Morgunblaðið - 07.12.2021, Page 2

2 FRÉTTIR
Innlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. DESEMBER 2021
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 569 1100 Fulltrúar ritstjóra Sigtryggur Sigtryggsson sisi@mbl.is Ágúst Ingi Jónsson aij@mbl.is Andrés Magnússon andres@mbl.is Fréttir Guðmundur Sv. Hermannsson ritstjorn@mbl.is Menning Einar Falur Ingólfsson menning@mbl.is
Viðskipti Stefán E. Stefánsson vidskipti@mbl.is Íþróttir Víðir Sigurðsson sport@mbl.is mbl.is Jón Pétur Jónsson netfrett@mbl.is Smartland Marta María Winkel Jónasdóttir smartland@mbl.is Umræðan | Minningar mbl.is/sendagrein Prentun Landsprent ehf.
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Jarðskjálfti að stærð 3,6 stig varð í
Grímsvötnum í gærmorgun og
mældust upptök hans vera grunn
og um 1,2 km NNA af Grímsfjalli.
Fluglitakóðinn fyrir Grímsvötn var
færður úr gulum í appelsínugulan
sem þýðir að eldstöðin sýni aukna
virkni og vaxandi líkur séu á eld-
gosi.
Magnús Tumi Guðmundsson,
prófessor í jarðeðlisfræði við Há-
skóla Íslands, segir að þarna sé
spenna í jarðskorpunni en ekki
hægt að fullyrða nú að eldgos sé í
aðsigi.
„Það komu 3-4 jarðskjálftar um
og yfir þrír að stærð í kringum
toppinn á Grímsvatnahlaupi árið
1954 en þá varð ekki gos,“ sagði
Magnús Tumi. „Þessir skjálftar
þurfa ekki að þýða að kvika sé á
leið til yfirborðs. Hún þarf að
brjóta sér leið og það vantar þá
skjálfta. Mælingar á jarðskorpu-
breytingum á Grímsfjalli sýna held-
ur engin merki um að það hafi orðið
kvikuinnskot í nágrenninu. En það
er ekki þar með sagt að þetta geti
ekki þróast þangað. Það er ákveðin
hætta á eldgosi þegar Grímsvötn
hlaupa og þau eru í gosham eins og
þau hafa verið í 25 ár. Það gerðist
árið 2004 og þar áður 1934 og 1922
að gos fylgdu hlaupum. Það dregur
úr líkum á gosi eftir því sem lengra
líður frá hlaupinu.“
Nýr sigketill yfir farveginum
Nýr sigketill sást suðaustan við
Grímsfjall þegar flogið var yfir
svæðið á sunnudaginn var. Áætlað
er að ketillinn hafi þá verið 500-600
metrar í þvermál, samkvæmt upp-
lýsingum frá Veðurstofu Íslands.
Ketillinn er á svipuðum slóðum og
farvegur hlaupvatns úr Grímsvötn-
um liggur undir jöklinum.
Magnús Tumi segir að þessi sig-
ketill sé aðeins sunnar en sigketill
sem myndaðist í tengslum við
Grímsvatnahlaup 2004.
„Það þarf mikla orku í stuttan
tíma til að búa svona sigketil til.
Þessi ketill líkist svolítið kötlunum
sem urðu til samhliða umbrotunum
í Bárðarbungu 2014 sem leiddu til
Holuhrauns. Þar var mjög mikil
kvika á ferðinni og gæti hafa teygt
anga sína til yfirborðsins,“ sagði
Magnús Tumi. Hann segir ekki
hægt að útiloka að smá kvika hafi
komist nú upp á yfirborð og mynd-
að nýja sigketilinn. Hins vegar sé
erfitt að skilja það því það vanti
skjálftana sem yfirleitt koma á und-
an slíkri atburðarás. Eins gæti hafa
brotist upp jarðhiti sem líka er erf-
itt að skilja því þarna hefur ekki áð-
ur orðið vart jarðhita. Svo gæti
hafa komið upp jarðhiti fyrir
nokkru og vatn safnast fyrir sem
síðan hafi hlaupið. Ástæða þess að
sigketillinn myndaðist verður skoð-
uð betur.
Vatn í Gígjukvísl var farið að
réna í fyrradag. Rennslið mældist
mest um 2.800 m3/sek. sem er nokk-
uð minna en spáð hafði verið. Ís-
hellan í Grímsvötnum hafði sigið
um 77 metra í gær. Mikið hafði
dregið úr hlaupóróa og er talið að
vötnin séu búin að tæma sig að
mestu.
Magnús Tumi segir allt benda til
þess að heildarvatnsmagn í hlaup-
inu verði svipað og búist var við.
„Þetta hlaup reis hægar og stóð að-
eins lengur en búist var við. Þess
vegna varð flóðtoppurinn ekki eins
hár og ef hlaupið hefði risið jafn
hratt og gerðist 2004 og 2010,“
sagði Magnús Tumi.
Engin teikn um aðsteðjandi gos
- Jarðskjálftar í Grímsvötnum í gær - Engin merki sáust í gær um að kvika væri að brjótast til yfirborðs
- Eftir er að rannsaka ástæðu þess að nýr sigketill hefur myndast í jöklinum suðaustan við Grímsfjall
Ljósmynd/Veðurstofan/Njáll Fannar Reynisson
Grímsvötn Nýi sigketillinn sást á sunnudag suðaustur af Grímsvötnum. Horft að eystri hnjúknum við Grímsvötn.
Lögreglan á höf-
uðborgarsvæðinu
varaði við því í
gærmorgun að
fljúgandi hált
væri þar, og áttu
ökutæki og
starfsmenn borg-
arinnar sem sáu
um söltun í erf-
iðleikum vegna
hálkunnar.
Skömmu fyrir sjöleytið rann
vörubíll sem var að salta í Kópavogi
aftur á bak í hálkunni og fór vöru-
bíllinn utan í fimm bíla. Guðbrandur
Sigurðsson, aðstoðaryfirlög-
regluþjónn hjá lögreglunni á höfuð-
borgarsvæðinu, sagði í samtali við
mbl.is í gær að engin slys hefðu orð-
ið á fólki, en að eignatjón hefði aftur
á móti verið töluvert. „Það þarf oft
ekki mikið til að eignatjón skipti
hundruðum þúsunda,“ sagði Guð-
brandur þegar rætt var við hann um
níuleytið. Var þá að mestu búið að
hálkuverja stofnbrautakerfið, en
enn var hált á bílastæðum og í efri
byggðum.
Síðar um daginn var greint frá
því í dagbók lögreglu að minnst einn
hefði þurft aðhlynningu á slysadeild
eftir að hann rann til í hálkunni.
Gert er ráð fyrir áframhaldandi
frosti á höfuðborgarsvæðinu á
morgun, en gert er ráð fyrir að
frost á landsvísu verði á bilinu 0-8
stig.
Vörubíll rann utan í
fimm bíla vegna hálku
Frost Aðgát skal
höfð í hálkunni.
Ómar Friðriksson
Logi Sigurðsson
Landsvirkjun hefur ákveðið að skerð-
ing á afhendingu raforku til fiski-
mjölsverksmiðja sem greint var frá í
seinustu viku taki strax gildi, en ekki í
janúar eins og ætlað hafði verið.
„Skerðingin nær ekki eingöngu til
verksmiðjanna, heldur einnig til stór-
notenda með skerðanlega skamm-
tímasamninga, t.d. gagnavera og ál-
vera. Þau eiga það sammerkt með
fiskimjölsverksmiðjum að hafa samið
um skerðanlega orku að hluta. Þar að
auki hefur Landsvirkjun hafnað öll-
um óskum nýrra viðskiptavina um
orkukaup vegna rafmynta,“ segir í til-
kynningu Landsvirkjunar síðdegis í
gær.
Eru nokkrar ástæður sagðar fyrir
þessu, m.a. að raforkuvinnsla hjá öðr-
um framleiðanda sem átti að koma
inn í vikunni komi ekki inn í kerfið
fyrr en í lok næstu viku. Þá nægi full
keyrsla í Vatnsfelli ekki til að halda
uppi orkuframleiðslu á Þjórsársvæð-
inu. Krókslón hafi lækkað það mikið
að byrjað var að hleypa vatni fram hjá
Vatnsfelli í gær til að stöðva frekari
lækkun. Auk þess kom upp bilun í vél
í Búrfelli sem ekki mun koma í rekst-
ur fyrr en með vorinu.
Hefði mátt nýta stóran hluta
orku sem rann fram hjá
Bent er á að flutningskerfi rafork-
unnar sé flöskuháls. „Landsvirkjun
hefur fullnýtt getu flutningskerfisins
til að flytja orku frá Norðausturlandi
til álagspunkta á Suðvesturlandi, en
flutningskerfið ræður ekki við að
flytja alla þá orku sem hægt væri að
færa milli landshluta. Hinn 23. ágúst
sl. fylltist Hálslón á Kárahnjúkum og
þremur dögum síðar nam afl yfirfalls-
ins um 2.000 MW. Á 10 dögum rann
því fram hjá orka, sem samsvarar
heilsárnotkun allra bræðslna á land-
inu, þegar vertíð er góð. Með sterkara
flutningskerfi hefði mátt nýta stóran
hluta þeirrar orku sem rann fram hjá.
Áætla má að takmarkanir í flutnings-
kerfinu dragi úr vinnslugetu kerfisins
sem nemur allt að 500 GWh. Að loknu
sumri með jafn ójafnri dreifingu góð-
viðrisdaga og raun bar vitni koma
áhrifin fram með sérstaklega sterk-
um hætti,“ segir í tilkynningu Lands-
virkjunar.
Vilja styrkja tengingarnar
Guðmundur Ingi Ásmundsson, for-
stjóri Landsnets, segir að það sé al-
veg rétt að flutningsgetan á byggð-
arlínunni sem tengi saman
Norðausturhornið og virkjanir fyrir
sunnan séu takmarkandi þáttur og
hafi haft áhrif á stöðu miðlana í haust.
Segir hann að Landsnet hafi lengi tal-
að fyrir því að styrkja byggðalínuna.
„Við vorum meðal annars að taka í
notkun Kröflulínu 3 og erum að fara
taka í notkun Hólasandslínu 3 frá
Kröflu til Akureyrar næsta sumar,“
segir Guðmundur Ingi og bætir við að
þessar framkvæmdir séu þær fyrstu í
röð framkvæmda að nýrri byggðalínu
og hafi gengið mjög vel.
Hann segir þó brýnt að klára sem
fyrst tengingu frá Akureyri og alla
leið að iðnaðarsvæðinu við Grundar-
tanga. „Það er þá verið að tala um
Blöndulínu 3 og svo línu yfir Holta-
vörðuheiði og alveg inn í Hvalfjörð.“
Guðmundur Ingi segir að treglega
hafi gengið að komast í gegnum leyf-
isveitingaferlið og fá framkvæmda-
leyfi. „Framkvæmdir hafa því gengið
mun hægar en við hefðum viljað sjá.
Tafsamur undirbúningur og tregða
við að fá framkvæmdaleyfi hefur fyrst
og fremst verið að tefja okkur.“
Guðmundur segir erfitt að spá um
hvenær þessar framkvæmdir gætu
verið komnar í gagnið, þar sem fram-
kvæmdaleyfisferlið geti tekið allt að
10 ár. „Vonandi gengur það betur og
við vinnum að því hörðum höndum,
enda er þetta brýnt hagsmunamál.“
Skerðing til stórnot-
enda tekur strax gildi
- Flutningskerfið flöskuháls - Brýnt að klára tengingar
Morgunblaðið/Ómar
Búrfellsvirkjun Bilun kom upp í vél í Búrfelli sem mun taka tíma að laga.