Morgunblaðið - 07.12.2021, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. DESEMBER 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Þvermóðska
og ein-
strengings-
háttur er það sem
einna helst ein-
kennir stjórn
Reykjavíkurborgar um þessar
mundir og á undanförnum ár-
um. Þetta sést í hverju málinu
á fætur öðru og skiptir þá engu
hvort málið er í eðli sínu stórt
eða smátt, hvort það snertir
alla borgarbúa eða fáa ein-
staklinga, alltaf er viðmótið
hið sama. Og undirliggjandi
ástæða þessarar framgöngu er
oftar en ekki fjandskapur við
einkabílinn, svo undarlegt sem
það má teljast.
Borgaryfirvöld finna sér
tækifæri í flestum málum til að
tengja þau við þennan fjand-
skap og taka í framhaldinu
ákvarðanir sem engin skyn-
samleg skýring er á, aðeins
þessi óskiljanlegi fjandskapur
við langsamlega vinsælasta
ferðamáta borgarbúa.
Eitt dæmi um afleiðingar
öfgafullrar aðfarar borgaryfir-
valda að fólksbílum borg-
arinnar birtist í Morgun-
blaðinu í gær. Sagt var frá því
að bílar Reykjavíkurborgar,
sem notaðir eru til að sinna
heimahjúkrun, hefðu skyndi-
lega verið kallaðir inn til
dekkjaskipta. Ástæðan var sú
að borgin vildi tafarlaust taka
bílana af nagladekkjum og
breytti þá engu þó að kostn-
aður við þennan hringlanda-
hátt lenti á útsvarsgreiðendum
í borginni. Ekki skipti heldur
máli að þeir sem þurfa að sinna
þjónustunni verða að fara tölu-
vert út fyrir þröngan radíus
þeirra sem spóka sig um í ráð-
húsinu og næsta nágrenni en
virðast ekki gera sér grein fyr-
ir að borgin teygir sig langt í
austur og upp í hæðir þar sem
skilyrði eru önnur en í mið-
bænum og raunar alla leið upp
á Kjalarnes, þar
sem allra veðra er
von og færð að
vetri til allt önnur
en í 101.
Fyrst minnst er
á Kjalarnes, þá hafa Kjalnes-
ingar líka fengið að kenna
rækilega á fjandskapnum við
fólksbílinn, en það birtist í því
að þeir bíða enn eftir Sunda-
brautinni sem þeim var lofað
þegar þeir greiddu atkvæði um
sameininguna við Reykjavík.
Og það er ekki aðeins að þeir
hafi ekki fengið Sundabraut-
ina, þeir hafa ekki einu sinni
fengið minnisvarðann sinn um
sviknu loforðin sem þeir kusu í
íbúakosningu en borgaryfir-
völd neita að reisa.
Fleiri dæmi mætti nefna en
er svo sem óþarft enda flestum
kunn. Það sem borgarbúum er
hins vegar ekki kunnugt um
eru ástæður þessa fjandskapar
við fólksbílinn. Ef til vill skýr-
ist það mál á fundi Íbúa-
samtaka Bústaða- og Foss-
vogshverfis annað kvöld. Ekki
er talið útilokað að borg-
arstjóri muni mæta á þann
fund og skýra út fyrir íbúunum
hvers vegna hann ætlar að
þröngva allt of mörgum nýjum
íbúðum inn í hverfið og bjóða
upp á minna en eitt stæði á
hverja íbúð. Allir vita hvað það
þýðir fyrir þá íbúa sem fyrir
eru, sem og þá sem flytja nýir í
hverfið, enda er fjarri lagi að
þessi viðbótarbílastæði dugi
fyrir þá bíla sem bætast við.
En það er einmitt einn helsti
kosturinn við skipulagið að
mati borgaryfirvalda, því að
með þessu er íbúunum gert
erfiðara fyrir að eiga bíl og þar
með standa vonir borgar-
yfirvalda til þess að þeir nýti
sér aðra ferðamáta – nú eða
haldi sig heima. Þeir flækjast
ekki fyrir borgaryfirvöldum á
meðan.
Engu er eirt í barátt-
unni gegn fólks-
bílnum í borginni}
Fjandskapurinn
Greint var frá
því í gær að
Joe Biden, forseti
Bandaríkjanna,
hygðist ráðfæra
sig við samherja
sína í Evrópu fyrir símtalið við
Vladimír Pútín, forseta Rúss-
lands, sem áformað er síðar í
dag. Þetta kann að hafa verið
nauðsynleg yfirlýsing eftir þau
mistök Bidens að hrökklast
fyrirvaralaust og án samráðs
út úr Afganistan með skelfileg-
um afleiðingum. Þetta breytir
þó engu um það ástand sem
uppi er í samskiptum Kína
annars vegar og Rússlands
hins vegar við nágranna sína
og Vesturlönd.
Carl Bildt, fyrrverandi for-
sætisráðherra Sví-
þjóðar, lýsti þess-
ari stöðu ágætlega
í grein hér í
blaðinu í gær og
þeim vanda sem
við er að etja. Kínverjar verða
sífellt meira ógnandi í garð Ta-
ívana og Rússar safna herliði
við landamæri Úkraínu.
Þetta væri nægilega slæmt
við hefðbundna forystu í Hvíta
húsinu, en sú veika forysta sem
þar er nú ýtir enn frekar undir
þennan vanda á alþjóðavett-
vangi. Samráð Bidens við sam-
herja sína nú breytir engu þar
um og þar sem trúverðugleik-
ann skortir er hætt við að sím-
tal hans við Pútín skili litlum
eða engum árangri.
Pútín er ekki líkleg-
ur til að gefa mikið
eftir gagnvart Biden}
Vonlítið símtal Þ
að er sérstakt fagnaðarefni að í
kosningum til Alþingis skuli hafa
náðst öflugri meirihluti en nokkru
sinni fyrr um forystu Katrínar
Jakobsdóttur sem forsætisráð-
herra næstu fjögur ár. Nú erum við Vinstri
græn enn kölluð til verka og hefjum á þeim
grunni nýtt stjórnarsamstarf með Sjálfstæð-
isflokki og Framsóknarflokki. Markmiðið er
enn að skapa breiða samstöðu um uppbygg-
ingu innviða samfélagsins. Nú er sérstaklega
mikilvægt að horfa sérstaklega til þeirra
áskorana sem blasa við vegna heimsfaraldurs
vegna Covid-19-veirunnar og viðfangsefna
sem snúast um efnahagsmál, en einnig að auka
jöfnuð í samfélaginu. Verkefni sem lúta að
loftslagsvánni verða einnig í forgangi í störfum
nýrrar ríkisstjórnar Katrínar Jakobsdóttur.
Í loftslagsmálunum reynir ekki síst á ráðuneyti mat-
væla, sjávarútvegs og landbúnaðar. Þar búum við að
grænni stefnumótun, allt frá stofnun Vinstri hreyfing-
arinnar – græns framboðs, og líka nýlegri stefnumótun
hreyfingarinnar í atvinnumálum, loftslagsmálum og nátt-
úruverndarmálum.
Sjálfbærni í allri umgengni við náttúruna er lykilatriði.
Við erum hluti af vistkerfum jarðar en þau þarf bæði að
vernda og efla. Við höfum hér byggt tilveru okkar á nýt-
ingu lands og sjávar um aldir og þar eru tækifærin mý-
mörg í nýsköpun, ýmiss konar sprotum, klasastarfi og
þróunarverkefnum. Markmiðið þarf alltaf að vera að
halda til haga órofa tengslum fólks og um-
hverfis, gæta að lífríkinu öllu og því sem nærir
það. Matvælaframleiðsla, sjávarnytjar og
landnýting með sjálfbærni, heilnæmt um-
hverfi og heilsu að leiðarljósi færa okkur tæki-
færi sem ég hlakka til að takast á við í nýju
ráðherraembætti, í samstarfi við fólk og at-
vinnulíf um allt land.
Við búum í góðu landi sem er ríkt af auð-
lindum og mannauði og samheldni og slíkt
samfélag á aldrei að sætta sig við fátækt, út-
skúfun eða einmanaleika. Það er alltaf okkar
verkefni að huga að hagsmunum og velsæld
þeirra sem ekki búa yfir ríku afli, fjármagni
eða tækifærum til að halda sínum sjónar-
miðum á lofti, og leggja áherslu á að auka
jöfnuð. Í stjórn og stjórnarandstöðu eigum við
að forgangsraða í þágu hagsmuna heildar-
innar. Mælikvarðar velsældar, réttlætis, sjálfbærni og
umhverfisverndar eiga að leysa aðra og eldri mælikvarða
af hólmi og það er á þeim góða grunni sem við eigum að
feta leiðina fram á veg.
Ég mun leggja sérstaka áherslu á loftslagsmál og jöfn-
uð í öllum mínum verkum sem ráðherra matvæla, sjávar-
útvegs og landbúnaðar, í samræmi við stjórnarsáttmála
nýrrar ríkisstjórnar en ekki síst í samræmi við stefnu
Vinstri hreyfingarinnar – græns framboðs, og ég hlakka
til nýrra verkefna.
Svandís
Svavarsdóttir
Pistill
Umhverfisvernd og jöfnuður
Höfundur er sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Andrés Magnússon
andres@mbl.is
Í
margra augum er Svíþjóð
fyrirmyndarríki, þar sem vel-
ferð og velmegun haldast í
hendur, heimkynni Volvo og
IKEA, þar sem landsmenn eru yfir-
máta meðvitaðir um hvers kyns
vandamál lífsins og lausnir þeirra.
Það brá því mörgum í brún fyrir
átta árum, þegar óeirðir brutust út í
Stokkhólmi og víðar og fréttamyndir
sýndu brotna glugga og brunnin bíl-
flök en slökkvilið og lögreglu á flótta
undan grjótkasti.
Þá varð mörgum ljóst að ekki
var allt í himnalagi í fyrirmyndarrík-
inu. Mikið af ólgu í sænsku sam-
félagi hefur hverfst um innflytjenda-
mál. Sænsk stjórnvöld hafa um
langa hríð verið mjög frjálslynd að
því leyti, en hins vegar hefur ekki
gengið jafnvel að aðlaga innflytj-
endur og að var stefnt, félagsleg
vandamál mikil og glæpir hafa auk-
ist mjög ört, sem að talsverðu leyti
má rekja til þess.
Skothríð og sprengjuregn
Ískyggilegasta breytingin er of-
beldisaldan sem dunið hefur yfir síð-
ustu misseri. Fyrst í stað varð henn-
ar vart með stóraukinni notkun
skotvopna, oft um hábjartan dag.
Enn meiri óhug vekur þó þróun
síðustu missera, þar sem sprengju-
árásir hafa orðið æ tíðari, svo kalla
má faraldur. Það sem af er árinu
hafa meira en hundrað sprengju-
tilræði verið framin í Svíþjóð og lög-
reglan stendur ráðþrota frammi fyr-
ir vandanum og hefur raunar verið
gagnrýnd fyrir að gera lítið úr hon-
um. Sömuleiðis hafa fjölmiðlar verið
sakaðir um að segja ekki fréttir af
sprengjufaraldrinum eins og vera
bæri, að þeir séu feimnir við að segja
slíkar fregnir af ótta við að kynda
undir innflytjendaandúð.
Fyrst og fremst eru það glæpa-
gengi sem standa að baki sprengju-
árásunum, aðallega til þess að jafna
einhverjar sakir hvert við annað, en
sem fyrr verða fleiri fyrir barðinu á
þeim en hin eiginlegu skotmörk. Þar
eru jöfnum höndum notaðar hand-
sprengjur, heimatilbúnar rör-
sprengjur og ýmsar vítisvélar aðrar.
Það er ljóslega ekki sú Svíþjóð sem
menn áttu að venjast, en kannski
segir sína sögu að sprengjutilræði
voru ekki einu sinni skráð í tölfræði
lögreglu fyrir árið 2018, en það ár
voru þau 162 talsins.
Sprengjutilræðin eiga sér að
langmestu leyti stað í stóru borg-
unum, Stokkhólmi, Gautaborg og
Málmhaugum, og þá aðallega í
hverfum þar sem mikið er um inn-
flytjendur, atvinnuleysi er mikið og
meira um glæpastarfsemi en gerist
og gengur. Það er þó ekki einhlítt og
upp á síðkastið hefur færst í vöxt að
slíkar árásir séu gerðar í betri hverf-
um, svo sem úthverfinu Bromma í
Stokkhólmi, Linköping og háskóla-
borginni Lundi, þar sem margir Ís-
lendingar hafa búið.
Rappskáldin vondu
Þrátt fyrir að margir Svíar hafi
viljað loka augunum fyrir þessu
ófremdarástandi, litið svo á að þetta
væri vandi bundinn við ískyggileg-
ustu innflytjendahverfin og þeir ein-
ir muni vera, að þeir hirði aldrei þó
að drepist, þá brá þeim mörgum í
brún í lok október síðastliðins.
Þá var Nils Grönberg, betur
þekktur sem Einár, helsta rapp-
stjarna Svíþjóðar, drepinn úti á götu
fyrir utan heimili sitt í Hammarby,
einu af fínni hverfum Stokkhólms,
skotinn í brjóstið og andlitið.
Mörgum miðaldra Svíum í mið-
stétt brá þó ekki minna við að upp-
götva að börn þeirra höfðu sæg
kenninga um hver hefði drepið Ein-
ár og gátu rakið erjur glæpahópa
Svíþjóðar í smáatriðum. Þá þekk-
ingu höfðu þau úr rapptextum hans
og fleiri glæparappara, sem hafa
vaxið í vinsældum í Svíþjóð í réttu
hlutfalli við aukin ítök og ofbeldi
glæpahópa, sem þar er lýst, beinlínis
til þess að mæra óaldarlýðinn, blóð-
þorsta hans og samviskuleysi.
Sjálfur var Einár með langa
sakaskrá, þó hann væri aðeins 19 ára
gamall þegar hann var drepinn, orti
um Glock-skambyssuna sína, dráp á
uppljóstrurum og handlék hand-
sprengjur í myndbandi, án þess að
nokkur hreyfði andmælum við.
Rapparinn Cuz, sem kom fram í
sama myndbandi, hafði áður hlotið
tveggja ára dóm, en líka komið fram
með öðrum sænskum æskuljóma,
sjálfri Gretu Thunberg.
Öfugt við flestar glæparapp-
stjörnur Svíþjóðar átti Einár ekki
ættir að rekja til innflytjenda, held-
ur eru foreldrar hans velmegandi
menningarborgarar. Sjálfur rappaði
hans hins vegar með innflytjenda-
hreim.
Enn hefur enginn verið hand-
tekinn grunaður um morðið, sem að
líkindum verður óupplýst líkt og
flest önnur ofbeldisverk í gengja-
stríðum Svíþjóðar, þar sem enginn
vill eða þorir að tala. Og áfram flytja
rappskáldin drápur sínar og drótt-
kvæði um ómennin.
Dauði og tortíming
í fyrirmyndarríkinu
AFP
Svíþjóð Blóm, kerti og mynd af sænska rapparanum Einár í Hammarby
Sjöstad, úthverfi Stokkhólms, þar sem hann var skotinn til bana í fyrri mánuði.