viljandi
gert?
Glannalegar yfirlýsingar í loftslagsmálum
eru ekki nýjar af nálinni en skemmst er frá því
að segja að Al Gore lýsti því yfir er hann tók
við Nóbelsverðlaununum í desember 2007 að
Norðurpóllinn yrði líklega bráðnaður að fullu
árið 2013, og byggði það á rannsókn banda-
ríska sjóhersins (US Navy researchers). Þá
vísaði hann einnig til rannsóknar þar sem fram
kom að Norðurpóllinn yrði bráðnaður að sumri
til í síðasta lagi árið 2029. Al Gore er vitaskuld
vorkunn að þurfa að bera fyrir sig rannsóknir
á sviði þar sem óvissan er afar mikil en það
ætti, ef allt væri eðlilegt, að tryggja opna um-
ræðu um alla þætti sem geta haft áhrif – þar á
meðal tölfræði, meðhöndlun gagna og á hverju
dómsdagsspárnar grundvallast.
Ég athugaði því fyrir forvitnissakir hvort loftslags-
ráðstefnan í Glasgow, hvar tugþúsundir fulltrúa hinna
ýmsu þjóða heims koma saman til að leysa loftslagsvand-
ann enn á ný, byði upp á umræðuvettvang um tölfræði og
meðhöndlun gagna. Eftir snögga yfirferð virðist svo ekki
vera. Engin gagnrýnin umræða, ekki reynt að velta við öll-
um steinum heldur aðeins gengið út frá gildandi spám án
þess að huga að því hvernig þær eru til komnar.
Reynslan sýnir hins vegar að slíkt leiðir fólk hratt út í
mýri og þá verða mörg loftmennin fótfestulaus.
bergthorola@althingi.is
Bergþór
Ólason
Pistill
Fótfestulaus loftmenni
Höfundur er þingmaður Miðflokksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Nýting Herjólfs á Landeyjahöfn
hefur stöðugt farið batnandi.
Eftir að nýja ferjan var tekin í
notkun var hægt að sigla mun
oftar en með eldri Herjólfi og
með aukinni reynslu og betri
upplýsingum skipstjóranna hef-
ur nýtingin enn batnað. Fyrirséð
er að þessi þróun haldi áfram í
vetur, að mati Vegagerðarinnar,
og að nýtingin verði komin ná-
lægt því hlutfalli sem miðað var
við þegar höfnin var gerð.
Gamli Herjólfur gat notað
Landeyjahöfn í 51% tilvika og
sigldi 39% daganna til Þorláks-
hafnar. Eftir að nýja ferjan var
tekin í gagnið jókst nýtingin í
Landeyjum upp í 73% og síð-
asta vetur var nýtingin 80,6%. Í
3% tilvika var hægt að sigla
hálfan daginn í Landeyjahöfn og
6% daganna var siglt bæði til
Landeyja og Þorlákshafnar. Ef
taldir eru með þeir dagar sem
eitthvað var hægt að sigla í
Landeyjahöfn reiknast hlutfallið
tæp 90%.
Nýtingin
nálgast 90%
LANDEYJAHÖFN